تنوع شیوه‌های پرداخت موبایلی، لازمه بهبود فضای کسب و کار
عصر بانک؛تلفن همراه امروزه نقش فراتر و گسترده تری از یک ابزار ارتباطی برای ارتباطات تلفنی و متنی بازی می کند. این وسیله که در گذشته ای نه چندان دور یک ابزار لوکس و فانتزی در زندگی شمرده می شد، در حال حاضر به گونه ای خود را در چرخه فعالیت های روزمره جای داده است که بعضا جایگزین مطمئنی برای کامپیوترهای شخصی، لپ تاپ و تبلتها شده است. بدیهی است که صاحبان کسب و کار نیز به دلیل استقبال گسترده عموم مردم از این وسیله، سعی بر آن خواهند داشت که خدمات خود را جهت سهولت دسترسی و افزایش کارآیی مجهز به راهکارهای استفاده از موبایل نمایند. یکی از مهم ترین خدماتی که نیاز توسعه ای آن به شدت احساس می شود، ارائه خدمات حوزه بانک و پرداخت بر روی این بستر است. با یک بررسی ساده در روندهای جهانی این راهکار دارندگان برندهای گوشی تلفن همراه مانند اپل و سامسونگ از یک طرف، اپراتورهای تلفن همراه از طرف دیگر، در کنار توسعه دهندگان خدمات پرداخت و راهکارهای نوین کسب وکار، اقدام به ایجاد و ارائه خدمات، مدل ها و شیوه های مختلفی نموده اند. برخی از این راهکارها صرفا از زیرساخت مخابراتی و در ساده ترین حالت آن از طریق اینترنت و بر روی Cloud اقدام به توسعه خدمت نموده اند و برخی با استفاده از استفاده از فضای امن (Secure Element) روی سیم، انواع حافظه ها و حتی نرم افزارهای مختلف روی گوشی و با امکان بهره گیری از قابلیت های NFC در تعامل با پذیرندگان و ارتباطات دوطرفه. هر یک ازاین متدها، راهکارها و مدل ها در مقایسه با یکدیگر برای هدفی، جامعه مخاطبی و نوع رفتاری خاص بسیار مناسب و قطعا دارای مزیت ها و معایبی مقایسه ای فراوانی در حوزه قیاس می باشند.
طی هفته های گذشته اخبار متنوعی و نویدهای مستمری از توسعه راهکارهای قابل ارائه در این صنعت از طرف شرکتهای فین تک، شرکتهای خدمات پرداخت الکترونیک و بانک مرکزی بر روی صفحات روزنامه ها و فضای مجازی منتشر گردید. مهم ترین آنها اعلام بانک مرکزی برای توسعه مدل پرداخت با استفاده از راهکار HCE و ارائه مستندات اجرایی و فنی آن در حوزه پرداخت بود.
شیوه مورد نظر بانک مرکزی در مقایسه با شیوه‌های دیگری که برای خدمات پرداخت و توسعه آن در حوزه خدمات دولت همراه در ایران وجود دارد مانند قیاس در هر یک از راهکارهای اشاره شده، از مزیت ها و کاستی هایی برخوردار است؛ به عنوان مثال در شیوه مبتنی بر حافظه امن یا همان Secure Element(SE) انواع رمزنگاری و احراز هویت دوطرفه وSecure Messaging مبتنی بر کارتهای هوشمند وجود دارد که از لحاظ امنیتی بسیار بالاتر از روش های ایمن سازی تراکنش بر مبنای توکنیزیشن است که در مدل HCE مورد استفاده قرار می گیرد.
از مهم ترین تفاوت های NFC Solutions در مدل مبتنی بر حافظه امن (سیم کارت)، امکان تراکنش های برون خط (Offline) با بهره مندی از بالاترین لایه های امنیتی است. این در حالی است که اکثر تراکنش هایی مبتنی بر HCE، آنلاین بوده و تنها با شرایط خاص امکان انجام تراکنش های آفلاین دارند. همینطور در مدل مبتنی بر حافظه امن امکان انجام تراکنش حتی هنگامی که گوشی خاموش است وجود دارد در حالی که در مدل HCE گوشی حتما باید روشن و دارای ارتباط مطمئن با مرکز صادرکننده باشد.
از طرف دیگر، در مدل های تجاری که نیازی به حافظه امن وجود ندارد، مانند شبیه سازی کارتهای شتابی بانک ها، پیاده سازی NFC بر مبنای HCE از آنجا که با تبیق پذیری بیشتر ومتنوعتری با گوشی ها و سیستم های عامل دارد، براحتی امکان پذیر است.
علاوه بر این، شاید مهم ترین مزیت استفاده از بستر تلفن همراه و تکنولوژی های SWP مربوط به سیم کارتهای نوین، در هنگام تعویض گوشی نمود پیدا می کند که تنها با جا به جا کردن سیم کارت به گوشی جدید، تمام قابلیت ها، تعریف و امکانات قبل به سادگی در دسترس است. تمامی مزایای قبلی قابل استفاده است همچنین اگر گوشی دزدیده شود بدون اتصال به اینترنت از طریق OTA امکان قفل کردن اپلیکیشن روی سیمکارت و ممانعت از استفاده از آن وجود دارد.
با این حال تردیدی نیست که در مقام مقایسه میان راهکار HCE که اکنون مجوز استفاده از آن با رمز دوم و با شیوه توکنایز ارائه شده است، ضمن در نظر داشتن ملاحظات بانک مرکزی به عنوان نهاد حاکمیتی ارشد در حوزه پرداخت الکترونیک برای انتخاب راهکار HCE ،نمی‌توان به معنای نادیده گرفتن نقاط قوت سایر روش‌ها از جمله روش مبتنی بر حافظه امن باشد.
واقعیت این است که هر کدام از این شیوه‌ها، قابلیت‌ها و محدودیت‌های خاص خود را دارند و بسته به مورد استفاده می‌توان هر کدام از آنها را به خدمت گرفت. محدود کردن شیوه ارائه NFC به یک روش خاص اگرچه از اختیارات رگولاتور به حساب می‌آید اما همواره اتکا به یک روش مناسب نیست و توجه ویژه داشتن به سایر شیوه هایی با امنیت بالاتر، بدون نیاز به افشای رمز دوم، کارکردها ی گسترده تر و جامع تری از ضرورویات می باشد. شکی نیست که تنوع بخشی به شیوه‌های ارائه یک سرویس علاوه بر اینکه امکان رقابت میان سرمایه‌گذاران بخش خصوصی را فراهم می‌آورد، روش مناسبی برای استفاده از مدل مناسب پرداخت مبتنی بر NFC با هر کسب و کاری خواهد بود که به بهره‌وری بیشتر و صرفه جویی در هزینه‌های عمومی منجر می‌شود.
شهرام رشتی
کارشناس پرداخت و بانکداری الکترونیک
/تسنیم