تفاوت دایرکت دبیت در ایران و دنیا/ روایت مسیری که به شکل‌گیری دایرکت دبیت در ایران رسید

دایرکت دبیت یک راهکار مدرن است که نقش خطای انسانی در زمان پرداخت را کم می‌کند و مانع جلوگیری از ریزش کاربران در کسب‌وکارهای گوناگون می‌شود. ایده ارائه سرویس دایرکت دبیت از دل شرکت توسن شکل گرفت و این ایده تحت عنوان توسن‌بوم فعالیت خود را در زمینه پرداخت عوارض آزادراهی آغاز کرد. با راه‌اندازی این سرویس، در سایت  NSPAY، اعتماد تعدادی از بانک‌ها جلب شد. سپس در سال ۱۳۹۷، شرکت فرابوم با سهام‌داری مشترک توسن و چند بانک بزرگ کشور شکل گرفت. تمرکز فرابوم روی حوزه بانک‌داری باز بود و در سال ۱۳۹۸ اولین محصول خود را با نام پیمان ارائه کرد که خدمات پرداخت مستقیم از حساب بانکی را برای مشتریان بانک‌ها و صاحبان کسب‌وکارهای آنلاین فراهم می‌کرد.

پس از مدتی و با روند روبه‌رشد پیمان از یک سو و تقاضای چشم‌گیر پرداخت مستقیم در میان کسب‌وکارها و کاربران، از اواخر سال ۱۴۰۱ مسیر جدید پیمان به‌عنوان یک کسب‌وکار مستقل که به‌طور تخصصی روی پرداخت مستقیم تمرکز دارد، آغاز شد. در سال ۱۴۰۲، با اضافه‌شدن گروه مالی آگاه به‌عنوان سرمایه‌گذار مشترک، روند تشکیل شرکت مستقل سرعت بیشتری گرفت و در نهایت پاییز همین سال، شرکت پیمان یکتای ماندگار با نام تجاری پیمان، با مأموریت تمرکز بر پرداخت مستقیم و کسب سهم بازار گسترده از پرداخت‌های غیرحضوری در کشور، تأسیس شد.

در همین رابطه، ما در عصربانک برای مقایسه سرویس دایرکت دبیت یا همان پرداخت مستقیم در ایران و دنیا و بررسی وضعیت تراکنش‌های پیمان، با مهدی معرفتی مدیرعامل این مجموعه گفت‌وگویی ترتیب دادیم.

معرفتی بعد از فارغ‌التحصیلی در مقطع کارشناسی از دانشگاه آزاد کاشان در رشته مهندسی نرم‌افزار، برنامه‌نویسی را آغاز کرد. او سال ۱۳۸۹ به بانک سامان رفت و پس از مدتی به‌عنوان مدیر پروژه بانکسا و سایر سیستم‌های B2B در حوزه‌های مختلف به‌خصوص در بازار سرمایه و بیمه، فعالیت خود را ادامه داد. معرفتی پس از ۵ سال در توسن بوم که به‌نوعی زیرساخت بانکداری باز شرکت توسن به شمار می‌آید، به‌عنوان تحلیل‌گر به این مجموعه کمک کرد و یکی از مهم‌ترین دستاوردهای دوران کاری‌اش در آن مقطع، فعالیت روی پروژه دایرکت دبیت با عنوان پیمان بود.

معرفتی بعد از ۲ سال فعالیت در فرابوم، به‌عنوان مدیر راهکار بانکی و پرداخت به کارگزاری آگاه پیوست. سپس در سال ۱۴۰۲ و با سرمایه‌گذاری مشترک فرابوم و گروه مالی آگاه در پیمان، به‌عنوان مدیرعامل شرکت پیمان یکتای ماندگار که به‌طور تخصصی روی پرداخت مستقیم تمرکز دارد، منصوب شد.

مقایسه وضعیت دایرکت دبیت در ایران و دنیا

مدیرعامل پیمان در ابتدا با بیان اینکه دایرکت دبیت در ایران در ابتدای راه است و هنوز فاصله زیادی با کشورهای توسعه‌یافته دارد، گفت: عمر این فناوری در ایران حدود ۶ سال است؛ اما در برخی از کشورهای اروپایی بیش از دو دهه از فراگیری آن می‌گذرد.

معرفتی تصریح کرد: از نظر شاخص تعداد تراکنش، ما در پیمان به‌عنوان اصلی‌ترین ارائه‌دهنده این سرویس، سال گذشته بیش از ۵۰ میلیون تراکنش را پردازش کردیم که نیمی از آن یعنی حدود ۲۴ میلیون به‌عنوان تراکنش موفق کاربری ثبت شده‌اند.

مهدی معرفتی، مدیرعامل پیمان در مصاحبه با عصربانک گفت: در بهترین حالت، کل تراکنش‌های موفق دایرکت دبیت ایران در سال گذشته، کمتر از ۳۰ میلیون بوده و این رقم شاید ۱۰ درصد کشورهای پیشرفته باشد؛ همچنین نرخ تراکنش‌های موفق از سمت کاربر هم به دلیل فرهنگ‌سازی و اعتمادی که به این سرویس وجود دارد از ایران بیشتر است.

مدیرعامل پیمان با بیان اینکه دایرکت دبیت در ایران از نظر گستردگی و پوشش خدمات، هنوز وارد تراکنش‌های خرد و روزمره مردم مثل پرداخت قبوض، هزینه‌های عمومی و… نشده است، افزود: اکثر کسب‌وکارهای طرف قرارداد پیمان شرکت‌های بزرگی مانند آپ، اسنپ، نوبیتکس و… هستند که این سرویس را در اختیار کاربر قرار می‌دهند. این در حالی است که در کشورهای دیگر، ساده‌ترین تراکنش‌های خرید و روزمره مثل قبوض، حق اشتراک تلویزیونی، هزینه سوخت، اقساط وام و… با دایرکت دبیت پرداخت می‌شود.

او در ادامه به موضوع متولی و قانون‌گذار در فناوری دایرکت دبیت اشاره کرد و گفت: در اکثر کشورهای پیشرفته، بانک مرکزی یا نهادهای مالی عمومی به نوعی متولی این حوزه هستند و قوانین شفاف و یکپارچه‌ای را برای آن تدوین کرده‌اند. موضوعی که در کشور ما علی‌رغم تلاش‌های صورت‌گرفته، تاکنون به نتیجه مشخصی نرسیده است.

کدام شرکت‌ها از دایرکت دبیت پیمان استفاده می‌کنند

او به همکاری شرکت های بزرگ با دایرکت دبیت پیمان اشاره کرد و گفت: پیمان در حال حاضر به بیش از ۱۴۰ کسب‌و‌کار به‌طور مستقیم و بالغ بر ۱۰۰۰ کسب‌و‌کار از طریق شبکه نمایندگان فروش و همکاران تجاری خدمت‌رسانی می‌کند.

معرفتی تصریح کرد: شناخته‌شده‌ترین کسب‌‍و‌کارهایی که راهکار دایرکت دبیت پیمان را پیاده‌سازی کرده‌اند شامل اسنپ، آپ، نوبیتکس، کافه‌بازار، همراه اول، ایرانسل، ازکی‌وام، والکس، کارگزاری مفید، کارگزاری فارابی، تبدیل، بیت‌پین، بلوبانک، فیلیمو، نماوا و فیلم‌نت هستند.

آمارهای جذاب از پیمان در یک سال گذشته

مدیرعامل پیمان با تاکید براینکه تعداد تراکنش‌های موفق پرداخت مستقیم پیمان در سال گذشته، بیش از دو برابر شد و به ۲۴ میلیون رسید، افزود: ارزش تراکنش‌ها هم با رشدی ۵۷۰ درصدی، به رقم 6.5 همت رسیده است. در سال ۱۴۰۳، کاربران بیش از ۲ میلیون قرارداد (پیمان) جدید با کسب‌وکارها ثبت کردند؛ پوشش بانکی پیمان نیز با اضافه‌شدن بانک سپه به ۱۳ بانک رسید که در مجموع، شامل ۷۰ درصد کارت‌های تراکنش‌دار کشور می‌شود.

او تاکید کرد: پیمان در سال ۱۴۰۳، سهم 0.7 درصدی در مقایسه با تراکنش‌های درگاه پرداخت (IPG) شاپرک داشته است. همچنین تعداد قراردادهای فعال کاربران با کسب‌وکارها از مرز ۱,۴۰۰,۰۰۰ عدد و شمار کاربران فعال از ۱,۲۰۰,۰۰۰ نفر فراتر رفته است.

به گفته معرفتی، کسب‌وکارهایی که بیشترین استفاده از پیمان را دارند از نظر تعداد تراکنش اسنپ و آپ و از نظر ارزش مبلغی، نوبیتکس هستند.

چالش‌های پیمان درفضای کسب وکار

مدیرعامل پیمان با بیان اینکه نخستین چالشی که این روزها نه پیمان بلکه هر کسب‌وکار دیگری در کشور با آن مواجه است فضای بی‌ثبات اقتصادی و سیاسی کشور باشد که پس از جنگ ۱۲ روزه و تداوم تحریم‌ها، تشدید هم شده است، تاکید کرد: تداوم این فضا، کسب‌وکارها را با چالش‌های گوناگون در تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی برای آینده مواجه کرده است.

او  ادامه داد: موضوع دیگر که اکثر کسب‌وکارهای فین‌تک و آنلاین با آن دست‌به‌گریبان هستند، حوزه امنیت و مخاطرات سایبری است که این روزها پررنگ‌تر شده است؛ البته دو چالش دیگر که البته آنها نیز از گذشته وجود داشته‌اند یکی کمبود نیروی انسانی متخصص و باکیفیت و دیگری فقدان تنظیم‌گری در حوزه دایرکت دبیت است.

نقش دایرکت دبیت در اقتصاد دیجیتال

معرفتی نقش دایرکت دبیت در اقتصاد دیجیتال را تاثیر گذار ارزیابی کرد و گفت: دایرکت دبیت بدون تردید باعث راحت‌تر کردن فرایندها هم برای کاربر نهایی و هم برای کسب‌وکارهای طرف قرارداد می‌شود. از طرفی تجربه کاربری را برای کاربر در زمان پرداخت به شکل قابل توجهی بهبود می‌دهد و از طرف دیگر به کسب‌وکار کمک می‌کند تا جریان نقدینگی پایدار و قابل پیش‌بینی برای خود ایجاد کند.

او افزود: نکته قابل توجه دیگر در مورد دایرکت دبیت، انعطاف‌پذیری آن برای مدل‌های گوناگون کسب‌وکاری است. بسیاری تصور می‌کنند دایرکت دبیت فقط برای پرداخت‌های تکرارشونده یا زمان‌بندی شده است در حالیکه روش Instant Payment به نوعی جایگزین هر نوع پرداخت آنلاینی است. کسب‌وکاری که دایرکت دبیت را به عنوان یکی از روش‌های پرداخت به مشتری ارائه می‌کند، در واقع به کاربر خود حق انتخاب و تنوع در پرداخت را پیشنهاد می‌دهد.

معرفتی تاکید کرد: دایرکت دبیت یک راهکار به‌روز و مدرن است که نقش عامل انسانی و خطاها را در زمان پرداخت کم می‌کند و باعث جلوگیری از ریزش کاربران در کسب‌وکارهای گوناگون می‌شود.

برنامه‌های آتی پیمان برای توسعه بازار

مدیرعامل پیمان با اشاره به چشم‌انداز آتی این شرکت در مسیر توسعه بازار گفت: در این مسیر چند موضوع را به‌طور هم‌زمان در دستور کار قرار داده‌ایم. نخست اضافه‌کردن بانک‌های طرف قرارداد است. در حال حاضر با ۱۳ بانک کشور برای ارائه خدمات پرداخت مستقیم از حساب قرارداد داریم که چیزی حدود ۷۰ درصد از کارت‌های تراکنش‌دار بانکی کشور را شامل می‌شوند. اما باز هم قصد داریم پوشش بانکی را گسترده‌تر کنیم تا افراد بیشتری بتوانند از دایرکت دبیت استفاده کنند.

او دامه داد: راهکار دوم توسعه بازار در کسب‌وکارهای جدید است. هنوز بخش‌های زیادی از بازار هستند که علی‌رغم جذابیت دایرکت دبیت و کاربرد و مزایای پرشمار آن، آن را برای کاربران خود پیاده‌سازی نکرده‌اند. سگمنت‌هایی مثل فروش آنلاین طلا و خرده‌فروشی (مثل سوپرمارکت‌های آنلاین) از اهداف اصلی توسعه بازار پیمان هستند.

معرفتی در پایان تاکید کرد: نکته سوم بهبود زیرساخت فنی و توسعه امنیت و نفوذناپذیری سامانه‌های داخلی است که همواره در دستور کار بوده و طی سال‌های اخیر پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای در آن داشته‌ایم. این رویکرد را هم باید بدون توقف ادامه دهیم.