آیا صندوق بین‌المللی پول دوباره برای ایران نسخه می‌پیچد؟
عصر بانک؛روزنامه وال استریت ژورنال در گزارشی به بررسی اقتصاد ایران در شرایط کنونی و پس از برداشته شدن تحریم‌ها پرداخت و به نقل از صندوق بین المللی پول به ایران توصیه کرد که برای ایران لازم است تا خط‌مشی‌های اقتصادی خود را تغییر دهد تا بتواند از هر گونه تخفیف یا برداشته شدن تحریم‌ها سودی کسب کند؛ صندوق بین المللی تأکید دارد اراده سیاسی برای ایجاد تغییرات نیاز است.
گزارش این روزنامه آمریکایی نسخه‌های پیشنهادی صندوق را این‌گونه بیان می‌دارد که اقتصاد ایران در انتظار کسب سود از توافق هسته‌ای با 6 کشور است، اما به‌نظر صندوق این موضوع تنها هنگامی رخ می‌دهد که بازبینی‌های عمده‌ای در سیاست‌های اقتصادی و مالی انجام دهد.
مارتین سریزولا مشاور مدیر منطقه خاورمیانه و آسیای مرکزی صندوق اعتقاد دارد برداشته شدن تحریم‌ها فرصتی یگانه را برای بازسازی و دستاوردهای بزرگ ایجاد کرده است.
وی که در ماه سپتامبر از ایران و ظرفیت‌های اقتصادی آن دیدن کرد تأکید دارد که اقتصاد ایران ضعیف است و هشدار می‌دهد مقام‌های ایرانی اگر می‌خواهند از تمام منافع توافق هسته‌ای بهره ببرند باید تغییرات ساختاری را به وجود آورند.
وی ابراز می‌کند که اراده سیاسی برای ایجاد این تغییرات نیاز است؛ اقداماتی همچون حذف یارانه‌ها، کاهش بدهی بخش عمومی و ایجاد سیاست‌های پولی معقول بسیار ضروری است. به‌نظر مشاور صندوق پیچیدگی و مشکلات ساختاری اقتصاد ایران به‌حدی زیاد است که نیازمند هدایت اقتصادی قدرتمند و حمایت‌های سیاسی کنار تصمیم سازی‌ها و اقدامات هماهنگ مهم است.
به‌نوشته این روزنامه، پس از آنکه در ماه جولای توافق هسته‌ای در مورد برنامه هسته‌ای ایران امضا شد تحریم‌های بین المللی از ایران برداشته می‌شود. این تحریم‌ها به اقتصاد ایران ضربه زیادی وارد کرده بود. مقام‌های ایرانی امیدوارند برداشته شدن تحریم‌ها موجب بهبود اقتصادی در کشور شود. در دوره ریاست جمهوری روحانی که از سال 2013 آغاز شد تورم کاهش یافته و نزدیک 12 درصد رسیده است و تا حدودی ریال ایران تثبیت شد، اما کاهش قیمت نفت چالش بزرگی را برای ایران ایجاد کرد زیرا تجارت این کشور عمدتاً با پول نفت صورت می‌گیرد. بر اساس همین کاهش اقتصادی صندوق بین المللی پول پیش‌بینی کرد که اقتصاد ایران در خلال نیمه نخست سال مالی کنونی ایران که از ماه مارس آغاز می‌شود دچار افت شده و برای تمام این سال مالی رشد اقتصادی بین مثبت نیم درصد تا منفی نیم درصد باشد.
گرچه آینده روشن‌تر به نظر می‌رسد ولی اما و اگرهایی وجود دارد؛ ممکن است ایران تولید روزانه نفت خود را تا یک میلیون بشکه افزایش دهد و از طرف دیگر هزینه‌های تجارت ایران با کشورهای دیگر بر اثر برداشته شدن تحریم‌ها کاهش یابد. مشاور صندوق بین المللی پول می‌گوید در سال آینده ممکن است رشد اقتصادی ایران به 4 تا 5.5 درصد برسد.
مدتی قبل سریزولا و دیگر کارکنان و کارشناسان صندوق بین المللی پول از ایران دیدار کردند و گزارشی را از اقتصاد ایران تهیه کرده‌اند و قرار است متن کامل آن را در ماه دسامبر منتشر کنند. در زمینه این خبر و بازدید و گزارش نهاد صندوق بین المللی پول ذکر چند نکته ضروری به نظر می‌رسد.
به‌طور قطع تا یکی دو ماه آینده گزارش کامل صندوق بین المللی پول منتشر می‌شود. با توجه به تجربه و نگاه کارشناسان این سازمان به‌طور قطع بسیاری از چالش‌ها و مشکلات اقتصاد کشور تاکنون بررسی و برای آن راهکارهایی اندیشیده شده است و به‌عنوان تنها رویکرد اقتصادی به مقام‌های ایرانی تجویزهایی صورت خواهد گرفت.
نهادهای بین المللی هر یک دارای کارکردهای ویژه‌ای هستند که بدون شک بر پایه منافع گروه یا کشورهای خاصی حرکت می‌کنند به‌ویژه دو نهاد بزرگ مالی بین المللی بانک جهانی و صندوق بین المللی پول در این رویکرد دارای سابقه طولانی هستند و تجربه نشان داده است بسیاری از توصیه‌های آنها برای کشورها نه تنها کارآمد نبوده است بلکه وخامت اوضاع کشورها را بیشتر کرده است، نمونه نسخه‌های ویرانگر این دو نهاد را می‌توان در تاریخ نه‌چندان دور کشورهای شرق آسیا، آمریکای لاتین و حتی اروپایی شاهد بود که دنباله‌روی از توصیه‌های آنها کشورها را تا مرز ورشکستگی برد و به‌عوض منافع گروهی از سرمایه داران و بنگاه‌های ثروتمند جهانی و برخی کشورهای غربی تأمین شد.
به‌طور قطع اشکالات مهم ساختاری در اقتصاد و امور مالی و بانکی کشورمان وجود دارد و ضرورت اصلاح آنها بر هیچ فردی پوشیده نیست اما نکته مهم نحوه انجام این اصلاحات است.
اگر همچون دهه 1370 که توصیه‌های این نهادها در زمینه سیاست تعدیل ساختاری به‌وسیله مقام‌های ایرانی با چشمانی بسته پذیرفته و اجرا شد به هیچ عنوان نمی‌توان به آینده امیدوار بود بلکه اوضاع بسیار سخت‌تر خواهد شد، اما توجه به این اصلاحات و برگزیدن و اتخاذ رویکردهای اصلاحی بومی با استفاده از دانش کشورهای موفق می‌تواند مسیرهای اقتصادی روشنی را پیش روی جامعه ایران باز کند.
/تسنیم