کاهش تخلفات مربوط به چک‌های بانکی در سایه مقررات سخت‌گیرانه
صدور چک‌های بانکی و برگشت خوردن این چک‌ها در سه سال اخیر روندی کاهشی داشته که علت اصلی آن به اصلاح قانون چک و اعمال مقررات سخت‌گیرانه‌تر باز می‌گردد.
عصر بانک؛چک با وجود مزایایی که داشته و تسهیل‌کننده مبادلات مالی به شمار می‌رود در سال های گذشته به معضلی در نظام اقتصادی و قضایی کشور تبدیل شده به‌طوری که حجم زیادی از پرونده‌های محاکم قضایی را به خود اختصاص می‌دهد.
اما در سال‌های اخیر شاهد کاهش روند صدور چک‌های بانکی و همچنین افت میزان برگشت خوردن آنها بوده‌ایم.
به نظر می‌رسد که اعمال مقررات سخت‌گیرانه تر در صدور دسته چک، کارساز بوده و بخش قابل توجهی از تخلفات در این بخش کاسته شده است.
روند کاهشی تعداد چک‌های عادی
بررسی آمار بانک مرکزی نشان می‌دهد که از سال 1395 به بعد از شمار چک‌های صادره کاسته شده اما به ارزش آنها افزوده شده است.
در سال 1395 تعداد 113 میلیون و 477 هزار و 700 چک عادی مبادله‌ای به ارزش 6 میلیون و 133 هزار و 837 میلیارد ریال صادر شد که از نظر تعداد معادل 14.9 درصد (16 میلیون و 848 هزار و 487چک) و از نظر ارزش معادل 22.2 درصد (یک میلیون 359 هزار و 449 میلیارد ریال) برگشت خورد.
بر این اساس، در سال 1396 تعداد 113 میلیون و 130 هزار و 57 چک به ارزش هفت میلیون و 488 هزار و 619 میلیارد ریال صادر شده که از نظر تعداد 15.4 درصد (معادل 17 میلیون و 392 هزار چک) و از نظر ارزش 21.5 درصد (معادل یک میلیون و 612 هزار و و 238 میلیارد ریال) برگشت خورده بود.
همچنین در سال 1397 شمار چک‌های مبادله‌ای صادر شده به 97 میلیون و 253 هزار و 600 چک به ارزش 9 میلیون و 450 هزار و 833 میلیارد ریال رسید.
میزان چک‌های برگشتی در سال 1397 از نظر تعداد به 12.7 درصد (معادل 12 میلیون و 328 هزار چک) و از نظر ارزش 14.5 درصد (معادل یک میلیون و 369 هزار و 42 میلیارد ریال) کاهش یافت.
افزایش استفاده از چک‌های رمزدار
در حالی که میزان صدور چک‌های عادی در سال های اخیر کاهش داشته، اما میزان صدور و استفاده از چک های رمزدار که دارای شاخصه‌های امنیتی قویتری بوده‌اند، افزایش داشته است.
بر اساس آمار بانک مرکزی در سال 1395 تعداد 10 میلیون و 872 هزار و 200 چک رمزدار صادر شده که شمار آن در سال 96 به 9 میلیون و 240 هزار و 300 چک و در سال 97 به 12 میلیون و 573 هزار و 800 چک رسید.
کارنامه وصول چک‌های بانکی در سال 98
در فروردین امسال 5 میلیون و 375 هزار چکل مبادله ای به ارزش پنج میلیون و 413 هزار و 392 میلیارد ریال صادر شده که از نظر تعداد حدود 9.8 درصد و از نظر ارزش معادل 10.8 درصد آنها برگشت خورد.
در اردیهشت ماه هفت میلیون و 204 هزار چک عادی مبادله‌ای در کشور صادر شده که 9.1 درصد مجموع آنها برگشت خورد. ارزش چک‌های برگشتی اردیبهشت ماه حدود 9.3 درصد ارزش کل چک‌های صادر شده در دومین ماه فصل بهار بود.
در خرداد امسال حدود 6.5 میلیون فقره چک عادی به ارزش حدود ٨٤٢ هزار میلیارد ریال در کشور صادر شد که افت 9.2 درصدی از نظر تعداد و کاهش 15.1 درصدی از نظر ارزش داشته است.
در سومین ماه فصل بهار، در کل کشور حدود ٦١٧ هزار فقره چک به ارزشی حدود ٩٤ هزار میلیارد ریال برگشت داده شده است که نسبت به ماه قبل از نظر تعداد 6.1 درصد و از نظر مبلغ 1.2 درصد افزایش داشته است.
سخت‌گیرانه‌تر شدن قوانین، عامل کاهش‌دهنده چک‌های برگشتی
درباره چرایی کاهش استفاده از چک‌های بانکی و همچنین افت میزان چک‌های برگشتی، عوامل مختلفی سهم دارند که مهم‌ترین آنها اصلاح قانون چک است.
در سال‌های اخیر، مقررات مربوط به اخذ دسته چک سخت گیرانه‌تر شده به طوری که قوانین جدید، سامانه‌ای یکپارچه را برای صدور دسته چک ایجاد کرده‌اند که طی آن اقدام به بررسی حساب و سوابق درخواست کنندگان دسته چک می‌شود.
همچنین بر اساس قانون جدید چک، در صورت کمبود وجه در حساب صادرکننده چک، برای وی کد رهگیری صادر شده و سایر حساب‌های مرتبط به شاخص صادرکننده چک، مسدود می‌شود.
/ایرنا