راهکارهایی برای تعیین بودجه بازاریابی
عصر بانک؛برای اغلب شرکت‌ها پاسخ به این پرسش که باید چقدر پول صرف بازاریابی خود کنند، بسیار دشوار است و در بیشتر مواقع مدیران بنگاه‌ها دچار سردرگمی، تردید و ابهام از درستی میزان بودجه‌ای هستند که هرسال برای فعالیت‌های بازاریابی شرکت خود اختصاص می‌دهند.
چرا تعیین بودجه در بازاریابی مهم است؟
فعالیت‌های بازاریابی در هر سازمان شباهت زیادی به فرآیند کاشت بذر، نگهداری و مراقبت از آن و در نهایت در برداشت میوه دارد. اگر مدیران یک شرکت بتوانند بودجه مناسبی برای مجموعه فعالیت‌های یکپارچه بازاریابی در سازمان خود اختصاص دهند، می‌توانند انتظار داشته باشند که سرمایه‌گذاری آنها به نتیجه‌ای مطلوب و مناسب منجر می‌شود. بنابراین اجازه دهید راهکارها و روش‌های متداول تعیین بودجه در بازاریابی را مرور کنیم:
روش اول-درصدی از درآمد ناخالص را به بودجه اختصاص دهید. یکی از رایج‌ترین روش‌ها برای تعیین بودجه در بازاریابی، اختصاص درصد مشخصی از درآمد شرکت است. اینکه چه درصدی از درآمد باید به‌عنوان بودجه سازمان تعلق گیرد به اندازه کسب‌وکار بستگی مستقیم دارد. این درصد برای کسب‌وکارهای بزرگ بین 5 تا 10 درصد در نظر گرفته می‌شود. درحالی‌که برای کسب‌وکارهای کوچک حتی تا 20 درصد از درآمد خالص را می‌توان به بودجه بازاریابی اختصاص داد اما این درصد برای کسب‌وکارهای بسیار بزرگ بین 2 تا 5 درصد پیشنهاد شده است. البته بدیهی است، بهترین عدد برای کسب‌وکار می‌تواند به صورت آزمون و خطا به‌طور دقیق‌تر محاسبه شود. از مزایای این روش فهم بسیار آسان آن است و به‌ویژه اینکه می‌توان از مانور دادن در کمپین‌های تبلیغاتی و رویدادهای بازاریابی به خوبی استفاده کرد.اما شاید تنها عیب این روش غیر دقیق بودن آن است به‌ویژه برای کسب‌وکارهای جدید و کوچک که اطمینان از کسب درآمد در آنها قطعی نیست، استفاده از این روش ممکن است آنها را با چالش‌های مالی روبه‌رو کند.
روش دوم-درصدی از سود خالص را به بودجه بازاریابی اختصاص دهید. مشابه محاسبه بودجه بازاریابی از روش درصدی از درآمد، می‌توانید با استفاده از این روش درصد مشخصی از میزان سود خالص خود را به این کار اختصاص دهید. این روش نسبت به روش قبلی کمی تهاجمی‌تر است چرا که در اینجا کلیه هزینه‌ها را در نظر گرفته و از محاسبات خود خارج می‌کنید. اینکه چه درصدی از سود خالص را برای بودجه اختصاص دهید، به‌طور کامل به روش قبلی شباهت دارد. این روش نیز از راهکارهای سودمند برای تعیین بودجه بازاریابی است و البته از روش قبلی به‌ویژه برای کسب‌وکارهایی که حاشیه سود مشخصی دارند، کاربردی‌تر است اما این روش نیز مانند روش قبلی خیلی دقیق نیست و تخمینی است.
روش سوم-هرچه قدر استطاعت مالی اجازه می‌دهد، بودجه اختصاص دهید! در دنیای پرسرعت کسب‌وکار امروزی، این روش قطعا یکی از روش‌های محبوب در تعیین بودجه بازاریابی است. در این روش به عنوان مدیر یک بنگاه اقتصادی می‌توانید بخشی از سرمایه مازاد خود را که هیچ تاثیری بر فرآیند روزمره کسب‌وکار ندارد، به بودجه بازاریابی اختصاص دهید. در این صورت با خیال راحت می‌توانید فرآیند بازاریابی را دنبال کنید، چرا که حتی اگر بازاریابی با شکست مواجه شود هیچ تاثیر مستقیمی بر کسب‌وکار نخواهد داشت. این روش، اقدامی تهاجمی در تعیین بودجه بازاریابی به شمار می‌آید و ممکن است به موفقیت‌های بزرگی در اقدامات بازاریابی دستیابی پیدا کنید. اما روشی خطرناک برای کسب‌وکارهای کوچک است چون ممکن است ادامه فعالیت و حیات آنها را با چالش روبه‌رو کند.
روش چهارم-به اندازه یک تار مو از رقبا بیشتر بودجه خرج کنید! این روش اصل ساده‌ای دارد:بررسی کنید رقبا چه اقداماتی برای بازاریابی انجام می‌دهند و فقط به اندازه یک تار مو از آنها بیشتر اقدام کنید! البته این راهکار در ظاهر بسیار ساده به نظر می‌رسد، اما کسب اطلاعات محرمانه رقبا درباره برنامه‌های بازاریابی در بسیاری موارد می‌تواند بسیار دشوار باشد، چراکه ممکن است بسیاری از اقدامات رقیب قابل رویت نباشد. با این وجود اگر بتوانید اطلاعات تخمینی بودجه رقبای خود به‌دست آورید این روش مفید و مطمئن برای تعیین بودجه بازاریابی خواهد بود.
روش پنجم-رشد مورد نظر تعداد مشتریان. این روش یکی از راهکارهای عالی برای تعیین بودجه بازاریابی است، البته به شرطی که بتوانید برای تعداد مشتریان مورد نظر خود هدف‌گذاری کنید. یکی از اطلاعات مهم مورد نیاز در این روش، آن است که به صورت تخمینی درآمد حاصل از جذب یک مشتری جدید را بدانید. درصد مشخصی از حاصل ضرب میزان درآمد حاصل از هر مشتری ضربدر تعداد هدف مشتریان به آسانی میزان بودجه بازاریابی را ارائه می‌کند. از مزیت‌های این روش دقیق‌تر بودن آن نسبت به روش‌های قبلی است، اما استفاده از این روش نیاز به محاسبه دقیق میزان سود حاصل از مشتری دارد که ممکن است شما را دچار چالش کند.
روش ششم-اصلا بودجه‌ای به بازاریابی اختصاص ندهید، از ابزارهای رایگان استفاده کنید! ممکن است این ایده نیز جالب باشد چرا که بسیاری از این روش برای بازاریابی استفاده می‌کنند. البته به‌طور قطعی نمی‌توان از واژه «رایگان» استفاده کرد، چرا که حداقل منابع مورد نیاز برای انجام بازاریابی اختصاص وقت و اینترنت برای این کار است. مزیت این روش در شکل ظاهری رایگان بودن است اما باید پذیرفت گاهی خساست، می‌تواند پیامد ایجاد هزینه‌های بسیار زیاد بعدی را برای سازمان داشته باشد.
به خاطر داشته باشید، اینکه از چه روشی برای تعیین بودجه بازاریابی استفاده می‌کنید به سطح آمادگی و بلوغ و ریسک‌پذیری بنگاه اقتصادی شما بستگی دارد اما مهم‌تر از روش انتخابی آن است فرصت‌های طلایی برای اقدامات بازاریابی را ازدست ندهید و از همین امروز برنامه‌ریزی برای اقدام را آغاز کنید.
سیدمحمد اعظمی‌نژاد
رئیس کمیته آموزش و پژوهش-انجمن مدیریت ایران
/دنیای اقتصاد