مدیریت پروژههای چند رشتهای پیچیده، پیشنیاز توسعه محصول
عصر بانک؛امروزه با فرض امکان دسترسی به تمام دانش فنی، مهندسی و بازرسی مورد نیاز بهمنظور طراحی و ساخت تجهیزات پیچیده در صنایعی مانند صنایع هوایی، نیروگاهی و نفتی، عدم دسترسی به دانش مدیریت مربوطه، دستیابی به محصول بهینه را در عمل غیرممکن میسازد. به عنوان نمونه، در طراحی بهینه توربین جت به کار رفته در هواپیما یا نیروگاه حرارتی، دپارتمانهای مهندسی با طیف وسیعی از تخصصها بهمنظور طراحی و بهینهسازی تنها یک قطعه نیازمند ارتباط موثر با یکدیگر بوده و مدیریت فرآیند طراحی بهینه هزاران قطعه بهکار رفته در آنکه هر قطعه روی عملکرد قطعه دیگر بهطور مستقیم یا غیرمستقیم تاثیرگذار است، از ظرفیت اجرایی بسیاری از روشهای مدیریت پروژه کلاسیک خارج است. در این مقاله علاوهبر بیان اهمیت، بهطور خلاصه به تعدادی از مفاهیم کلیدی فرآیند مدیریتی مدرن به نام «مدیریت پروژههای چند رشتهای پیچیده» Management of Multi- Disciplinary Complex Projects (MMDCP، به عنوان یکی از روشهای مدیریتی در مرز دانش که با افزایش نیاز به بهینهسازی و کاهش هزینه و ریسک هرچه بیشتر طراحی و ساخت محصولات پیچیده، بهشدت توسط شرکتهای پیشگام تکنولوژی مورد توجه قرار گرفته است، اشاره میشود:
1- مهندسی سیستم
به اختصار، فرآیند نظمبندی یک سیستم، مهندسی سیستم نامیده میشود. مهندسی سیستم روشی کلاسیک در طراحی سیستمهای پیچیده مهندسی است که میتواند نقش ابزاری کاربردی در مدیریت مدرن پروژههای پیچیده را به عهده داشته باشد. در این فرآیند به استخراج ساختار شکست محصول پرداخته شده و محصول به سطوح سیستم، زیر سیستم و قطعه تقسیمبندی میشود. انجام فرآیندهایی مانند تشکیل دپارتمانهای طراحی با توجه به ساختار شکست محصول نیز در فرآیند مهندسی سیستم انجام میشود.
2- ماتریس ساختار طراحی
همانطور که اشاره شد، بسیاری از روشهای کلاسیک مدیریت پروژه تنها قادر به رصد فرآیندهای متوالی و موازی هستند و در پوششدهی و انسجامسازی وابستگیهای چند رشتهای و میان رشتهای موفق عمل نمیکنند. در این راستا «ماتریس ساختارطراحی» به عنوان یکی از قدرتمندترین ابزارها MMDCP، امکان مدیریت وابستگیهای درونی هر سیستم را از طریق سادهسازی پیچیدگیهای آن فراهم میسازد. به بیان دیگر، «ماتریس ساختار طراحی» فراهمکننده نمایی ساده، فشرده و شمایی کلی از سیستمهای پیچیده است که با روشی خلاقانه، توانایی غلبه بر پیچیدگیهای ناشی از تلاشهای تکرارپذیر، تداخل وظایف و هرگونه تجزیه و اتحاد در زیر سیستمها را مهیا میسازد.
3- درگاههای بازبینی فنی و مدیریتی
در پروژههای پیچیده، هزینه خطاهای فنی و مدیریتی با پیشرفت پروژه به شدت افزایش مییابد. برای جلوگیری از این مشکل، بهمنظور انجام بازبینیهای فنی، تیمی متشکل از افراد باتجربه بالای صنعتی و عملیاتی و با دیدگاه انتقادی، ایجاد شده و پس از تعیین درگاههای بازبینی در مراحل معینی از فرآیندهای طراحی، به بازبینی نتایج حاصل از تیم طراحی میپردازند. در درگاههای مدیریتی نیز، با توجه به تغییر شرایطی مانند تغییر نیاز بازار و مشتری و عدم انطباق بالای هزینه پروژه با هزینههای پیشبینی شده اولیه، اطلاعات لازم برای صدور دستور ادامه یا توقف پروژه، به مدیریت ارشد سازمان ارسال میشود.
4- جریان کار
بهمنظور تعیین نقش هر دپارتمان و اعضای آن در طراحی یک قطعه، تاثیر هر قطعه در ایجاد محدودیت روی اجزای دیگر محصول و نقشه راه فرآیند مهندسی بهمنظور رسیدن به طراحی بهینه قطعات توسط «جریان کار» مشخص میشود. تعیین جریان کار ترجیحا توسط مدیران میانی پروژه تعیین و توسط مدیر ارشد پروژه تایید میشود.
5- جریان اطلاعات
یکی از پایههای اساسی MMDCP، برپایی یک سیستم هوشمند بهمنظور ایجاد «جریان اطلاعات» بین دپارتمانهای پروژه و اعضای مربوطه است. در این سیستم، با توجه به ساختار شکست محصول و جریان کار، تمامی فرآیند طراحی در سیستم «جریان اطلاعات» انسجامسازی میشود و تمامی تغییرات به وجود آمده در هر قطعه توسط اعضای دپارتمانهای مختلف، به افراد متولی اطلاعرسانی میشود تا رسیدن به نقطه بهینه از نظر یک دپارتمان به مشکلات فنی از نظر دپارتمان دیگر ختم نشود. در نهایت نکتهای که باید به آن اشاره داشت، آن است که علاوهبر دیدگاه مدیریت سیستمی MMDCP، دیدگاه مدیریت انسانی آن از عواملی است که باید با تبیین خطوط فکری، ارزشهای سازمان و افزایش قابلیتهای کار گروهی در بدنه تیم پروژه جریان یابد و اتصال آن به فرآیندهای دیگر مدیریت مانند مدیریت دانش بهمنظور بهبود مستمر محصول و جلوگیری از خطاهای انجام شده الزامی است.
نویسندگان: دکتر پویا باهمت و مهندس سلاله سلیمی
/دنیای اقتصاد