حد و مرز افتتاح حساب اشخاص خارجی
عصر بانک؛بخشنامه شرایط افتتاح حساب اشخاص خارجی منتشر شد. بانک مرکزی در این بخشنامه، محدودیت‌های اشخاص حقیقی و حقوقی حاضر در کشور برای افتتاح حساب سپرده در بانک‌ها و موسسات اعتباری تحت نظارت این نهاد را اعلام کرد. طبق این بخشنامه اشخاص حقیقی دارای اقامت دائم و اشخاص حقوقی دارای نماینده رسمی در کشور، دارای کمترین محدودیت در افتتاح حساب سپرده هستند. محدودیت‌ها در مورد اشخاص حقیقی و حقوقی غیرمقیم در کشور بیشتر است.
شناسایی اشخاص
در این بخشنامه اشخاص حقیقی خارجی به دو دسته مقیم و غیر مقیم تقسیم شده‌اند. اشخاص حقیقی مقیم نیز در دو گروه برای بانک‌ها قابل شناسایی‌اند. نخستین گروه اشخاص حقیقی خارجی که دارای اجازه اقامت دائم (پروانه اقامت) هستند و گروه دوم اشخاصی هستند که دارای یکی از مدارک دفترچه پناهندگی صادره توسط نیروی انتظامی یا کارت هویت صادره توسط وزارت کشور یا کارت خروجی مدت‌دار (آمایش) صادره توسط وزارت کشور هستند.
اشخاص حقیقی خارجی غیر مقیم نیز در سه گروه قابل رصدند: 1-اشخاص حقیقی خارجی دارای روادید با تاریخ اعتبار صادره توسط وزارت امور خارجه و درج شده در گذرنامه؛ 2- اشخاص حقیقی خارجی دارای گذرنامه معتبر با تابعیت کشورهای لغو روادید با ایران و دارای مهر ورود به کشور که مدت اعتبار آن از زمان ورود به کشور تاکنون منقضی نشده باشد؛ و 3- اشخاص حقیقی خارجی دارای روادید تمدید شده توسط نیروی انتظامی و درج شده در گذرنامه.
اشخاص حقوقی خارجی نیز در دو گروه مقیم و غیر مقیم تقسیم شده‌اند. اشخاص حقوقی در صورتی که دارای شعبه یا نمایندگی یا نظیر آن، ثبت شده در ایران باشند، مقیم محسوب می‌شوند و در غیر این‌صورت غیرمقیم.در بخشنامه مذکور، حساب سپرده نیز در سه گروه تعریف شده است: 1- قرض‌الحسنه جاری ریالی، 2- حساب سپرده قرض‌الحسنه پس‌انداز ریالی و 3- حساب سپرده سرمایه‌گذاری مدت‌دار ریالی. طبق اعلام بانک مرکزی، سپرده‌های سرمایه‌گذاری مدت‌دار اشخاص خارجی در سررسید مربوط تمدید خواهد شد، مگر آنکه افتتاح‌کننده درخواست دیگری داشته باشد.
شرایط افتتاح حساب
اشخاص حقیقی مقیم دارای اقامت دائم، مجاز به افتتاح هر سه نوع حساب سپرده (جاری، پس‌انداز و سرمایه‌گذاری) هستند. اشخاص حقوقی خارجی مقیم نیز به همین شکل این مجوز را دارند. اشخاص حقیقی خارجی که دارای اجازه اشتغال از وزارت کار هستند نیز می‌توانند مانند دو گروه اول همه نوع حساب سپرده افتتاح کنند.اشخاص حقیقی مقیم غیر اقامت دائم (نوع دوم)، در افتتاح حساب دارای یک محدودیت هستند. این اشخاص می‌توانند هر سه نوع حساب را افتتاح کنند، اما برای حساب قرض‌الحسنه جاری دسته چک به آنها تعلق نمی‌گیرد.محدودیت برای اشخاص حقیقی خارجی غیرمقیم بیشتر است. این اشخاص تنها می‌توانند حساب‌های سپرده نوع دوم و سوم (پس‌انداز و سرمایه‌گذاری) را در بانک‌ها و موسسات اعتباری ایران افتتاح کنند. در مورد این اشخاص، ارائه گذرنامه معتبر در بانک شرط افتتاح حساب است. برای اشخاص حقیقی یک محدودیت سنی وجود دارد. اشخاص حقیقی مقیم که کمتر از 18 سال شمسی سن دارند، تنها می‌توانند حساب‌های سپرده نوع دوم و سوم را، آن هم توسط پدر یا جد پدری خود افتتاح کنند. افتتاح حساب برای اشخاص حقیقی غیر مقیم که سن‌شان کمتر از 18 سال شمسی باشد، ممنوع است. اشخاص حقوقی غیرمقیم مجاز به افتتاح حساب سپرده نوع اول نیستند، اما حساب‌های سپرده نوع دوم و سوم را می‌توانند در بانک‌ها و موسسات اعتباری افتتاح کنند. افتتاح حساب برای این اشخاص مستلزم حضور مدیران صاحب امضای مجاز آنها در موسسه اعتباری است.در مورد این اشخاص، ارائه مدارک ثبتی و اساسنامه شخص مذکور که به تایید نمایندگی ایران در کشور متبوع شخص حقوقی یا نزدیکترین نمایندگی ایران به کشور متبوع آن شخص رسیده باشد، الزامی است.
محدودیت‌های مشترک
در مورد اشخاص حقیقی و حقوقی خارجی غیرمقیم یک محدودیت در مبلغ گردش حساب وجود دارد. طبق این بخشنامه، افتتاح حساب تا مبلغ گردش سالانه 100 میلیون تومان با دریافت اطلاعات هویتی و رعایت قوانین و مقررات مبارزه با پولشویی برای این اشخاص بلامانع است. این مبلغ نیز هر 3 سال یک بار متناسب باتغییر شاخص قیمت‌های خرده‌فروشی بانک مرکزی تغییر می‌کند.انتقال سپرده سرمایه‌گذاری بلندمدت صرفا به پدر، مادر، همسر و فرزندان شخص حقیقی خارجی امکانپذیر است. موسسه اعتباری مکلف است در زمان انتقال سپرده، الزامات مندرج در این دستورالعمل را نسبت به انتقال‌گیرنده نیز اعمال و رعایت کند.آن دسته از اشخاص حقیقی خارجی که اقامت آنها محدود به حوزه جغرافیایی خاصی مانند استان است، صرفا در همان حوزه می‌توانندنسبت به افتتاح حساب سپرده اقدام کنند.در افتتاح حساب سپرده برای اشخاص خارجی غیرمقیم، اخذ گواهی معتبر خرید ارز صادره توسط موسسه اعتباری قابل ردیابی در سامان پورتال ارزی یا سند صادره مشابه توسط صرافی‌های مجاز قابل ردیابی در سامانه «سنا» از متقاضی الزامی است.
ماده 15 بخشنامه مذکور تاکید دارد که در افتتاح حساب سپرده برای تمامی اشخاص خارجی، رعایت قوانین و مقررات مبارزه با پولشویی الزامی است. طبق اعلام بانک مرکزی، از زمان اجرا شدن این دستورالعمل، تمامی ضوابط مغایر با آن، منسوخ است. همچنین مواردی که در این دستورالعمل ذکر نشده است تابع مقررات حاکم بر افتتاح حساب سپرده برای اشخاص ایرانی است. در مورد سفارتخانه‌ها نیز افتتاح حساب سپرده منوط به تایید وزارت امور خارجه است.