کدام بانک‌ها بیشتر از وام سود بردند؟
بانک‌های مختلف بر اساس دو شاخص اصلی درآمد ناشی از تسهیلات اعطایی و هزینه سود سپرده، مورد مقایسه قرار گرفته‌اند تا ضمن شناسایی روندهای موجود، نقاط قوت و ضعف هر بانک مشخص شود. این تحلیل می‌تواند برای تصمیم‌گیران، فعالان بازار پول و حتی سپرده‌گذاران، اطلاعات ارزشمندی درخصوص وضعیت رقابتی و سیاست‌های مالی بانک‌ها فراهم آورد.
این گزارش بر پایه اطلاعات منتشرشده در سامانه کدال و صورت‌های مالی حسابرسی‌شده بانک‌ها تهیه شده است. داده‌های مورد بررسی مربوط به سال مالی منتهی به ۱۴۰۳ بوده و تمرکز اصلی بر دو شاخص کلیدی درآمد ناشی از تسهیلات اعطایی و هزینه سود پرداختی به سپرده‌ها قرار دارد.
انتخاب این دو شاخص به‌دلیل نقش تعیین‌کننده آنها در سنجش توان بانک‌ها در مدیریت منابع و مصارف انجام شده است؛ چراکه از یک‌سو میزان موفقیت بانک در تبدیل سپرده‌های جذب‌شده به تسهیلات مولد را نشان می‌دهد و از سوی دیگر بیانگر هزینه‌ای است که بانک برای حفظ این منابع متقبل می‌شود.
بررسی داده‌های منتشرشده در سامانه کدال برای سال مالی منتهی به ۱۴۰۳ نشان می‌دهد که بانک‌های مختلف کشور از نظر نسبت میان درآمد حاصل از تسهیلات اعطایی و هزینه سود پرداختی به سپرده‌ها، عملکرد یکسانی نداشته‌اند.
در این میان، بانک ملت با ثبت درآمدی معادل ۱۶۵هزار میلیارد تومان از محل تسهیلات اعطایی و هزینه ۱۰۰هزار میلیارد تومانی برای سود سپرده، یکی از بالاترین حجم ارقام را به خود اختصاص داده است. بانک پاسارگاد نیز با ۱۱۹ هزار میلیارد تومان درآمد تسهیلاتی و ۱۱۱هزار میلیارد تومان هزینه سود سپرده در جایگاه بعدی قرار دارد.
بانک‌های تجارت و صادرات ایران نیز به ترتیب با ۹۸ و ۱۰۰هزار میلیارد تومان درآمد ناشی از تسهیلات اعطایی و هزینه‌های ۸۵ و ۷۷هزار میلیارد تومانی در بخش سود سپرده، در گروه بانک‌هایی قرار می‌گیرند که ارقام درآمدی آنها از هزینه‌های سود سپرده فراتر رفته است.
در بخش دیگری از شبکه بانکی، بانک‌هایی مانند شهر، سامان، اقتصاد نوین، سینا، خاورمیانه و پست بانک نیز نسبت مثبت میان این دو شاخص را ثبت کرده‌اند. برای نمونه، بانک شهر ۳۱هزار میلیارد تومان درآمد تسهیلاتی و ۲۶هزار میلیارد تومان هزینه سود سپرده و بانک سامان ۳۷هزار میلیارد تومان درآمد و ۳۱هزار میلیارد تومان هزینه را گزارش کرده‌اند.
اقتصاد نوین با ۴۸هزار میلیارد تومان درآمد و ۳۲هزار میلیارد تومان هزینه، سینا با ۱۳هزار میلیارد تومان درآمد و ۹هزار میلیارد تومان هزینه، خاورمیانه با ۱۴هزار میلیارد تومان درآمد و ۱۱هزار میلیارد تومان هزینه و پست بانک با ۹هزار میلیارد تومان درآمد و ۴هزار میلیارد تومان هزینه نیز در همین گروه قرار دارند.
در مقابل، برخی بانک‌ها در همین دوره زمانی هزینه سود سپرده‌ای بیشتر از درآمد ناشی از تسهیلات اعطایی ثبت کرده‌اند. بانک گردشگری با ۳۰هزار میلیارد تومان درآمد و ۴۸هزار میلیارد تومان هزینه، رفاه کارگران با ۳۵هزار میلیارد تومان درآمد و ۴۹هزار میلیارد تومان هزینه و بانک آینده با ۲هزار میلیارد تومان درآمد در برابر ۷۰هزار میلیارد تومان هزینه، نمونه‌هایی از این وضعیت هستند.
همچنین بانک دی با ثبت ۸هزار میلیارد تومان درآمد و ۲۰هزار میلیارد تومان هزینه، بانک ملل با ۲هزار میلیارد تومان درآمد و ۳هزار میلیارد تومان هزینه، بانک سرمایه با ۸هزار میلیارد تومان درآمد و ۲۰هزار میلیارد تومان هزینه و بانک پارسیان با ۲۳هزار میلیارد تومان درآمد و ۴۷هزار میلیارد تومان هزینه در گروه بانک‌هایی قرار می‌گیرند که هزینه‌های سود سپرده در آنها بیش از درآمدهای ناشی از تسهیلات بوده است. این داده‌ها تصویری از وضعیت متنوع بانک‌ها در مدیریت منابع و مصارف ارائه می‌دهد. تفاوت ارقام در بانک‌های مختلف نشان می‌دهد که ساختار عملیاتی، اندازه ترازنامه، ترکیب سپرده‌ها و سیاست‌های اعتباری هر بانک بر این شاخص‌ها تاثیرگذار بوده است.
کلید موفقیت بانک‌ها
بانک‌ها با هدف افزایش سودآوری لازم است ضمن کنترل دقیق هزینه‌های مربوط به سود سپرده‌ها، توجه ویژه‌ای به بهبود کیفیت تسهیلات اعطایی و کاهش ریسک نکول داشته باشند تا بهره‌وری خود را ارتقا دهند. همچنین، سرمایه‌گذاری در حوزه فناوری و توسعه خدمات بانکداری دیجیتال نقش مهمی در جذب منابع با هزینه کمتر و تخصیص بهینه تسهیلات ایفا می‌کند؛ بانک‌هایی که در این زمینه پیشرو هستند، احتمال موفقیت بیشتری در مدیریت منابع و مصارف خواهند داشت.
از سوی دیگر، سیاست‌های کلان اقتصادی از جمله روند نرخ سود، سیاست‌های پولی و محدودیت‌های قانونی تاثیر قابل‌توجهی بر عملکرد بانک‌ها دارند و باید در تصمیم‌گیری‌ها و برنامه‌ریزی‌های آینده مورد توجه قرار گیرند.
در نهایت، لزوم شفافیت بیشتر و گزارش‌دهی دقیق‌تر عملکرد بانک‌ها، به افزایش اعتماد سپرده‌گذاران و سرمایه‌گذاران کمک کرده و شرایط را برای رقابت سالم‌تر و پویاتر در بازار پول فراهم می‌آورد.
عملکرد متنوع بانک‌ها در مدیریت منابع و مصارف نشان‌دهنده چالش‌ها و فرصت‌های متفاوت در نظام بانکی است. بانک‌هایی که توانسته‌اند نسبت درآمد تسهیلات به هزینه سود سپرده را به شکل مثبت حفظ کنند، معمولا از ساختار عملیاتی و سیاست‌های بهتری برخوردارند. اما بانک‌هایی که هزینه‌های سود سپرده از درآمدهای تسهیلاتی پیشی گرفته، باید راهکارهایی برای بهبود کارآیی و کاهش هزینه‌ها در نظر بگیرند. این گزارش می‌تواند مبنای تصمیم‌گیری‌های راهبردی مدیران بانکی، سیاستگذاران و حتی سپرده‌گذاران باشد تا به سمت پایداری و توسعه متوازن نظام بانکی حرکت کنند.
/دنیای اقتصاد