آشنایی با صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک
صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک (Mutual Funds) یکی از مهم‌ترین سازوکارهای سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی هستند که شرایط بازار را از نظر ریسک و بازده برای سرمایه‌گذاران مختلف به‌ویژه برای سرمایه‌گذاران مبتدی مساعدتر می‌کنند.
گفتنی است در کشورهای پیشرفته معمولا افراد اوراق بهادار را مستقیما معامله نکرده و در عوض پول‌های خود را در صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک سرمایه‌گذاری می‌کنند. ایده اصلی این صندوق‌ها یک‌کاسه کردن پول‌های افراد مختلف و سرمایه‌گذاری آن‌ها توسط یک گروه از مدیران حرفه‌ای سرمایه‌گذاری که تسلط، دانش و تجربه بسیاری در این زمینه دارند، به نمایندگی از سرمایه‌گذاران است.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک چگونه کار می‌کنند؟
صندوق‌های مذکور با ایفای نقش واسطه مالی، سرمایه‌گذاری افراد غیرحرفه‌ای را از حالت مستقیم به غیرمستقیم تبدیل کرده و از این رهگذر مزایای متعددی را هم برای بازار سرمایه و هم برای سرمایه‌گذار فراهم می‌کنند. صندوق‌های مذکور از یک‌سو راهکار مناسب برای رشد کمی، کیفی و توسعه پایدار بازار سرمایه، تشویق سرمایه‌گذاری غیرمستقیم و ورود افراد غیرحرفه‌ای به بازار را تسهیل می‌کند و از سوی دیگر این امکان را پدید می‌آورند که از طریق تشکیل سبد متنوعی از دارایی‌ها که هرکدام دارای ویژگی‌های خاص خود هستند، ضمن کسب بازدهی مناسب، ریسک سرمایه‌گذاران را نیز کاهش دهند.
به بیان دیگر می‌توان سرمایه‌گذاری در چنین صندوق‌هایی را مصداق ضرب المثل “پول از شما کار از ما” دانست که در آن سرمایه‌گذار مدیریت و به تبع آن رشد دارایی‌های خود را با مشورت و همکاری یک گروه از متخصصان امر به بهترین، سریعترین و کم ریسک‌ترین حالت ممکن در بازار سرمایه انجام می‌دهد.
همان‌طور که اشاره شد، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک سرمایه‌گذاران مختلف را جمع‌آوری کرده و سپس با تجمیع این سرمایه‌های خرد، قدرت این را پیدا می‌کند که از مزایای یک سرمایه‌گذاری در مقیاس بزرگ بهره ببرد و از طرف سرمایه‌گذاران این پول‌ها را در انواع اوراق بهادار مثل سهام و اوراق با درآمد ثابت کوتاه‌مدت و بلندمدت سرمایه‌گذاری کند. این مجموعه اوراق بهادار به‌اصطلاح پُرتفوی (portfolio) نامیده می‌شود.
سرمایه‌گذران در اصل سهام یا واحد صندوق‌های سرمایه‌گذاری را می‌خرند که هر واحد نشانه سهم سرمایه‌گذار از مالکیت دارایی‌ها و درآمدهای صندوق است. شما با خرید واحدهای صندوق، پول خود را در نهاد مالی سرمایه‌گذاری می‌کنید که با استفاده از یک تیم مدیریت حرفه‌ای، سعی می‌کند تا با تشکیل پرتفویی از سهام و انواع اوراق بهادار، سود مناسبی کسب کند.
در مجموع صندوق‌های سرمایه‌گذاری با توجه به امکانات و توانایی‌هایی که در اختیار دارند، تلاش می‌کنند که سرمایه‌گذاری در بازار را جذاب‌تر و فرصت‌ها و انتخاب‌های بیشتری را با ریسک کمتر و بازدهی بالاتر برای سرمایه‌گذاران فراهم کنند. اختیارات این صندوق‌ها در قالب اساسنامه و امیدنامه مصوب بوده و مدیران سرمایه‌گذاری صرفا موظف هستند با توجه به اختیارات تعیین شده مدیریت دارایی سرمایه‌گذاران را انجام دهند.
وجود اساسنامه و امیدنامه باعث قانونمندی نحوه مدیریت صندوق‌های سرمایه‌گذاری و اطمینان بیشتر سرمایه‌گذاران به مدیریت اصولی دارایی‌های آنان خواهد شد. ضروری است سرمایه‌گذاران پیش از سرمایه‌گذاری در هر صندوق به دقت اساسنامه و امیدنامه صندوق مربوطه را مطالعه کنند تا با قواعد و مقررات تعیین شده آشنا شده و در عین حال اطلاعاتی در ارتباط با نحوه سرمایه‌گذاری دارایی‌های صندوق کسب کنند.
مهم‌ترین اطلاعات ارائه شده شامل تعیین حدود اختیارات مدیران برای انتخاب نوع دارایی‌ها و حداقل یا حداکثر قانونی تعیین شده برای هر دسته از دارایی‌ها است که در بخش اهداف سرمایه‌گذاری هر صندوق ذکر شده است. اطلاع از هزینه‌های قانونی لحاظ شده برای هر صندوق اطلاعات مهم دیگری است که می‌توان در قالب جداول درج شده در این مستندات از آن آگاهی یافت.
بد نیست بدانید طی دو دهه گذشته صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک از محبوبیت زیادی در بین سرمایه‌گذاران در جهان برخوردار شده‌اند. در حال حاضر بیش از 80 میلیون نفر در آمریکا در این صندوق‌های سرمایه‌گذاری کرده‌اند و بسیاری از مردم، سرمایه‌گذاری در بورس را به معنای سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک می‌دانند. در همین راستا در سراسر جهان صندوق‌های سرمایه‌گذاری به شکل‌ها و روش‌های مختلف و به‌عنوان ابزاری مفید و کارآمد برای سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار شکل‌گرفته‌اند. ایران نیز از این قاعده مستثنی نبوده و در حال حاضر صندوق‌های متعدد و متنوعی در بازار سرمایه‌ی ایران در حال فعالیت هستند.
مزیت صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک
مزیت عمده این روش از سرمایه‌گذاری نسبت به خرید و فروش مستقیم اوراق بهادار توسط اشخاص این است که علاوه بر استفاده از توانمندی‌ها و دانش و تجربه گروهی از مدیران حرفه‌ای در مدیریت دارایی، سرمایه‌گذار از ریسک‌های متعدد از جمله نقدشوندگی پایین‌تر، ریسک توقف معاملات در سهم، ریسک ورود به صف‌های فروش متوالی و ریزش پی‌در‌پی ارزش دارایی‌ها و سایر ریسک‌های مترتب بر خرید و فروش مستقیم سهام مصون می‌ماند.
لازم است توجه داشته باشید که در بدو شروع کار صندوق‌های سرمایه‌گذاری، بهای هر واحد آن‌ها یک میلیون ریال است و با گذشت زمان به دلیل کم‌وزیاد شدن دارایی‌های تشکیل‌دهنده صندوق، قیمت هر واحد تغییر می‌کند. قیمت جدید هر واحد، مبنایی برای خرید واحدهای صندوق بعد از پذیره‌نویسی و همچنین مبنایی برای تعیین نرخ هر واحد جهت ابطال و نقد کردن واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری است.
سود صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک از کجا بدست می‌آید؟
افزایش قیمت سهام صندوق
وقتی ارزش پرتفوی صندوق بالا می‌رود، طبیعتا خالص ارزش دارایی‌های صندوق هم بالا می‌رود که به خالص ارزش دارایی هر سهم به‌اصطلاح(Net Asset Value) NAV می‌گویند. خالص ارزش دارایی‌ها برابر ارزش دارایی‌ها منهای بدهی‌ها است که بر مبنای هر سهم بیان می‌شود.
سود تقسیمی Dividend
برخی صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک ممکن است با توجه به سیاست‌هایشان از محل درآمد سودهای سهام پرتفوی خود یا بهره‌های اوراق با درآمد ثابت، سودی بین سهامداران خود تقسیم کنند.
/ کارگزاری مفید