سیستم های پرداخت سیار و 3 روش استفاده از NFC

عصر بانک؛امروزه فراهم نمودن سرویس های مالی گوناگون از طریق کانال های مختلف الکترونیکی مورد توجه بانک ها و مؤسسات مالی قرار گرفته است. بر این اساس، ایجاد سرویس های پرداخت الکترونیکی یکی ازاولویت های امروزی بانک ها بوده و به همین علت راه حل های بسیاری برای ارائه این سرویس ها پیشنهاد شده است. از طرف دیگر، باید توجه نمود که به دلیل متنوع بودن روش های پرداخت، نمی توان انتظار داشت که تنها یک سرویس پرداخت الکترونیکی، کلیه نیازها در این بخش را مرتفع سازد.

در سال های اخیر فناوری NFC که یک روش استاندارد بیسیم برای ارتباط دستگاه های الکترونیکی در فواصل نزدیک می باشد، از طرف مؤسسات مالی، شرکتهای ارائه دهنده سرویس های پرداخت، تولیدکنندگان سیم کارت، اپراتورها و تولیدکنندگان گوشی همراه برای پیاده سازی سرویس های پرداخت الکترونیکی مورد توجه قرار گرفته و راه حل های مختلفی برای پیاده سازی سیستم های پرداخت الکترونیکی مبتنی بر این فن آوری ارائه شده است. در این مقاله، فناوری NFC و روش های استفاده از آن معرفی گردیده و روش های مختلف پیاده سازی سیستم های پرداخت الکترونیکی با استفاده از این فناوری شرح داده خواهد شد.

سیستمهای پرداخت سیار میتوانند شامل بازیگران متعددی از جمله خریداران، فروشندگان، مؤسسات مالی، اپراتورهای تلفن همراه، شرکتهای سازنده گوشی، شرکتهای ارائه دهنده سرویس های پرداخت، شرکتهای تولیدکننده نرم افزار و نهادهای دولتی باشند.

سیستم های پرداخت الکترونیکی

سیستم های پرداخت الکترونیکی به سیستم هایی اطلاق می شوند که امکان پرداخت بهای کالاها و خدمات را از طریق روش های الکترونیکی فراهم می کنند. پرداخت های الکترونیکی میتوانند تحت شرایط متنوعی انجام پذیرند. به عنوان مثال، پرداخت بهای کالاها در یک فروشگاه خرده فروشی، خرید برخط یک آلبوم موسیقی، پرداخت بهای قبوض خدماتی، همگی تنها مثال هایی از شرایط مختلف هستند که در آنها عمل پرداخت انجام می شود. با توجه به شرایط متنوع موجود برای پرداختهای الکترونیکی، روشهای مختلفی برای ارائه سرویس های پرداخت الکترونیکی مطرح شده است. این راه حل های متفاوت را میتوان بر اساس معیارهای گوناگون دسته بندی نمود. درادامه چند نمونه متداول از این دسته بندی ها مورد بررسی قرار خواهند گرفت.

دسته بندی بر اساس مکان پرداخت

در این دسته بندی، پرداختهای الکترونیکی به دو دسته پرداخت های حضوری و پرداخت های غیرحضوری تقسیم میشوند:

−پرداخت های حضوری: در پرداخت های حضوری، شخص خریدار به  صورت حضوری مبلغ کالا یا خدمات مورد نظر را پرداخت میکند. به عنوان مثال، پرداخت با کارت اعتباری در فروشگاه ها نمونه ای از این نوع پرداخت محسوب می شود.

−پرداخت های غیرحضوری: پرداخت های غیرحضوری مستقل از مکان خریدار بوده و در آنها، شخص خریدار در محل عرضه کالا یا خدمات حضور فیزیکی ندارد. در پرداخت های غیرحضوری، خریدار از طریق یک کانال ارتباطی الکترونیکی، بهای کالا یا خدمات مورد نظر خود را پرداخت می کند. به عنوان مثال، خرید کالا از طریق درگاه های پرداخت اینترنتی را میتوان نمونه ای از این نوع پرداخت به حساب آورد.

دسته بندی بر اساس مبلغ پرداخت

در این دسته بندی، پرداخت های الکترونیکی به دو دسته پرداخت های خرد و پرداخت های غیرخرد تقسیم می شوند:

−پرداخت های خرد: در این پرداخت ها، مبلغ مورد انتقال کم بوده و معمولا نرخ تراکنش ها بالاست. از نمونه پرداخت های خرد میتوان به پرداخت عوارض بزرگراه ها، خرید بلیط اتوبوس یا مترو، پرداخت در پارکینگ ها و موارد مشابه اشاره نمود.

−پرداخت های غیرخرد: مبلغ مورد انتقال در این پرداخت ها بالاتر می باشد، به همین دلیل در این نوع پرداخت ها معمولا سازوکارهای امنیتی قوی تری نسبت به پرداخت های خرد مورد نیاز است.

دسته بندی بر اساس زمان پرداخت

در این دسته بندی، پرداخت های الکترونیکی به سه دسته پیش پرداخت،پس پرداخت و پرداخت فوری تقسیم می شوند:

−روش پیش پرداخت: در این شیوه، خریدار قبل از دریافت کالا یا خدمات، بهای آن را پرداخت می کند. به عنوان مثال از این شیوه،میتوان به کارتهای مدت دار مترو اشاره نمود.

−روش پس پرداخت: در این شیوه، خریدار پس از خرید بهای آن رامی پردازد. خرید کالاها با استفاده از کارت های اعتباری نمونه ای ازاین شیوه میباشد.

−روش پرداخت فوری: در این شیوه، پرداخت در همان زمان عمل خرید انجام می شود. به عنوان مثال از این شیوه می توان به پرداخت  بهای کالاها با کارت های نقدی اشاره نمود.

باید توجه داشت که در هر یک از روش های فوق، واریز وجه به حساب فروشنده ممکن است درعملیات پایان روز و یا به صورت آنی انجام شود. با ترکیب های مختلف از دسته بندی های فوق، میتوان شرایط متنوعی را برای انواع پرداخت های الکترونیکی تصور کرد.

سیستم های پرداخت سیار

سیستم های پرداخت الکترونیکی از درگاه های الکترونیکی مختلفی استفاده می کنند که از بین آنها میتوان به اینترنت، تلفن ثابت، تلفن همراه و پایانه های فروش اشاره نمود. بر این اساس، یک سیستم پرداخت سیار به سیستمی اطلاق می شود که امکان پرداخت بهای کالاها و خدمات را از طریق دستگاه های ارتباطی بدون سیم مانند تلفن های همراه معمولی یا هوشمند، دستگاه های دستیار شخصی دیجیتال و غیره فراهم میکند. همانطور که در نمودار 1  نشان داده شده است، سیستمهای پرداخت سیار میتوانند شامل بازیگران متعددی از جمله خریداران، فروشندگان، مؤسسات مالی، اپراتورهای تلفن همراه، شرکتهای سازنده گوشی، شرکتهای ارائه دهنده سرویس های پرداخت، شرکتهای تولیدکننده نرم افزار و نهادهای دولتی باشند. با این حال باید توجه داشت که یک راه حل برای سیستم پرداخت سیار،الزاما شامل تمامی این بازیگران نمی باشد و همچنین میزان و نحوه مشارکت هر یک از این بازیگران در یک سیستم پرداخت سیار میتواند متغیر باشد. در نتیجه میتوان بر اساس میزان مشارکت هر یک از این بازیگران در یک سیستم پرداخت سیار، مدل های کسب وکار متنوعی را برای چنین سیستمی متصور شد.

برای پیاده سازی سیستم های پرداخت سیار، ّاز فناوری های مختلفی استفاده می شود که از مهمترین آنها میتوان به موارد زیر اشاره نمود:

−پیامک
_USSD
_IVR
−اینترنت بروی تلفن همراه (فناوری های GPRS و WAPو فناوری های مشابه)
−برنامه های کاربردی روی گوشی همراه
−برنامه های کاربردی روی سیم کارت

NFC

بر اساس هر یک از این فناوری ها، روش های مختلفی برای پیاده سازی سیستم های پرداخت سیار ارائه شده است. هر یک از این روش ها دارای مزایا و معایبی می باشند که بحث در این زمینه از محدوده این مقاله خارج است. در عین حال، در بعضی راه حلها از روش های  ترکیبی استفاده می شود. به عنوان مثال ممکن است در یک راه حل،خریدار درخواست خرید را از طریق کانال GPRS ارسال نماید و سپس سیستم پرداخت الکترونیکی، با تماس تلفنی با خریدار از وی تأییدیه خرید و انتقال وجه را درخواست نماید. در ادامه این مقاله، ّفناوری NFCو روش های استفاده از آن در سیستم های پرداخت سیار مورد بررسی قرار خواهند گرفت.

ویژگیهای فنّاوری NFC، آن را برای پرداخت های خرد و در مکان های شلوغ و با نرخ تراکنش بالا بسیار مناسب ساخته است.

فنّاوری NFC

فناوری  NFC یک روش استاندارد بیسیم برای ارتباط دستگاه های الکترونیکی با هم در فواصل نزدیک (تا حدود چهار سانتیمتر) می باشد که در فرکانس 13/56 مگاهرتز عمل میکند و نرخ انتقال داده ها در آن 106، 212 یا 424 کیلوبیت در ثانیه است. برای فناوری NFC،استاندارد ایزو 18092 توسط سازمان ISO تدوین شده است و از نمونه پیاده سازی های استاندارد ایزو  18092 می توان به فناوری FeliCa محصول شرکت سونی اشاره نمود که امروزه به عنوان استاندار بلیط های الکترونیک در کشور ژاپن استفاده میشود.

از دید یک کاربر، یک ارتباط  NFC تقریبا مشابه یک ارتباط بلوتوث با سه تفاوت زیر می باشد:

−زمان برقراری ارتباط در فناوری NFC بسیار کوتاه است، در حالی که در مورد ارتباط بلوتوث، این زمان چندین ثانیه به طول می انجامد.

− برد ارتباط NFC نسبت به ارتباط بلوتوث بسیار کمتر است.

− در فناوری NFC، در هر دو طرف ارتباط نیاز به منبع انرژی نمی باشد در حالی که در سایر روشهای ارتباطی و از جمله بلوتوث، هر دو طرف ارتباط باید منبع انرژی داشته باشند.

این ویژگی های فناوری NFC، آن را برای پرداخت های خرد در مکان های شلوغ و با نرخ تراکنش بالا بسیار مناسب ساخته است.یک طرف، کوتاه بودن زمان برقراری ارتباط NFC باعث میشود که در چنین مکان هایی، عمل پرداخت با حداکثر سرعت ممکن(اصطلاحا به شیوه Tap-And- Go )انجام گیرد. از طرف دیگر، کوتاه بودن برد ارتباط NFC  باعث می شود که امنیت تراکنش و داده های کاربران تأمین شده از تداخل تراکنش چند کاربر با یکدیگر جلوگیری شود. به همین دلیل این شیوه برای پرداخت های خرد بسیار مورد توجه قرار گرفته است و بسیاری از بانک ها، شرکت های ارائه دهنده سرویس های پرداخت اپراتورهای تلفن همراه، تولیدکنندگان گوشی همراه و تولیدکنندگان سیم کارت، سیستم های پرداخت آزمایشی بسیاری را بر اساس فناوری  NFC پیاده سازی و عملیاتی نموده اند,حتی شرکت گوگل که در نسخه های جدید سیستم عامل اندروید پشتیبانی از استاندارد  NFC را قرار داده است، یک سرویس پرداخت مبتنی بر NFC به نام   Google Wallet راه اندازی نموده است. شرکت میکروسافت نیز در صدد پشتیبانی از استاندارد  NFC در نسخه بعدی سیستم عامل ویندوز و با هدف استفاده از آن در تبلت ها می باشد.باید توجه داشت که با درنظرگرفتن جدید بودن این فناوری، فراهم کنندگان سرویس های پرداخت مبتنی بر NFC، عمدتا در حال ایجاد بستر مناسب برای کاربرد وسیع این شیوه می باشند. از طرف دیگر اکثر تولیدکنندگان تلفن همراه، گوشی هایی با قابلیت NFC را ارائه داده اند و پیش بینی می شود در سال های آتی، اکثر گوشی های تلفن همراه تولید شده دارای این قابلیت باشند. در حال حاضر، فناوری NFC بیش از همه در کشورهای ژاپن وکره جنوبی مورد استفاده قرارگرفته است، به گونه ای که تخمین زده میشود حدود 95 درصد از 7/16 میلیون استفاده کننده فعال از این فناوری در این دو کشور باشند.با این حال، پیش بینی می شود با توسعه استفاده از این روش در سایرکشورها، تعداد استفاده کنندگان از این فناوری به 250 میلیون نفر درسال 2015 برسد که سهم دو کشور ژاپن و کره جنوبی از این تعداد استفاده کننده، حدود 70 درصد خواهد بود. همچنین پیش بینی می شود تعداد تراکنش های مبتنی بر فناوری NFC، به عدد 71 میلیارد تراکنش در سال 2015 برسد که سهم این دو کشور از این تعداد تراکنش، حدود 40 درصد خواهد بود .

از فناوری NFC میتوان به سه روش در گوشی های تلفن همراه استفاده نمود :

Peer-To-Peer Mode :

در این شیوه دو گوشی تلفن همراه با روش NFC با هم ارتباط دوطرفه برقرار می کنند. از کاربردهای این شیوه می توان به انتقال اطلاعات (مثلا انتقال فایل ها) از یک گوشی تلفن همراه به گوشی دیگر اشاره نمود. کاربرد دیگر این روش، برقرارنمودن ارتباط اولیه بین دو گوشی برای روشهای دیگر ارتباطی )مانند بلوتوث( می باشد.

Writer/Reader Mode:

در این شیوه، گوشی تلفن همراه به عنوان یک دستگاه خواننده برچسب های NFC عمل می کند.

در این حالت گوشی تلفن همراه ابتدا با ارسال سیگنال هایی به برچسب NFC، ارتباط با آن را آغاز نموده و سپس با ارسال فرامین به برچسب NFC، اطلاعات آن را می خواند. یکی از کاربردهای رایج این شیوه ارتباطی، اطلاع رسانی در مورد اجناس و کالاها می باشد.

در این حالت روی کالا یک برچسب NFC قرار میگیرد و مشتریان با نزدیک بردن گوشی تلفن همراه خود به کالا و خواندن اطلاعات برچسب به روش NFC، میتوانند اطلاعات بیشتری را در مورد کالای مورد نظر )مثلا تاریخ انقضا، عوارض استفاده از آن، کالاهای مشابه و غیره( روی گوشی تلفن همراه خود مشاهده کنند.

 Emulation Card Mode:

به گزارش عصربانک ، در این شیوه، گوشی تلفن همراه به عنوان یک کارت هوشمند غیرتماسی عمل میکند که قابل خواندن توسط دستگاه های کارت خوان غیرتماسی می باشد واز استاندارد NFC نیز پشتیبانی می کند. در این حالت، دستگاه کارت خوان غیرتماسی تفاوتی بین گوشی تلفن همراه و کارت هوشمند غیرتماسی حس نخواهد کرد و به همان شیوه ای که با کارت هوشمند غیرتماسی کار می کند، با گوشی تلفن همراه رفتارخواهد کرد. با این روش حتی می توان در یک گوشی تلفن همراه، چندین کارت قرار داد و در زمان پرداخت، کارت مورد نظر را از بین کارتهای موجود انتخاب نمود. کارت های هوشمند غیرتماسی در سالهای اخیر به طور گسترده در سیستم های پرداخت الکترونیکی مورد استفاده قرار گرفته اند و در نتیجه، در بسیاری از کشورها پایانه های کارت خوان غیرتماسی عمومیت پیدا کرده اند.

این شیوه ارتباطی بر اساس استاندارد ایزو 14443 که در اصل برای کارت های هوشمند غیرتماسی تدوین شده است، عمل میکند. استاندارد ایزو 14443 با استاندارد جدیدتر و عمومی تر ایزو 18092 سازگاری کامل دارد و کارت های مبتنی بر استاندارد ایزو 14443 اصطلاحا کارت های مجاورت نامیده می شوند. تراشه های MIFARE محصول شرکت  NXP Semiconductors  نمونه بارزی از پیاده سازی استاندارد ایزو14443 می باشند که هم در کارت های غیرتماسی و هم در محصولات مبتنی بر NFC مورد استفاده قرار می گیرند. امروزه  MIFARE به عنوان استاندارد صنعتی فناوری NFC در اروپا شناخته میشود و در سیستم های پرداخت غیرتماسی بسیاری استفاده شده است.

/شهرام برون