آغاز عصر آمازون و علی‌بابا
عصر بانک؛به گزارش اکونومیست؛ خریداران چینی احتمالا در روزهای آینده منتهی به روز مجردها که یازدهم نوامبر است، مبالغ قابل توجهی برای خرید آنلاین صرف می‌کنند. مشابه این اتفاق در آمریکا در روز جمعه سیاه و در دیگر کشورهای جهان با نزدیک شدن به کریسمس و سال نوی میلادی، رخ می‌دهد. با این اوصاف است که تجارت الکترونیک در یک دهه گذشته با متوسط نرخ رشد سالانه 20 درصدی رشد کرده و در صنایع مختلف از بخش‌های نظامی و لجستیکی گرفته تا کالاهای مصرفی توسعه پیدا کرده است. این روند برای کشور بزرگی مانند آمریکا که به عادت خرید مصرف‌کنندگانش معروف است، چه معنایی دارد؟ حالا در آمریکا هزاران فروشگاه در سال جاری میلادی تعطیل شده‌اند، در حالی که یک‌نهم مشاغل در این کشور با صنعت خرده‌فروشی مرتبط هستند.
موج تمایل به خرید آنلاین به طرز شگفت‌آوری در حال اوج گرفتن است. تنها در سال گذشته میلادی 5/ 8 درصد از کلی خریدهای خرده‌فروشی جهان به خرید آنلاین اختصاص داشته و سهم آمریکا از این میزان حدود 10 درصد بوده است. تاثیر تمایل به خرید آنلاین روی کسب و کارها و جامعه بسیار زیاد خواهد بود؛ نه تنها به این دلیل که خرده‌فروشی تجارت بزرگی است که بسیاری از صنایع را در برمی‌گیرد، بلکه به خاطر دو نماینده پرقدرت یعنی «جک ما» موسس علی‌بابا و «جف بزوس» موسس آمازون که توانستند شکل جدیدی از عرضه کالاهای مصرفی را در دنیا رواج دهند. در این میان سوال این است که آیا این ابداع آنها فضای رقابتی را تقویت کرده یا تقاضا را محدود می‌کند.
در طول دو دهه گذشته علی‌بابا و آمازون خدمات بیشتر و بیشتری را از رایانش ابری گرفته تا پخش ویدئو و فیلم، ارائه کرده‌اند. تجارت این دو شرکت با ایجاد فضای رقابتی و به دنبال افزایش تمایل مصرف‌کنندگان و شرکت‌ها به استفاده از پلت‌فرم‌های آنها و ایجاد منابع درآمدی مختلف، باعث رشد بیشتر آنها شده است. در نتیجه این دو شرکت بزرگ در مرکز تمام انواع فعالیت‌های اینچنینی قرار گرفته‌اند. در آمریکا، آمازون روند رشد هفته به هفته مشهودی دارد که نشان می‌دهد چطور یک شرکت نوآورانه فعال در زمینه تجارت الکترونیک می‌تواند به یک غول تاثیرگذار تبدیل شود. در چین هم علی‌بابا نشان داده است که چطور یک شرکت می‌تواند به شکلی چشمگیر یک تجارت را به اقتصادی با رشد سریع تبدیل کند. هر چند این دو شرکت نتوانسته‌اند همه صنایعی را که با آنها در ارتباطند به تسخیر خودشان دربیاورند، اما همان‌طور که رشد می‌کنند نشان می‌دهند که کمتر شرکت‌هایی هستند که بتوانند مانند آنها بخش‌ها و صنایع مختلف و زیادی را تا این حد متحول کنند.
از یک دیدگاه چنین رقابتی یک مزیت است. سایت‌های تجارت الکترونیک آمازون و علی‌بابا تا حد قابل توجهی موانع ایجاد راه‌هایی ساده و ارزان‌تر برای سازندگان و تولیدکنندگان برای توزیع و ارائه محصولات و یافتن خریداران بالقوه را کاهش می‌دهند. تولیدکنندگان بومی و محلی معمولا چالش‌های مختلفی در مواجهه با غول‌های بین‌المللی دارند. مصرف‌کنندگان هم می‌توانند از مزیت انتخاب دقیق و بهتر از میان کالاهای متنوع بهره ببرند. با این وجود، همان‌طور که پلت‌فرم‌های بزرگ تجارت الکترونیک رشد می‌کنند، نگرانی‌هایشان هم بیشتر می‌شوند. آمازون با دسترسی به سرمایه‌گذاران بزرگ می‌تواند فعالیتش را در زمینه‌های مختلفی مانند لوازم خانگی، هوش مصنوعی و خرید شرکت‌های بزرگی مانند Whole Foods (خواربار فروشی بزرگ و معروفی که آن را با قیمت 7/ 13 میلیارد دلار در سال جاری میلادی خرید)، گسترش دهد. این سرمایه‌گذاری‌ها در ترکیب با میزان زیادی از اطلاعات مصرف‌کنندگان و بنگاه‌های تجاری روی پلت‌فرم این شرکت، به معنای آن است که رقابت با این غول بزرگ برای شرکت‌های رقیب اصلا کار ساده‌ای نخواهد بود.
رقبای آمازون باید چین را الگوی خود قرار بدهند که در آن غولی مانند علی‌بابا صنعت تجارت الکترونیک را شکل داده و حالا شرکت‌های مختلف دیگری برای رقابت با آن راه‌اندازی شده‌اند. شرکت Tencent نمونه خوبی در این مورد است که کارش را به‌عنوان یک شرکت فعال در زمینه بازی‌های ویدئویی و پیام‌رسان آغاز کرد و حالا یک کسب و کار موفق در زمینه پرداخت‌های دیجیتالی و بزرگ‌ترین سهامدار شرکت تجارت الکترونیک JD.com یعنی بزرگ‌ترین رقیب علی‌بابا است. شرکت JD.com با خرده‌فروشی‌ها و شرکت‌های تکنولوژی دیگری هم کار می‌کند. در ماه آگوست امسال این شرکت اعلام کرد که خریدارانش می‌توانند از طریق Baidu بزرگ‌ترین موتور جست‌وجوی اینترنتی در چین، هم خریدشان را انجام بدهند.
رقبای احتمالی آمازون ممکن راهی مشابه را با انجام کارهای مشارکتی، در پیش بگیرند. برای مثال، به نظر می‌رسد Walmart -که یکی دیگر از سرمایه‌گذاران شرکت JD.com است- تاکتیک‌های JD را در پیش بگیرد و محصولاتش را از طریق دستیار صوتی هوشمند گوگل در دسترس قرار بدهد تا به این ترتیب با دستیار صوتی هوشمند الکسای آمازون مقابله کند. فیس‌بوک می‌خواهد خرید کالاهای موجود در تبلیغات آنلاینش را برای کاربرانش ساده‌تر کند و در نهایت گوگل برای ایجاد نگرانی در میان مدافعان حریم خصوصی، رفتار آنلاین مصرف‌کنندگان را ردگیری می‌کند تا بتواند به فروشگاه‌های خرده‌فروشی آنلاین در انتخاب شیوه تبلیغات آنلاین هدفمند کمک کند. با این همه اما ممکن است شرکت‌های آمریکایی همچنان نتوانسته باشند به پای رقبای چینی خودشان برسند. آیا اینها برای تضمین یک فضای رقابتی کافی هستند؟ قانون‌گذاران باید هوشیار و مراقب باشند. اغلب ادغام‌ها در حال حاضر میان دو تولیدکننده کالاهای مصرفی یا دو خرده‌فروشی اتفاق می‌افتد، چون آنها به دنبال قدرت بزرگی برای مقابله با آمازون هستند. معاملات میان خرده‌فروشی‌ها شرکت‌های تکنولوژی می‌توانند مسائل آینده را در این حوزه پیچیده‌تر کنند.
نظارت بر غول‌ها
دادگاه‌های آمریکا معمولا در پرونده‌های مربوط به قوانین ضد انحصارطلبی، مایلند که فرض کنند کارآفرینان با شرکت‌های سودآور در چالش هستند. با این حال اما در آمریکا سرمایه‌گذاری مخاطره‌آمیز برای شرکت‌های تجارت الکترونیک رو به کاهش است. این اتفاق گاهی به دلیل آن است که سرمایه‌گذاران فکر می‌کنند آمازون حاکم مطلق این صنعت خواهد بود. با این اوصاف است که کارشناسان معتقدند که قانون‌گذاران باید تاثیر این ادغام‌ها را بر کنترل اطلاعات و همچنین سهم بازار شرکت‌ها به خصوص برای آمازون بسنجند و از قدرت گرفتن تنها یک شرکت در چنین صنعت بزرگ و سودآوری جلوگیری کنند. شاید به این دلیل و البته بعضی دلایل دیگر به نظر می‌رسد حالا همان زمانی است که بهتر است قوانین ضد انحصارطلبی به‌روز شوند.
/دنیای اقتصاد