پارکینگ موبایلی در معابر پایتخت
عصر بانک؛استارت‌آپ تنظیم «ترافیک ساکن» در شهر تهران توسط شهرداری راه‌اندازی و به‌کار گرفته شد، اما این خدمات الکترونیکی شهری فعلا به شکل ناقص به شهروندان ارائه می‌شود.
کارکرد استارت‌آپ پارکینگ موبایلی به این شکل است که دارندگان خودروی شخصی که می‌خواهند از حاشیه خیابان برای پارک در مقصد استفاده کنند، در مبدا بتوانند از طریق تلفن همراه یا کامپیوتر شخصی محل پارک خود را در حاشیه معابر رزرو و نسبت به پرداخت هزینه ساعتی پارک اقدام کنند. این استارت‌آپ به گونه‌ای عمل می‌کند که شهروند هر لحظه تصمیم بگیرد در هر جایی توقف کند، در صورتی که در توقفگاه‌های دارای پارکومتر در حاشیه خیابان باشد، می‌تواند تمام موقعیت‌های پارک حاشیه‌ای در آن معبر را از طریق تلفن همراه خود رصد کرده و یکی از آنهایی که قبلا توسط خودروی دیگری اشغال نشده را انتخاب کند و در نهایت پرداخت بهای آن را نیز از طریق کیف پول شهروندی خود به شکل آنلاین انجام دهد.
اوایل سال جاری گزینه «پارکومتر» به خدمات سامانه «تهران من» افزوده شد. این سامانه با تغییر شکل اجرای طرح ترافیک توسط شهرداری تهران طراحی شد و تاکنون تمام کسانی که وارد محدوده طرح ترافیک می‌شدند، از آن استفاده می‌کردند. این در حالی است که از این پس دارندگان خودرو برای استفاده از خدمات پارکومتر نیز می‌توانند در سامانه ثبت‌نام کرده و با داشتن نام کاربری و رمز عبور، از این خدمات از طریق «تهران من» که هم به شکل سایت و هم به شکل اپلیکیشن موبایلی در دسترس است، برای پرداخت بهای توقف خود استفاده کنند. با این حال آنچه اکنون در قالب یک خدمت استارت‌آپی به شهروندان ارائه می‌شود، ناقص عمل می‌کند، هر چند که در ظاهر کامل است؛ چراکه به وسیله این اپلیکیشن امکان رزرو محل توقف خودرو قبل از رسیدن به محدوده وجود ندارد. این در حالی است که شهرداری تهران در تبلیغات تلگرامی این سامانه از «امکان‌پذیر شدن رزرو پارک حاشیه‌ای» خبر داده است که واقعیت ندارد. علت این است که سامانه مذکور از هوشمندی کامل برخوردار نیست. در واقع اگر به وسیله نرم‌افزار یک فضای پارک توسط شهروندی انتخاب و بهای توقف در آن برای مدت مشخصی پرداخت شود و فرد ظرف چند دقیقه آتی به آن نقطه برسد، هیچ تضمینی وجود ندارد که جای پارک مذکور خالی مانده باشد و توسط شهروند دیگری استفاده نشده باشد. گروهی از شهروندان ریسک جریمه احتمالی پلیس در صورت رویت این ماجرا را می‌پذیرند و در فضای مجهز به پارکومتر بدون ثبت پلاک خود و پرداخت بهای مربوطه پارک می‌کنند که ممکن است این اتفاق دقیقا برای همان جای پارکی که شهروند دیگری آن را رزرو کرده رخ دهد. شکل کامل استارت‌آپ‌های پارک حاشیه‌ای به گونه‌ای است که اشغال بودن یا نبودن فضای پارک از طریق حسگرها در نرم‌افزار به متقاضی رزرو اعلام می‌شود تا از رزرو جای پارکی که قبلا اشغال شده جلوگیری شود و البته خودروهای متخلف نیز به شکل برخط شناسایی و اعمال جریمه می‌شوند تا ساز و کار رزرو جای پارک کارکرد خود را از دست ندهد.
در حال حاضر این استارت‌آپ دو استفاده اصلی برای شهروندان دارد؛ یکی ثبت خودرو و پرداخت بهای مورد نظر بدون نیاز به پیاده شدن از خودرو و استفاده از پارکومتر و صرفا از طریق اپ موبایلی و دیگری مشاهده تعداد و موقعیت فضاهای پارک حاشیه‌ای در شعاع 200 متری محدوده‌ای که خودرو در آنجا قرار دارد. با این حال نمایش این تعداد جای پارک همان‌طور که اشاره شد الزاما به معنای خالی بودن آنها نیست و باید از طریق رویت، از این موضوع اطمینان حاصل و سپس پرداخت انجام شود. برای استفاده از این امکان اولا باید در سامانه «تهران من» ثبت نام و نام کاربری و رمز عبور اخذ شود. سپس با انتخاب گزینه پارکومتر از منو، در مرحله بعدی پارکومتر مدنظر از روی نقشه تهران انتخاب و شماره جای پارک آن پارکومتر نیز تعیین شود. جالب اینجاست که در این مرحله حتی فاصله شما با پارکومتر مذکور نیز اعلام می‌شود. در مرحله بعد خودرویی که قرار است آنجا متوقف شود و احتمالا قبلا در تهران من مشخصات آن ثبت شده، مشخص می‌شود و در نهایت شهروند باید زمان شارژ خود را که میزان مجاز آن بین یک تا 9 ساعت است انتخاب کند.
سیستم رقم مورد نیاز را محاسبه و اعلام می‌کند و در گام بعدی پرداخت انجام می‌شود، این پرداخت از طریق کیف پول الکترونیکی شهروندی که در بستر تهران من وجود دارد، انجام خواهد شد و رسید آن به رویت فرد می‌رسد. اما نقص دیگر سامانه مذکور در همین جا مشخص می‌شود؛ در رسید صادره کدی به شهروند اعلام و از وی خواسته می‌شود در صورتی که چراغ پارکومتر سبز نشد، کد اعلامی را وارد دستگاه کند. این پیام ناقص بودن کارکرد استارت‌آپ را نشان می‌دهد و مشخص می‌شود که همه بسترهای هوشمند و تدابیر الکترونیکی آن هنوز راه‌اندازی نشده است. به نظر می‌رسد پارکینگ موبایلی طراحی شده در شهرداری نیز یک قسمت دیگر از سریال مدل‌سازی دچار اشکال خدمات الکترونیک شهرداری در این دوره مدیریت شهری است که پیش‌تر نمونه آن را در سامانه شفافیت نیز دیده‌ایم. در سامانه شفافیت هم تاکنون هر اطلاعاتی بارگذاری شده، نقص داشته است. اکنون نیز شهروندان با مشاهده پیام مذکور باید این هشدار را جدی بگیرند که با وجود ثبت توقف خود در پارکومتر، ممکن است باز هم توسط پلیس جریمه شوند و برای جلوگیری از آن حتما چراغ پارکومتر را چک کنند.
پارکینگ موبایلی نسل سوم پارکینگ حاشیه‌ای در تهران پس از مدل پارکبان و پارکومتر به سبک قدیمی آن است. در حال حاضر 15 هزار فضای پارک حاشیه‌ای در تهران به وسیله پارکومتر ساماندهی شده و 15 هزار فضای پارک حاشیه‌ای در منطقه 2 در حال جانمایی است که البته فناوری به‌کار گرفته شده در این منطقه بسیار پیشرفته‌تر از پارکومترهای موجود و با رفع نقصی است که به آن اشاره شد. قرار است تا یک ماه آینده در این منطقه طرح ساماندهی فضاهای پارک حاشیه‌ای و دریافت بهای توقف از نقاطی که پیش‌تر رایگان بوده، در 90 معبر شریانی اجرا شود؛ آن‌هم بدون نیاز به سازه فیزیکی نظیر پارکومتر. تابلوی این فضاهای پارک به رنگ آبی در سطح منطقه قابل مشاهده است، در حالی که تابلوی پارکومترهای قدیمی زردرنگ است. برنامه شهرداری تهران رساندن تعداد فضاهای پارک حاشیه‌ای به 120 هزار دستگاه تا سال 1400 است. البته یک مطالعه در طرح جامع شهر تهران نشان داده معابر تهران ظرفیت ایجاد دست‌کم 600 هزار فضای پارک حاشیه‌ای و کسب درآمد بیش از 1000 میلیارد تومانی از آن را دارد، اما مدیران شهری می‌گویند این تعداد فضای پارک به معنای پولی کردن فضای تمام کوچه‌ها و معابر بافت مسکونی است و برنامه‌ای برای آن ندارند. در حال حاضر دو نرخ برای پارک حاشیه‌ای منظور شده است. برای خودروهای داخل محدوده طرح ترافیک و زوج و فرد، توقف تا نیم ساعت مشروط بر ثبت خودرو در اپلیکیشن یا دستگاه رایگان است و پس از آن تا یک ساعت 700 تومان، تا دوساعت هر ساعت 1200 تومان، تا چهار ساعت هر ساعت 1800تومان و بیش از چهار ساعت هر ساعت 3000تومان محاسبه می‌شود. به‌عنوان مثال برای پارک خودرو در محدوده طرح ترافیک به مدت 5ساعت، باید 15 هزار تومان پرداخت شود. این نرخ در خارج از محدوده طرح ترافیک تا یک ساعت 500تومان، یک تا چهار ساعت هر ساعت 1000 تومان و بیش از چهار ساعت هر ساعت 2000 تومان است.