کارمزد کارت‌به‌کارت به پرداخت‌سازها رسید
در سال‌های اخیر، نقش پرداخت‌سازها در ارتقای تجربه کاربران خدمات مالی و بهبود فراگیری مالی در کشور، بیش از پیش برجسته شده است. در عین حال، خلأ سیاست‌گذاری مشخص و مدل درآمدی پایدار، رشد این بازیگران کلیدی را با چالش‌هایی جدی مواجه کرده بود. در همین رابطه، علیرضا هوشمند، رئیس کارگروه پرداخت‌سازی کمیسیون فین‌تک سازمان نصر تهران، در توییتی که اخیراً منتشر کرده خبر از تصویب کارمزد کارت‌به‌کارت پرداخت سازها بعد از دو سال پیگیری مستمر داد.
حالا با تصویب سازوکار دریافت کارمزد کارت‌به‌کارت، به‌نظر می‌رسد فصل جدیدی برای پرداخت‌سازها در راه است. در همین رابطه، هوشمند در مصاحبه با عصربانک ضمن اشاره به تصویب سازوکار کارمزد کارت به کارت پرداحت سازها، به بررسی آینده این بازیگران مهم اکوسیستم پرداخت دیجیتال پرداخت.
فین‌تک از دل پرداخت‌سازها وارد زندگی مردم شد
در سال‌های گذشته، پرداخت‌سازها یکی از ملموس‌ترین نمودهای فین‌تک برای عموم مردم بودند. علیرضا هوشمند در این باره می‌گوید: سرویس‌هایی مانند کارت‌به‌کارت، استعلام مانده‌حساب، گزارش‌های مالی و انتقال وجه، در بسترهایی ساده و کاربرپسند، باعث شدند کاربران عادی با فین‌تک ارتباط بگیرند.با این حال، این خدمات گسترده، فاقد یک مدل درآمدی روشن بودند.
فشار زیرساختی، بدون سهم درآمدی
او افزود: با وجود میلیون‌ها تراکنش روزانه، پیش از این پرداخت‌سازها هیچ کارمزدی از سرویس اصلی خود دریافت نمی‌کردند. ما بار ترافیکی بالایی از شبکه بانکی را مدیریت می‌کردیم، اما هیچ سهم مشخصی از درآمد نداشتیم. این وضعیت باعث شکنندگی مدل اقتصادی شرکت‌های پرداخت‌ساز شده بود.
چرا رقابت در بازار متوقف شده بود؟
هوشمند گفت: نبود درآمد پایدار نه‌تنها شرکت‌های موجود را تحت فشار گذاشته بود، بلکه انگیزه‌ای هم برای ورود بازیگران جدید باقی نمی‌گذاشت. فضا برای رقابت تنگ بود و عملاً توسعه و نوآوری در این بخش کند یا متوقف شده بود.
هوشمند با اشاره به آمار پرداخت‌سازها افزود: حدود ۳۰ شرکت در حوزه پرداخت‌سازی به‌صورت فعال فعالیت دارند که از این میان، ۱۲ شرکت، بازیگران اصلی بازار هستند. نکته مهم این‌که بیش از ۱۵ شرکت عضو کارگروه پرداخت‌سازی هستند که ذیل کمیسیون فین‌تک نصر تهران شکل گرفته است.
درآمدهایی که با هسته فعالیت بیگانه بود
رئیس کارگروه پرداخت‌سازی کمیسیون فین‌تک نصر تهران افزود: تا پیش از تصویب کارمزد کارت‌به‌کارت، پرداخت‌سازها برای بقا، به مدل‌های جانبی مثل
• فروش شارژ و بسته اینترنت
• پرداخت قبوض
• ارائه خدمات جانبی مانند بیمه و سفر
• همکاری‌های تبلیغاتی یا B2B وابسته بودند.
این مدل‌ها پایدار نبودند و ارتباط مستقیمی با هسته خدمات ما نداشتند، در نتیجه سرمایه‌گذاری در این بخش را دچار تردید می‌کردند.
مسیر دو ساله تا دریافت کارمزد؛ از جلسات صنفی تا تعامل با رگولاتور
هوشمند خاطر نشان کرد: از آذر ۱۴۰۱، کارگروه پرداخت‌سازی با هدف پیگیری مدل کارمزدی تشکیل شد. با برگزاری جلسات منظم، به‌تدریج شرکت‌ها اعتماد کردند و جمع ما شکل منسجم‌تری گرفت.
او تأکید دارد: ما همیشه فراتر از کارت‌به‌کارت فکر کردیم و به‌دنبال تثبیت نقش پرداخت‌سازها به‌عنوان تسهیل‌گر جریان مالی بودیم. همچنین از جمله دیگر موضوعاتی که با پیگیری کارگروه به سرانجام رسید، اصلاح کارمزد سرویس چک صیادی بود. این سرویس تا پیش از این، با مدل کارمزدی نامتناسب اجرا می‌شد، اما در بسته‌ی جدید ابلاغی، افزایش کارمزد آن لحاظ شد.
مسیر تازه‌ای برای سرمایه‌گذاری و رقابت
تصویب کارمزد کارت‌به‌کارت، برای نخستین‌بار امکان طراحی مدل تجاری شفاف و توسعه‌پذیر را برای پرداخت‌سازها فراهم کرده است.
هوشمند معتقد است: این اتفاق می‌تواند زمینه‌ساز سرمایه‌گذاری در امنیت، کیفیت و تجربه کاربری شود و به رقابت سالم در بازار سرعت ببخشد.
تطابق با الگوهای بین‌المللی
او توضیح داد: در سطح جهانی هم نقش‌هایی مشابه پرداخت‌سازی در ایران داریم.
در کشورهایی مثل هند، مدل Payment Aggregator به رسمیت شناخته شده و رگولاتوری مشخصی دارد. در اروپا، تحت دستورالعمل خدمات پرداخت دوم (PSD2)، شرکت‌های فین‌تک می‌توانند بدون داشتن حساب بانکی، عملیات انتقال وجه را از طریق APIهای بانکی انجام دهند.
تفاوت اصلی اینجاست که در بسیاری از این کشورها، از ابتدا مدل درآمدی و تعرفه‌ای برای بازیگران واسط در نظر گرفته شده، در حالی‌که در ایران، پرداخت‌سازها سال‌ها بدون مدل درآمدی فعالیت کردند.
هوشمند افزود: تصویب این کارمزد در ایران، ما را به این الگوها نزدیک‌تر می‌کند و زمینه نهادینه‌شدن جایگاه پرداخت‌سازها را فراهم می‌سازد.
رئیس کارگروه پرداخت‌سازی کمیسیون فین‌تک نصر تهران در انتها خاطر نشان کرد: پرداخت‌سازها حالا پس از سال‌ها فعالیت بدون پشتوانه درآمدی روشن، در مسیر حرفه‌ای‌تری قرار گرفته‌اند. مسیر دریافت کارمزد کارت‌به‌کارت نه‌تنها شرایط اقتصادی آن‌ها را متحول می‌کند، بلکه زمینه‌ساز رقابت سالم، نوآوری و ارتقای کیفیت خدمات برای کاربران نهایی خواهد بود.