قیمت خودرو را چه کسی مشخص می کند؟
عصر بانک؛جلسه اول از دور دوم فعالیت شورای رقابت چهارشنبه هفته گذشته برگزار شد و حالا دومین جلسه شورای رقابت در دور دوم فعالیت این شورا امروز برگزار خواهد شد و در آن جایگاه شورای رقابت در برنامه ششم توسعه بررسی می‌شود.
این جلسه، دویست و بیست و هفتمین جلسه شورای رقابت است که با بررسی موضوعاتی شامل بودجه شورا و مرکز ملی رقابت در سال 1395 و همچنین بحث و بررسی در مورد جایگاه شورای رقابت در برنامه ششم توسعه تشکیل خواهد شد.
شورای رقابت از همان اول که وارد میدان اقتصادی شد، به دلیل انحصاری دانستن تولید خودرو، وظیفه قیمت گذاری را برعهده گرفت. البته که همیشه فعالان صنعت خودرو و اقتصاددانان با این اقدام مخالف هستند و می گویند، فرایند قیمت گذاری باید بازار تعیین شود نه پشت میز، ولی با این حال، شورای رقابت در همین شش سال شروع به کارش میزان سود و زیان صنعت خودروسازی را با قیمت گذاری هایش تعیین کرده است.
حتی محمدرضا نعمت زاده، وزیر صنعت و معدن، سال 92 ، در حاشیه مراسم تودیع و معارفه رئیس ایمیدرو به نخستین اظهار نظر رسمی خود درباره صنعت خودرو پرداخت. او گفت: «به اعتقاد بنده، خودرو کالای انحصاری نیست. شورای رقابت می گوید خودرو کالای انحصاری است درحالی که صنعتگران معتقدند خودرو کالای انحصاری نیست، البته شورای رقابت تاکنون وظیفه قانونی خود را انجام داده و نظرش هم محترم است».
هفته گذشته هم رضا شیوا، رئیس شورای رقابت گفت: در حال حاضر خودروسازان کشور به‌دلیل عرضه مازاد بر تقاضا،نمی‌توانند نقشی انحصارگرایانه در سطح بازار داشته باشند، در شرایط فعلی، تقاضا در بازار خودرو به‌شدت کاهش یافته و از آن سو شرکت‌های خودروساز با مازاد محصول در انبارها روبه‌رو هستند. به همین دلیل بازار خودرو رقابتی شده و اگر اعضای شورا نیز معتقد باشند بازار خودرو انحصاری نیست، فعلا در قیمتگذاری خودروهای داخلی دخالت نخواهیم کرد.»
به این ترتیب، تا همین هفته پیش، همیشه با این عنوان که بازار خودرو انحصاری است، شورای رقابت، وظیفه قیمت گذاری را انجام می داد، اما حالا که بالاخره به قول رییس این شورا بازار خودرو رقابتی شده زمینه‌های لازم برای خروج شورای رقابت از قیمتگذاری خودرو را ایجاد کرده که برخی کارشناسان معتقدند صرف خروج اجباری این شورا از قیمتگذاری خودرو نمی‌توان بر رقابتی بودن بازار این کالا اصرار کرد.
البته باید توجه کرد که شورای رقابت درآمده از ماده 53 قانون اصلاح موادی از قانون برنامه چهارم توسعه و اجرای سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی تشکیل شده و حالا اگر قرار بر نبود آن است، تکلیف قانون چه می شود؟
چرا که به هرحال، از زمان تصویب قانون تا زمانی که با تلاش وزارت اقتصاد و دارایی به عنوان مسئول راه اندازی شورای رقابت که رکن اصلی قانون رقابت مندی بازار تعیین شده بود حدود یک سال به طول انجامید و بالاخره در تاریخ 7/5/1388 اولین جلسه غیررسمی شورای رقابت با حضور عمده اعضا (غیر از نمایندگان معاونت برنامه ریزی و راهبردی ریاست جمهور، وزارت صنایع و معادن و اتاق بازرگانی) برگزار شد.
روزنامه دنیای اقتصادی در وضعیت فعلی شورای رقابت نوشت: «زمزمه‌های خروج شورای رقابت از قیمتگذاری خودرو حدود یک ماه پیش در بازدید رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور از شرکت ایران خودرو مطرح شد. بازدیدی که به‌منظور حل مشکلات خودروسازان به دنبال کمپین نخریدن خودرو در کشور صورت گرفت. پس از طرح تغییر مکانیزم و مرجع قیمتگذاری خودرو برخی از کارشناسان هشدارهای جدی نسبت به وضعیت انحصاری در بازار خودرو دادند و تاکید داشتند که تغییر مرجع قیمتگذاری اشکالات قانونی دارد زیرا شورای رقابت یک نهاد قانونی است که در شرایط انحصاری به قیمتگذاری خودرو می‌پردازد.در حالی که کارشناسان کنار گذاشتن این شورا از قیمتگذاری بازار انحصاری خودرو را تخلفی جدی از اصول قانون اساسی کشور می‌دانند، اما اظهارنظر رضا شیوا، رئیس شورای رقابت مبنی رقابتی شدن بازار خودرو نشان‌دهنده قطعیت خروج این شورا از مکانیزم قیمتگذاری است.»
البته به گفته آلبرت بغزیان استاد دانشگاه تهران و از اعضای شورای ناظر بر شورای رقابت معتقد است که نه تنها بازار خودرو رقابتی نشده است؛ بلکه عدم تغییر قیمت خودروها نیز نشان‌دهنده قدرت انحصاری خودروسازان در بازار است. رقابتی بودن در یک بازار را تعداد تولیدکنندگان آن تعیین می‌کنند نه اینکه یک یا دو شرکت به تنهایی در بازار تاثیر بگذارند.
البته نظرات در مورد انحصاری و رقابتی بودن صنعت خودرو خیلی متفاوت است. در حالی که عده ای می گویند، عرضه بر تقاضا پیشی گرفته و چند خودروساز وجود دارد، پس بازار خودرو رقابتی است، اما گروهی دیگر هم معتقدند که 95 درصد بازار خودرو هم‌اکنون در دست دو خودروسازاست. براساس صحبت های جمشید پژویان، رییس سابق شورای رقابت، عرضه و تقاضا دخالتی در تعیین انحصارگری بازار ندارد. به‌طوری‌که درجه تمرکز خودروسازان در بازار وضعیت انحصار را مشخص می‌کند.
اما سعید لیلاز، کارشناس مسائل اقتصادی می‌گوید: بازار خودرو رقابتی است زیرا خودروسازان متعددی در بازار حضور دارند و در سال‌های اخیر نیز واردکنندگان نیز حضور خوبی در بازار خودرو کشور داشته‌اند.
ساسان قربانی، سخنگوی شورای سیاست‌‌گذاری خودرو نیز با اشاره به اینکه ورود این شورا به بحث خودرو از ابتدا اشتباه بود اعلام می‌کند که شرایط رکودی در بازار به‌خصوص نزدیک شدن قیمت کارخانه و بازار عامل این تصمیم شورا است.
/صدای اقتصاد