اتصال استارت‌آپ‌ها به سامانه احراز هویت
عصر بانک؛سامانه شاهکار (شبکه احراز هویت کاربران ایران) از سال 1394 به‌طور آزمایشی توسط یکی از شرکت‌های زیرمجموعه یکی از اپراتورها راهاندازی شد و بعد همه اپراتورها در ایران موظف به استفاده از آن در سیستم‌های خود شدند. این سامانه به نوعی اطلاعات هویتی کاربران را در یک دیتابیس ذخیره کرده و نهادها، سازمان‌ها و حالا استارت‌آپ‌ها قادرند هنگام احراز هویت خود از این سامانه استعلام بگیرند. به این ترتیب انتظار مسوولان این است مسیر جعل عنوان در هنگام استفاده از خدمات مجازی مسدود شود. بحث جعل و پنهان بودن هویت کاربران در شبکه‌های مجازی طی یکی دو سال اخیر که شاهد تلاطم‌های اقتصادی زیادی هستیم به دغدغه اصلی استارت‌آپ‌ها تبدیل شده است.
برخی از این شرکت‌ها که حالا با گروه‌های میلیونی کاربر مواجه هستند در فضای غبارآلود بازار مورد این انتقاد واقع شده‌اند که بستری برای سوءاستفاده، بالا بردن قیمت یا تبانی فراهم کرده‌اند. با توجه به اینکه اغلب این استارت‌آپ‌ها برای خدمات عادی خود مثل آگهی گرفتن دلیلی برای احراز هویت کاربران نمی‌دیدند عملا تقاضایی هم برای این منظور وجود نداشت، از سوی دیگر از سمت دولت هم دلیلی برای ارائه چنین خدماتی به استارت‌آپ‌ها دیده نمی‌شد اما موضوعاتی چون بحران قیمتی در بازار خودرو که باعث انتقادهایی از این مجموعه‌ها شد نقطه تصمیم‌گیری برای تغییر سیاست‌ها هم شد. اتصال سامانه شاهکار به استارت‌آپ‌ها به نوعی در ادامه استراتژی وزارت ارتباطات در ایفای نقش درگاه واسط اطلاعاتی و اتصال پایگاه‌های اطلاعاتی به‌هم است که نمونه سرویس مشخص آن را در اپلیکیشن همراه من می‌شود دید. اپلیکیشنی که می‌خواهد کل خدمات دولتی را برای کاربران یکپارچه کند.
اتصال به شاهکار برای جلوگیری از کلاهبرداری
اتصال به استارت‌آپ‌ها مهم‌ترین قدم شاهکار بعد از اتصال شبکه اپراتورها به‌هم است. سوءاستفاده‌های مکرر از سیم‌کارت‌ها به نوعی باعث شکل‌گیری این سامانه شد و در قدم نخست هم صرفا اپراتورها می‌توانستند به این شبکه متصل شوند. حالا اما قرار است برخی استارت‌آپ‌ها هم به این شبکه متصل شوند. این برخی هنوز مشخص نشده‌اند اما امیر ناظمی معاون وزیر ارتباطات در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر می‌گوید تنها کسب‌وکارها و استارت‌آپ‌هایی که درخواست منطقی و ضروری داشته باشند مجاز به اتصال به سامانه «شاهکار» خواهند بود. وی با اشاره به اینکه برخی کسب‌وکارهای اینترنتی و اپلیکیشن‌ها برای شناسایی کاربرانشان نیاز دارند که از هویت کاربرانشان آگاه شوند، افزود: براین اساس ما امکان دسترسی به سامانه احراز هویت را برای این کسب‌وکارها فراهم کرده‌ایم تا از این طریق بتوان جلوی برخی کلاهبرداری‌ها یا جعل هویت و نشانی را در فضای مجازی گرفت.
ناظمی با بیان اینکه سامانه «شاهکار» سامانه احراز هویت کاربران در فضای مجازی و یک سرویس حاکمیتی است که اطلاعات خدمات دولت را جابه‌جا می‌کند، ادامه داد: امکان دسترسی به سامانه «شاهکار» به این معنی نیست که بخواهیم کاربران را برای استفاده از هر سرویسی در فضای مجازی، احراز هویت کنیم چراکه معتقدیم این موضوع سبب محدودیت فعالیت کاربران می‌شود و ما به آن اعتقادی نداریم. معاون وزیر ارتباطات با اشاره به اینکه طبق درخواست برخی کسب‌وکارهای آنلاین، امکان دسترسی به سامانه شاهکار را پس از بررسی دلایل منطقی کسب‌وکار موردنظر فراهم کرده‌ایم، گفت: قصد نداریم برای تمامی کسب‌وکارها اجازه شناسایی کاربران را از طریق این سامانه فراهم کنیم چراکه ممکن است که هر اپلیکیشنی برای شناسایی کاربر اصلی و غیراصلی خود بخواهد آن را احراز هویت کند که این موضوع محدودیت برای جامعه کاربری ایجاد می‌کند. رئیس سازمان فناوری اطلاعات ایران ادامه داد: از آنجایی که ما مجاز نیستیم همه کاربران را وادار کنیم که قبل از اتصال به سرویس‌های مختلف، احراز هویت شوند، دسترسی به سامانه «شاهکار» را تنها برای اپلیکیشن‌ها و کسب‌وکارهای مالی و بانکی، فین‌تک‌ها و درگاه‌های خرید و فروش فراهم کرده‌ایم.
از احراز هویت تا حفظ هویت کاربران
به‌طور عمومی کاربران ایرانی نسبت به احراز هویت اینترنتی خوش‌بین نبوده‌اند. نگرانی نسبت به عواقب استفاده از اینترنت از ابتدای ورود اینترنت به ایران تا به امروز وجود داشته و همین شاید باعث عدم استقبال عمومی از این موضوع شده است. بی‌سبب نیست هنوز حتی در فضای اینترنت و شبکه‌های اجتماعی شاهد انبوهی از اسامی مستعار هستیم. در سال 96 دبیر شورای‌عالی فضای مجازی از احراز هویت کل کاربران ایرانی خبر داد. یکسال قبل از آن بحث احراز هویت ادمین‌های تلگرامی اجرا شده بود و مشکلات بعدی عملا باعث شد کاربران با دیده احتیاط به این موضوع بنگرند. مشخص نبودن شرایط نگهداری اطلاعات کاربران و نبود قوانین مشخص برای تعریف سطوح دسترسی هم به این نگرانی‌ها دامن زده است. از سوی دیگر اما نبود سیستم احراز هویت باعث مشکلات پیچیده‌ای در فضای جامعه شده است.
کلاهبرداری‌های متعدد و امکان تبانی که به‌خصوص حالا با شفاف شدن فضای قیمتی و اطلاعاتی در اینترنت و در فضای کسب‌وکار استارت آپی نمود بیشتری پیدا کرده است. امیر ناظمی معتقد است: دلیل سختگیری در اتصال و دسترسی کسب‌وکارهای فضای مجازی به سامانه احراز هویت «شاهکار»، احترام به حقوق کاربران است و هر اپلیکیشنی نیازمند دسترسی و اتصال به سامانه «شاهکار» نیست. وی تاکید کرد: اتصال به سامانه «شاهکار»، نیازمند اعلام درخواست از سوی کسب‌وکارهای آنلاین است که درخواست آنها پس از بررسی نیازمندی واقعی آنها به دسترسی به این سامانه، پاسخ داده می‌شود. سامانه شاهکار در پی مصوبه شورای‌عالی فضای مجازی به منظور تامین کامل حریم خصوصی و امنیت اطلاعات کاربران در فضای مجازی و حقیقی در سال 94 راهاندازی شده است.