15 درس از « روند‌های اینترنت 2018»

عصر بانک؛این گزارش برای افرادی که دنبال فرصت‌های کارآفرینی می‌گردند یا خود کارآفرینان فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) هستند پر از اطلاعات ضروری است. مثلا گزارش امسال مطرح می‌کند حدود 50 درصد جست‌وجوها برای محصولات در دنیا در «آمازون» شروع می‌شود؛ 55 درصد از بازدید‌کنندگان رسانه‌های اجتماعی (به ویژه «فیس‌بوک» و «اینستاگرام») پس از دیدن تبلیغات در این شبکه‌ها اقدام به خرید می‌کنند؛ حدود 75 درصد از کل موبایل‌های خریداری شده در دنیا طی سال گذشته سیستم عامل «اندروید» داشتند؛ تقریبا 50 درصد مردم دنیا دسترسی به اینترنت دارند و 33 درصد کل مردم دنیا (به عبارتی 70 درصد کل اینترنت‌دارها) از رسانه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند؛ پرطرفدارترین دوره‌های آنلاین آموزشی در سال گذشته «یادگیری ماشین»، «شبکه‌های عصبی» و «یادگیری عمیق» (هر سه در حوزه هوش مصنوعی) بوده است و تقریبا 40 درصد پرداخت‌های آنلاین در چین در «وی‌چت» انجام می‌شود.

15 نکته از لابه‌لای ارائه نیم ساعته و گزارشی که پس از آن در قالب 294 اسلاید منتشر شده جالب توجه است:

1- رشد فروش گوشی‌های هوشمند متوقف شده و افزایش کاربران جدید اینترنت کند شده است.

سال گذشته اولین سالی بود که فروش گوشی‌های موبایل هوشمند رشد نداشته است. به نظر می‌رسد با گوشی‌دار شدن بخش زیادی از مردم، رشد در این حوزه به سختی اتفاق می‌افتد. اوضاع در رشد کاربران اینترنت هم کم و بیش به همین ترتیب بوده است و در سال 2017 کاربران جدید اینترنت تنها 7 درصد افزایش پیدا کرده است؛ این در حالی است که رشد کاربران اینترنت برای سال 2016 حدود 12 درصد بوده است. هم اکنون بیش از نیمی از مردم دنیا به اینترنت دسترسی دارند و رشد در این حوزه دیگر به کندی اتفاق می‌افتد.

2- مردم اینترنت‌دار دنیا بیش از پیش وقت خود را در فضای مجازی می‌گذرانند.

به‌رغم در جا زدن رشد خرید گوشی هوشمند و کاربران جدید اینترنت، اما استفاده مردم اینترنت‌دار دنیا از رسانه‌های دیجیتال و به‌طور کلی فضای مجازی افزایش پیدا کرده است. به‌طور متوسط بزرگسالان در آمریکا و اروپا تقریبا روزی 6 ساعت از وقت خود را در فضای مجازی می‌گذرانند؛ این در حالی است که این عدد برای سال قبل حدود پنج و نیم ساعت بوده است. جالب است که از این 6 ساعت در سال 2017، بیش از نیمی از آن مربوط به گوشی‌های هوشمند بوده است؛ یعنی مردم اینترنت‌دار به‌طور متوسط روزی بیشتر از 3 ساعت سرشان توی گوشی‌هایشان است.

3- قیمت گوشی‌های هوشمند به‌طور متوسط کم و کمتر می‌شود.

به‌رغم اینکه سال گذشته گوشی‌های هوشمند بسیار گران 1000 دلاری «اپل» و «سامسونگ» به بازار عرضه شد، اما به‌طور کلی متوسط قیمت گوشی‌های هوشمند در سطح جهان کاهش پیدا کرده است. این روند کمک می‌کند مردم بیشتری در بخش‌های کمتر توسعه یافته دنیا به زودی صاحب گوشی هوشمند بشوند.

4- پرداخت‌های موبایلی ساده‌تر و متداول‌تر شده‌اند.

پرداخت‌های موبایلی به نسبت سال‌های گذشته ساده‌تر و متداول‌تر شده است. چین با بیش از 500 میلیون کاربر فعال در پرداخت موبایلی در سال 2017 پیشتاز است.

5- محصولاتی که فرمان صوتی می‌گیرند به شدت در حال رشد هستند.

محصولاتی که با صدا کنترل می‌شوند، فرمان صوتی می‌گیرند یا می‌توانند از طریق صوت با کاربرانشان تعامل کنند به‌طور فزاینده‌ای در حال رشد هستند.

مثلا کاربران فعال «آمازون اکو» از 20 میلیون نفر در سه ماهه سوم 2017 به 30 میلیون نفر در سه ماهه چهارم 2017 افزایش داشته است.

6- «امنیت داده‌های کاربران» مهم‌ترین چالش پیش روی دنیای فاوا بوده است.

شرکت‌های فناوری اطلاعات با نوعی تناقض امنیتی مواجه هستند. از یک طرف باید از اطلاعات کاربران استفاده کنند تا بتوانند تجربه کاربری بهتر و پیشنهاد‌های مناسب‌تری برای مشتریان ایجاد کنند. از طرف دیگر باید از حریم شخصی و امنیت داده‌های کاربران حراست کنند.

7- کمپانی‌های فاوا بخش بزرگ و بزرگ‌تری از اقتصاد جهان می‌شوند.

ارزش سهام کمپانی‌های فناوری اطلاعات در ایالات متحده چیزی به اندازه یک چهارم کل ارزش بازار سهام این کشور است. همچنین هزینه‌های تحقیق و توسعه و مخارج سرمایه‌گذاری در این بخش رو به افزایش است.

8- فروش اینترنتی محصولات و خدمات به‌صورت فزاینده‌ای در حال افزایش است.

رشد تجارت الکترونیک در سال 2017 چیزی معادل 16 درصد بوده است که از میزان رشد سال 2016 حدود 2 درصد بیشتر است. سال گذشته تقریبا 30 درصد کل تجارت الکترونیک دنیا در «آمازون» اتفاق افتاده است. کاملا برعکس خرده فروشی فیزیکی (خرید و فروش مغازه‌ای کالاها و خدمات) در حال افول است.

9- شرکت‌های بزرگ فاوا به مدل کسب و کار خود بیش از پیش تنوع می‌دهند.

غول‌های فعال در فناوری اطلاعات و ارتباطات به مدل کسب و کار خود تنوع بیشتری داده‌اند و در حوزه‌های بیشتری ارائه محصول و خدمت می‌کنند. مثلا «گوگل» که به‌طور سنتی از طریق آگهی کسب درآمد می‌کرده و بستر تبلیغات بوده فعالیت خود را از طریق «سرویس سفارش صوتی» خود به حوزه تجارت الکترونیک هم گسترش داده است. یا مثلا غولی مثل «آمازون» سراغ کسب درآمد از طریق تبلیغات رفته است. یک روند جالب دیگر هم در این حوزه وجود دارد. مدل درآمدی «حق اشتراک» در دنیا رو به گسترش است به‌طوری که در سال گذشته مشترکان «پلتون»، «اسپاتیفای»، «نیویورک تایمز» و «نتفلیکس» به ترتیب 173، 48، 43 و 25 درصد رشد داشته‌اند.

10- مردم نسبت به سال‌های گذشته پول بیشتری برای سلامت خرج کرده‌اند.

در 2017 نسبت به سال‌های گذشته مردم پول بیشتری برای سلامت و بهداشت و درمان و خدمات مرتبط با آن خرج کرده‌اند و انتظار کسب ارزش بیشتری از خرج پول خود در این حوزه را دارند. باید امیدوار بود که «نیروهای بازار» هر چه سریع‌تر در این بخش عمل کند و هزینه‌ها و ارزش مشتری را بهبود بدهد. روند‌های این حوزه شامل بهبود تجربه مشتری، فضاهای پزشکی راحت‌تر، تراکنش‌های آنلاین و خدمات دارویی آنلاین است.

11- سرعت پذیرش و استفاده از تکنولوژی‌های جدید رو به افزایش بوده است.

سرعت عوض شدن نسل‌های تکنولوژی و پذیرش و استفاده از تکنولوژی‌های جدید در دنیا رو به افزایش است. مثلا 80 سال طول کشید تا ماشین ظرف‌شویی در دنیا جا بیفتد. اینترنت در کمتر از 10 سال جای خود را باز کرد و شبکه‌های اجتماعی در کمتر از 5 سال پای ثابت زندگی روزمره ما شدند.

12- فاوا روی تعداد و نوع شغل‌ها تاثیر زیادی داشته است.

همان‌طور که دنیا در سال‌های قرن بیستم از یک اقتصاد کشاورزی به اقتصاد صنعتی و خدماتی تبدیل شد، فناوری اطلاعات نوع و شکل مشاغل در قرن بیست و یکم را متحول کرده است. این بار نوبت مشاغل مرتبط با سواد کامپیوتری (مثل تحلیل داده‌ها یا برنامه نویسی) و مشاغل حرفه‌ای مستقل است. بررسی آگهی‌های استخدامی نشان می‌دهد که بازار مشاغل بخش فاوا، مالی، خدمات حرفه‌ای، پزشکی و سلامت و آموزش بسیار داغ است و نیاز به این تخصص‌ها به نسبت مشاغل بخش معدن، ساختمان و تولیدی بیش از 4 برابر است.

13- روند استفاده از فناوری‌های مرتبط با هوش مصنوعی رو به رشد است.

رهبران بازار فناوری اطلاعات مثل «آمازون» و «گوگل» بیش از پیش در حوزه هوش مصنوعی سرمایه‌گذاری می‌کنند و در آینده شاهد ظهور خدمات بیشتر و بستر‌های بزرگ‌تر «هوش‌مصنوعی» و «داده‌های بزرگ» هستیم.

14- چین تبدیل به یکی از بزرگ‌ترین قطب‌های فاوا شده است.

در سال 2017 تعداد 9 شرکت از 20 غول فناوری اطلاعات و ارتباطات در چین بوده‌اند در حالی که تعداد آمریکایی‌های این لیست 11 است. پنج سال پیش تعداد چینی‌های این لیست 2 و تعداد آمریکایی‌ها 9 بوده است.

15- مهاجرت استعداد‌ها نقش مهمی در دنیای فاوا پیدا کرده است.

بیش از نیمی از غول‌های فناوری اطلاعات دنیا توسط مهاجران نسل اول یا دوم تاسیس شده‌اند. شرکت‌های مطرحی مانند «اوبر» و «تسلا» به‌طور مستقیم توسط مهاجران نسل اول تاسیس شده‌اند.

محمد جواد ثابت

 مدرس دانشگاه و مشاور مدیریت و کارآفرینی

/دنیای اقتصاد