از هوش هیجانی تا کسب موفقیت
عصر بانک؛به گزارش باشگاه خبرنگاران، مدیر رستورانی را در نظر بگیرید که با خونسردی و متانت به گله و انتقادات یک مشتری عصبانی و ناراضی گوش می‌دهد و با درایت تمام، شرایط را به ثبات می‌رساند. دوست فهیمی را تصور کنید که هنگام ناراحتی و تنهایی به سراغش می‌روید تا با او صحبت کنید و آرام شوید؛ مامور آتش‌نشانی دلسوزی که به قربانیان یک فاجعه یاری می‌رساند؛ رفیقی که به ندرت از کوره در می‌رود، راحت می‌بخشد و مسئولیت کارهای خود را می‌پذیرد؛ مدیر عاملی که بین مسئولیت‌های حرفه‌ای، خانوادگی و تفریحاتش به نحو احسن تعادل برقرار می‌کند…
به نظر شما این افراد چه ویژگی مشترکی دارند؟
جواب سوال بالا به دو واژه خلاصه می‌شود؛ هوش هیجانی. هوش هیجانی (هوش اجتماعی) یا اختصاراً EQ در علم روانشناسی جایگاه ویژه‌ای داشته و تحقیقات بسیاری را به خود اختصاص داده است.
تعریف هوش هیجانی و ویژگی‌های آن
وبسایت Psychology Today که پایگاه اطلاعاتی پیشرو در زمینه آموزش‌های سلامت روحی و ارائه نکات روانشناسی محسوب می‌شود، هوش اجتماعی را به این صورت تعریف می‌کند: «توانایی تشخیص و مدیریت عواطف خود و دیگران».
هوش هیجانی متشکل از سه مهارت اصلی است؛ توانایی تحلیل احساسات خود و سپس عواطف دیگران، توانایی بکارگیری احساسات در عمل و سرانجام توانایی «مدیریت» عواطف. این فرآیند یکپارچه می‌تواند به صور مختلف نمود یابد؛ برای مثال مدیریت عواطف پیش از لبریز شدن کاسه احساسات و آسیب به اطرافیان و خود شخص، توانایی خوشحال کردن افراد و مهار کردن صحیح موقعیت‌های بحرانی همگی از هوش هیجانی نشأت می‌گیرند.
افراد دارای هوش هیجانی بالا در زندگی به موفقیت‌های بسیاری دست می‌یابند. این اشخاص در هر مکانی اعم از محیط‌های کاری یا اجتماعی خوش می درخشند.
تحقیقات نشان می‌دهد افراد دارای EQ بالا به ندرت از نارسایی‌های روحی و روانی مثل افسردگی و اضطراب رنج می‌برند. این افراد عملکرد بهتری نسبت به سایرین نشان می‌دهند، در کارشان بهترین محسوب می‌شوند و در روابط عاطفی‌شان همواره احساس رضایت می‌کنند.
اکنون ممکن است این سوال به ذهنتان خطور کرده باشد که افراد دارای هوش بالای اجتماعی چه کارهایی را انجام نمی‌دهند؟
در پاسخ به این سوال باید گفت افراد دارای هوش هیجانی استثنایی:
1. غرق در مشکلات و نارحتی‌های مردم نمی‌شوند
این افراد همدلی را به خوبی یاد گرفته‌اند. با هر کسی که بخواهند همدلی می‌کنند، اما اجازه نمی‌دهند شخصی از عواطف آنان سوء استفاده کند. آنان به خوبی می‌دانند که لزومی ندارد غصه مشکلات هر کسی را بخورند.
البته افراد دارای هوش هیجانی با صبر و حوصله و به دقت به مشکلات دیگران گوش می‌دهند و راهکار ارائه می‌کنند.
2. گله و شکایه نمی‌کنند
غر زدن دو مفهوم را به طور غیر مستقیم می‌رساند؛ فرد، قربانی یا مظلوم واقع شده است و یا اینکه راه‌حلی برای رفع مشکلش ندارد. این در حالی است که فرد دارای هوش بالای هیجانی به ندرت احساس قربانی بودن می‌کند و شاید بتوان گفت به هیچ وجه خود را در وضعیت گنگ و بی‌پاسخ نمی‌یابد.
از سوی دیگر آنان به خوبی می‌دانند که غر زدن ثمره‌ای جز انتقال انرژی منفی به اطرافیان ندارد. زمانی که مشکلی برایشان پیش می‌آید، فوراً در صدد حل مشکل بر می‌آیند.
3. قرار نیست همیشه به دیگران و حتی خودشان «بله» بگویند
پیش‌تر اشاره کردیم که توانایی همدلی یکی از ویژگی‌های بارز افراد دارای هوش بالای اجتماعی است. از دیگر ویژگی‌های آنان می‌توان به خودداری و اراده راسخ آنان برشمرد.
آنان همواره چند مرحله جلوتر را پیش‌بینی می‌کنند و زمانی که پیشنهادی به آنان می‌شود، به عواقب آن کاملاً می‌اندیشند. هنگام تصمیم‌گیری مصمم هستند و این جملات را به زبان نمی‌آورند: «مطمئن نیستم، شاید…» یا «شاید باشگاه را کنسل کنم و با شما به فلان جا بروم».
این افراد هرچقدر بیشتر تلاش می‌کنند حقوق خود مبنی بر «نه» گفتن را در زندگی‌شان پیدا کنند، در رسیدن به اهدافشان در زندگی مصمم‌تر می‌شوند.
4. اهل شایعه‌پراکنی نیستند
این اشخاص باهوش هنگامی که احساس می کنند بحثی از مسیر خود منحرف و وارد مرحله شایعه‌پراکنی یا در اصطلاح عامیانه "خاله‌زنک‌بازی" شده فوراً طفره می روند.
یک فرد با هوش اجتماعی بالا به خوبی می‌داند که از یک سو هر کسی ممکن است مرتکب اشتباهی شود و از طرف دیگر اشتباه، فرصتی برای پیشرفت است. از این رو، پشت سر کسی حرف زدن و شایعه‌پراکنی جز اتلاف وقت سودی ندارد.
5. برای خوشبخت شدن یا تقویت اعتماد بنفس خود به اطرافیان متوسل نمی‌شوند
این افراد در همه ابعاد زندگی مثل رضایت خاطر و آرامش روحی خودکفا محسوب می‌شوند. آنان می دانند متکی شدن به دیگران برای رسیدن به ثبات یا آرامش درونی یعنی ریسک یا خود را در معرض خطرات جدی قرار دادن.
این افراد ترجیح می‌دهند کنترل عواطف خود را در دست گرفته و از عناصر اطراف برای سرگرم شدن، گذراندن زندگی و صد البته نیل به اهداف مد نظرشان استفاده کنند.
6. بدبینی از سوی آنان منتفی است
عده معدودی می‌توانند از افکار منفی مصون بمانند. راه ندادن به افکار منفی مثل «من جذابیتی ندارم» یا «من می‌توانستم بهتر از این ظاهر شوم» در بسیاری از مواقع امر دشواری است.
هوش هیجانی به افراد این امکان را می‌دهد از تکرار واژه «من» حذر کرده و به جای آن حقایق مثبت را در ذهنشان مرور کنند. مصداق بارز این توانایی در رزومه کاری این افراد نمایان می‌شود که گویی تصویری است از یک خانه مرتب و تمیز.
افراد دارای هوش اجتماعی بالا به خوبی پی به این حقیقت برده‌اند که افکار منفی تصورات ذهنی هستند و بس! بنابراین هیچ جایگاهی برای این افکار آلوده و سمی در زندگی واقعی‌شان قائل نمی‌شوند.
7. در گذشته زندگی نمی‌کنند
افرادی که دائماً به گذشته فکر می‌کنند، سدی از آزردگی‌های روحی و روانی، اعم از پشیمانی و حسرت گذشته یا افسردگی و دلهره مقابل خود علم می‌کنند.
این در حالی است که افراد دارای هوش هیجانی استثنایی گذشته خود را بااهمیت می‌شمارند و برای کسانی که در گذشته دوست داشته‌اند، اشتباهاتی که مرتکب شده‌اند و فرصت‌هایی که از دست داده‌اند، احترام قائلند و در عین حال در لحظه و زمان حال زندگی می‌کنند.
این افراد با درس گرفتن از تجربیات گذشته (و نه زندگی در آنها) زندگی هدفمندتری را دنبال می‌کنند و در عین حال افسار سه احساس مهم زندگی شامل «رضایت از خود»، «حق‌شناسی» و «امید» را در دست می‌گیرند.