مستمری بازنشستگان مشغول به کار در تاکسی‌های اینترنتی قطع خواهد شد/تامین کسری بودجه از جیب رانندگان تاکسی اینترنتی
گروهی از کاربران در کنار شغل اصلی خود برایافزایش درآمد در تاکسی‌های اینترنتی فعالیت می‌کنند و عده‌ای از بازنشستگاننیز، به دلیل ناکافی بودن مستمری، ناچار شده‌اند از این مسیر هزینه‌هایروزمره را پوشش دهند.
جذابیت اصلی این پلتفرم‌ها در آزادی عمل کاربران است؛ هر راننده می‌تواندساعت و میزان فعالیت خود را انتخاب کند و هر زمان خواست همکاری‌اش راپایان دهد. با این حال، طرح جدیدی که از سوی سازمان تامین اجتماعی ارائهشده، در صورت تصویب، این وضعیت داوطلبانه را تغییر می‌دهد. طبق اینطرح، بیمه رانندگان تاکسی‌های اینترنتی اجباری خواهد شد و بازنشستگانشاغل در این پلتفرم‌ها، در صورت ادامه کار، مستمری خود را از دست خواهندداد. اقدامی که در ظاهر حمایتی است، اما در عمل می‌تواند فشار مضاعفی بربازنشستگان و شاغلان این حوزه وارد کند و بخشی از آنها را از فعالیتشفاف به سمت کار غیررسمی سوق دهد. در ادامه، چالش‌های این طرح با درنظر گرفتن قوانین بیمه‌ای موجود و تعهدات فعلی سازمان تأمین اجتماعی درقبال کاربران این پلتفرم‌ها بررسی می‌شود.
بازنشستگان فعال در تاکسی‌های اینترنتی زیر تیغ طرح جدید بیمهاجباری
در طرحی که از سوی سازمان تامین اجتماعی ارائه شده و اکنون در مجلسشورای اسلامی در حال بررسی است، مستمری بازنشستگانی که درتاکسی‌های اینترنتی فعالیت دارند، در صورت ادامه اشتغال، قطع خواهد شد. از سوی دیگر، پلتفرم‌ها موظف می‌شوند چهار درصد به کرایه‌ی سفر اضافهکنند و رانندگان نیز باید ماهانه ۱۳.۵ درصد از درآمد مقطوع خود را به‌عنوانحق بیمه بپردازند. این تغییرات، به معنای کاهش مستقیم درآمد رانندگان وافزایش هزینه برای مسافران است، در حالی‌که بسیاری از بازنشستگان دقیقاً به‌دلیل ناکافی بودن مستمری به سراغ تاکسی‌های آنلاین آمده‌اند. حذفمستمری و هم‌زمان افزایش هزینه‌ها برای آنان، امنیت مالی خانوارهایبازنشسته را تهدید می‌کند و با فلسفه‌ی حمایتی تأمین اجتماعی در تضاد استو می‌تواند موجب خروج بخشی از رانندگان از فعالیت شفاف در پلتفرم‌ها وگسترش سفرهای غیررسمی شود.
تعهدات ناتمام؛ بحران اعتماد به بزرگترین صندوقبازنشستگی کشور
همانطور که در ابتدای گزارش اشاره شد، بخشی از رانندگان پلتفرم‌هایتاکسی آنلاین بازنشستگانی هستند که حقوق دریافتی آنها از صندوق‌هایمختلف کفاف دخل و خرج آنها را نمی‌دهد و برای همین مجبور به کار پس ازبازنشستگی شده‌اند. البته این پدیده تازگی ندارد و قبل از این نیز بازنشستگانیا به‌صورت مسافرکش شخصی فعالیت می‌کردند و یا در آژانس‌های تاکسیتلفنی مشغول می‌شدند. در هر دو صورت، درآمدی مازاد بر حقوق بازنشستگی، بدون بیمه، برای آنها ایجاد می‌شد که تا حدی کمک حال آنها بود.
سوال اینجاست، که اگر سازمان تامین اجتماعی، به‌عنوان بزرگترین صندوقبازنشستگی کشور، در سال‌های گذشته موفق به اجرای تعهدات خود برایبازنشستگان شده بود، آیا این قشر امروز نباید زندگی راحت و بدون دغدغه‌ایاز نظر مالی می‌داشتند و مجبور به کار مجدد نمی‌شدند؟
در همین راستا صندوق بازنشستگی کشوری نحوه محاسبه همسان‌سازیحقوق بازنشستگان در سال ۱۴۰۴ را در اردیبهشت امسال منتشر کرده استکه مطابق با آن فرد بازنشسته‌ای که در سال گذشته ۱۵ میلیون تومان دریافتمی‌کرده است، در مرحله دوم متناسب‌سازی براساس شیوه‌نامه ابلاغی از سویسازمان‌های اداری و استخدامی و برنامه و بودجه، امسال رقمی معادل ۱۹ میلیون و ۸۰ هزار تومان دریافت می‌کند.
سمیه گل‌پور،فعال حوزه کارگری و تحلیل‌گر اقتصاد معیشتی، در گفتگو بااقتصاد نیوز اینگونه توضیح داده است: «در سال ۱۴۰۴ با تورم ۵۰ درصدی، خط فقر به حدود ۱۲ میلیون تومان برای هر فرد و ۴۰ میلیون تومان برای یکخانواده چهار نفره خواهد رسید.» این اظهار نظر بدان معنی است که حتیهمسان‌سازی مد نظر دولت، موجب رفع نگرانی‌های بازنشستگان نخواهد شد وآنها مجبور به فعالیت‌های بیشتر برای کسب درآمد هستند.
تأمین اجتماعی به دنبال حمایت است یا جبران کسری بودجه؟
احمد میدری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، مردادماه امسال تأکید کرد: «سازمان (تامین اجتماعی) برای پرداخت حقوق بازنشستگان با منابع محدودیروبه‌روست و ناگزیر بخش مشخصی از این منابع را به حوزه‌های دیگر، از جملهدرمان، اختصاص می‌دهد.»
سجاد پادام، مدیرکل وقت بیمه‌های اجتماعی وزارت کار، نیز در گفتگویی بارسانه نود اقتصادی در سال ۱۴۰۲ اظهار کرده بود: «۳۰۰ هزار شهید دادیمکه یک وجب خاک از دست ندهیم، اما ممکن است به جایی برسیم که مجبورشویم کیش، قشم و خوزستان را بفروشیم تا بتوانیم حقوق بازنشستگان رابدهیم.» البته پادام به‌دلیل این اظهار نظر در همان زمان از کار برکنار شد. (نبض بازار)
به‌نظر می‌رسد اذعان وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی و مدیرکل پیشینبیمه‌های اجتماعی این وزارتخانه به منابع محدود سازمان تامین اجتماعی برایپاسخ به دغدغه‌های مالی بازنشستگان از یک سو، و فشار نهادهای بیمه‌گر براعمال اجباری بیمه مجدد بازنشستگان به دلیل فعالیت آنها در پلتفرم‌های آنلاینحمل‌ونقل، بیش از آنکه تلاش‌ها را به سوی ارائه خدمات مطلوب به بیمه‌شدگانمتمرکز کند، تلاشی است برای پیدا کردن شیوه‌های جدید کسب درآمد برایصندوق‌های بازنشستگی.
شفافیت گمشده در صندوق‌های بازنشستگی
تمامی این مباحث در حالی مطرح می‌شود که بر اساس گزارش کمیسیون اصلنود مجلس شورای اسلامی، که در رسانه نمایندگان منتشر شده است، صندوق‌های بازنشستگی از شفافیت مالی لازم برخوردار نیستند. عملکردسازمان تامین اجتماعی و سایر صندوق‌های بازنشستگی کشوری نیز نه درحوزه همسان‌سازی حقوق بازنشستگان، نه در تامین نیازهای بازنشستگان، نهدر قوانین بازگشت به کار آنها، و حتی نه در گزارش‌دهی به نهادهای بالادستیآنچنان امیدوارکننده نبوده است که اکنون بتوان به قول و تعهد آنها برای بیمهکردن کاربران پلتفرم‌های آنلاین حمل‌ونقل اعتماد کرد. همانطور که پیشتر اشارهشد، به‌نظر می‌رسد که این نهادها بیشتر به دنبال تامین کسری بودجه خودهستند تا ارائه خدمات مطلوب به رانندگانی تاکسی‌های اینترنتی، به‌ویژهبازنشستگانی که در این پلتفرم‌ها مشغول به کار شده‌اند.