نرم‌افزارهای متن‌باز و رایانش ابری چطور صنعت آی‌تی را متحول می‌کنند؟
عصر بانک؛«لینوس توروالدز» خالق سیستم‌عامل کرنل لینوکس و «اندی جیسی» مدیرعامل بخش خدمات وب شرکت آمازون چندان تفاوتی با هم ندارند. توروالدز اغلب با لباس راحتی در فضای خارج از خانه‌ای در پورتلند اورگون کار می‌کند. او ارتشی ازتوسعه‌دهندگان داوطلب را که نرم‌افزارهای چندان بدون نقصی ندارند، مدیریت می‌کند. جیسی هم که معمولا لباس‌‌های ساده اما رسمی می‌پوشد، دفتری در یک برج در سیاتل دارد. کارمندانش عملکرد ده‌ها دیتاسنتر عظیم در سراسر جهان را کنترل و بررسی می‌کنند تا سرویس آنلاین جدیدی را ابداع کنند که شرکت‌شان مسوول آن باشد.
اما هر دو شرکت‌های متبوع لینوس توروالدز و اندی جیسی گذشته پیچیده‌ای دارند. در روز 25 اوت سال 1991 توروالدز از توسعه‌دهندگان دیگر خواست که درباره یک سیستم عامل کامپیوتری که او برنامه آن را نوشته و لینوکس نام دارد، نظر بدهند. آن زمان لینوکس کاربردی‌ترین سیستم عاملی بود که بیشترین استفاده را در سراسر جهان داشت. در همان روز اما در سال 2006 گروه جیسی نسخه بتای Elastic Compute Cloud) EC2) را که بخش اصلی پلت‌فرم رایانش ابری شرکت آمازون (AWS) است، در دسترس عموم قرار دادند. این بخش در 12 ماه گذشته فروشی بیش از 11میلیارد دلار داشته است.
این دو شرکت هسته اصلی ظهور رایانش ابری و خدمات اینترنتی مبتنی بر آن هستند. شبکه‌های جهانی دیتاسنترهای عظیم، مانند انواعی که AWS از آنها بهره می‌برد، یکی از مهم‌ترین زیرساخت‌های جهانی در این زمینه هستند. بدون برنامه‌های متن‌بازی مانند لینوکس، رایانش ابری هنوز هم نمی‌توانست ظهور کند. نرم‌افزارهای اختصاصی به سبک قدیمی هم گران‌قیمت هستند و هم کاربری ساده‌ای ندارند. توروالدز در نوشتن برنامه‌اش در واقع دغدغه‌ها و علایق خودش را دنبال کرده بود؛ او دقیقا برای کامپیوتر شخصی‌اش به برنامه‌ای مانند لینوکس نیاز داشت. حالا حدود 1500 توسعه‌دهنده نرم‌افزار برای توسعه نسخه‌های جدید لینوکس همکاری و مشارکت می‌کنند. رشد سریع بازوی رایانش ابری آمازون یعنی AWS هم شرکت آمازون را با سیستم‌های آی‌تی چندپاره مواجه کرده است که به گفته جیسی لازم است آنها را در یک پلت‌فرم واحد ادغام کرده یا به مجموعه‌ای از سرویسهای قابل استفاده مجدد تبدیل کنند.
اولین بودن در رسیدن به چنین جایگاه موفقی، به لینوکس و AWS این امکان را داده است تا از مزایای تاثیرات شبکه‌ای بهره ببرند که محصولات آنها را محبوب‌تر از گذشته خواهد کرد. لینوکس همچنین مسیر موفقیت را ساده‌تر و سریع‌تر طی می‌کند، چون رقبای مایکروسافت مانند IBM و Oracle می‌خواهند با کنار گذاشتن اکوسیستم ویندوز به جایگزینی با ساختار متن‌باز برسند. AWS پیش از ظهور موبایل‌های هوشمند در سال 2007، ظهور کرد و آغازگر اقتصاد پر رونق اپلیکیشن‌ها شد. این پلت‌فرم به خدماتی مرجع برای استارت‌آپ‌ها تبدیل شد، چون تنها برای میزان حجمی که آنها استفاده می‌کردند هزینه داشت و نه هزینه ثابت. به این ترتیب AWS هنوز پناهگاهی برای شرکت‌های کوچک و تازه‌کار است.
نزدیک به دوسوم از مشتریانش آن که به بیش از یک میلیون می‌رسند، استارت‌آپ‌ها هستند. این در حالی است که این پلت‌فرم همچنین به شرکت‌های بزرگی مانند General Electric و Netflix هم خدمت‌رسانی می‌کند. هر دو نرم‌افزارهای متن‌باز و سرویسهای رایانش ابری برای غول‌های قدیمی صنعت IT خطرناک هستند. شرکت‌های جدید تقریبا همیشه از دیتابیس‌های متن‌باز در فضای کلاود استفاده می‌کنند تا یک نسخه نرم‌افزار اختصاصی و گران‌قیمت Oracle که بزرگ‌ترین عرضه‌کننده چنین نرم‌افزارهایی است. این در حالی است که شرکت‌های بیشتری از سرویسهای کلاود یا ابری بهره می‌برند تا تجهیزات کمتری از شرکت‌های سخت‌افزاری مانند Dell و HP بخرند. ارائه‌کنندگان خدمات رایانش ابری برخلاف ارائه‌کنندگان خدمات سنتی، زمان کمتری برای تولید ابزارهای کامپیوتری می‌گذارند و بیشتر به دنبال ارائه سرویسهای جدید به مشتریان بیشتر در سراسر دنیا هستند. با این اوصاف است که در نهایت درآمد شرکتی بزرگ و ارائه‌کننده سرویسهای آی‌تی سنتی مانند IBM در 17 فصل متوالی گذشته کاهش قابل توجهی پیدا کرده است. صرف‌نظر از تشابهاتی که لینوکس و AWS با یکدیگر دارند، آینده این دو پلت‌فرم کمی با هم فاصله دارد. لینوکس احتمالا یک ارائه‌کننده عمومی نرم‌افزارهای متن‌باز خواهد بود. در حالی که AWS بدون هیچ نشانه‌ای از کندشدن روند رشدش، همچنان به راهش برای ادامه حاکمیت مطلق بر عرصه رایانش ابری ادامه می‌دهد.
بر اساس بررسی‌های موسسه تحقیقاتی گارتنر، ظرفیت رایانش AWS تا 10 برابر بیشتر از مجموع ظرفیت رایانش 14 ارائه‌کننده سرویسهای رایانش ابری برتر بعدی است. فروش سرویسهای AWS در فصل گذشته در حدود سه برابر فروش نزدیک‌ترین رقیبش یعنی Azure شرکت مایکروسافت بوده است. در واقع به خاطر تجارت رایانش ابری است که شرکت آمازون توانسته در سه فصل متوالی شاهد رشد میزان درآمد و سود حاصل از آن باشد. یکی از دلایل مهمی که باعث افزایش فروش بازوی رایانش ابری شرکت آمازون شده این است که AWS علاوه بر ارائه خدمات پایه ذخیره‌سازی، صدها خدمات و امکانات رایانش ابری دیگر را هم می‌فروشد؛ از تحلیل داده‌ها و ایمیل گرفته تا جست‌وجو و گردش کار. هزینه نهایی ارائه چنین سرویسهای ارزش افزوده‌ای نزدیک به صفر است، چون نرم‌افزارهای ضروری برای آنها قبلا نوشته شده‌اند. در مقابل شرکت‌های دیگر تلاش زیادی برای رسیدن به آمازون در این حوزه می‌کنند.
شرکت HP همچنان ناکام مانده است. شرکت IBM مجبور شد در سال 2013 استارت‌آپ SoftLayer را بخرد که از آن زمان به هسته اصلی سرویس کلاود این شرکت یعنی Big Blue تبدیل شده است. با این حال اما IBM همچنان از آمازون عقب است. گوگل هم در حال تلاش است. این شرکت سال گذشته «دیان گرین» را که یک مدیر آی‌تی شناخته‌شده است، به خدمت گرفت تا ساختار رایانش ابری آن را توسعه بدهد. تنها پلت‌فرم Azure شرکت مایکروسافت است که در حال حاضر می‌تواند با AWS آمازون رقابت کند. با این اوصاف نبرد رایانش ابری همچنان ادامه دارد، چون پاداش آن هم بسیار بزرگ و باشکوه است. گارتنر تخمین زده است که حدود 205 میلیارد دلار یا 6 درصد از کل بودجه 4/ 3 تریلیون دلاری صنعت جهانی IT در سال 2016 صرف سرویسهای رایانش ابری می‌شود؛ رقمی که پیش‌بینی می‌شود در سال آینده میلادی به 240 میلیارد دلار برسد.
