بازدهی بازار بورس، سکه و دلار از ابتدای تیرماه
میدان‌دار بازارها تغییر می‌کند؟
شاخص کل بورس تهران از ابتدای سال تاکنون با رشد بیش از 250 درصدی همراه شده و قله‌ها را یکی پس از دیگری فتح کرده است. این در حالی است که بازده بازار دلار از آغاز سال 99 تاکنون به 56 درصد رسیده و سکه نیز در همین بازه زمانی با رشد حدود 86 درصدی همراه شده است. به این ترتیب بازار سهام همچنان با اختلاف در صدر بازارهای سرمایه‌گذاری قرار گرفته است. این روند اما در یک ماه اخیر و به ویژه در هفته گذشته دستخوش تغییراتی شد. بورس در هفته گذشته با ثبت ضعیف‌ترین عملکرد خود از هفته دوم خرداد، به رشد 5 درصدی بسنده کرد. این در حالی است که رکورد ورود روزانه پول حقیقی به بورس به حدود 5 هزار میلیارد تومان ارتقا پیدا کرد.
بازار ارز اما پس از چهار ماه میدان‌داری کرد و شاهد رشد 6/ 7درصدی نرخ دلار بودیم. نگرانی از اثر تجاری محدودیت‌های کرونا در موج دوم به همراه تلاش دلار برای همخوانی بیشتر با روند سهام را می‌توان عمده‌ترین دلیل برتری تقاضای ارزی در هفته گذشته دانست. سکه نیز با وجود جاماندن از دلار، سهام را پشت سرگذاشت و در پایان معاملات هفتگی خود شاهد رشد 3/ 5 درصدی بود. تزلزل در مسیر طلای جهانی و محدودیت‌های معاملاتی سکه بورسی در روند هفتگی سکه اثرگذار بود. در این شرایط برخی کارشناسان معتقدند در کنار سیاست‌های انقباضی بانک مرکزی در دو هفته اخیر، تداوم ورود پول‌های خرد به بورس مانع از رشد سریع دلار خواهد شد و سهام به صدرنشینی ادامه می‌دهد.
با این حال کارشناسانی نیز هستند که با وجود اذعان به سیگنال‌دهی مثبت رشد دلار به سهام، تاکید دارند که گران‌تر شدن رشد دلار از سطوح فعلی، نشانه‌ای از بی‌ثباتی اقتصادی بوده و می‌تواند روندی معکوس را برای بازار سهام رقم بزند.
نگاهی به عملکرد سه بازار مذکور از ابتدای تیرماه تاکنون حکایت از صدرنشینی بازار سهام با رشد 4/ 42 درصدی شاخص کل دارد. پس از آن بازار سکه با رشد 4/ 41 درصدی همراه شده و بازده دلار نیز از ابتدای تیرماه تاکنون به 8/ 31 درصد رسیده است. از این رو در صورت تداوم شرایط فعلی به نظر می‌رسد در روزهای باقیمانده از اولین ماه تابستان بازار سهام صدر جدول بازدهی (در مقیاس ماهانه) را از دست بدهد. جالب آنکه اگر شاخص هم‌وزن را با توجه به اثرگذاری یکسان تمامی نمادها بدون توجه به وزن و ارزش بازار، به‌عنوان مقیاسی جهت مقایسه عملکرد سه بازار قرار دهیم، تا به اینجای کار نمادهای معاملاتی بازار سهام، زمین سرمایه‌گذاری را از دست داده‌اند و تنها 2/ 19 درصد افزایش داشته‌اند.
اثرات دلار گران برای بازار سهام
چند روزی است که معامله‌گران سهام نیم‌نگاهی نیز به تحولات خیابان فردوسی دارند. جایی که دلار کانال 25هزار تومانی را نیز پشت سر گذاشت. دلار همواره به‌عنوان یکی از بازوهای اصلی رشد نماگرهای بورسی و قیمت سهام کالامحور قلمداد می‌شود. در حال حاضر چهار صنعت کامودیتی‌محور بورس تهران شامل گروه فلزات اساسی، محصولات شیمیایی، فرآورده‌های نفتی و کانه‌های فلزی از ارزش بازاری بالغ بر 150 میلیارد دلاری برخوردار بوده و از این رو 53 درصد ارزش کل بازار سهام ایران را در اختیار دارند.
از آنجا که قیمت‌گذاری داخلی محصولات این صنایع بر اساس نرخ دلار و فروش صادراتی آنها نیز ارزی است، افزایش نرخ ارز، مزیت صادراتی بنگاه‌های مذکور را افزایش داده و با ثبات قیمت‌های جهانی سودآوری این شرکت‌ها بیشتر می‌شود. در این میان با توجه به سهم بالای این صنایع در محاسبه شاخص کل، روند صعودی این نماگر را نیز به دنبال دارد. در این میان اما به نظر می‌رسد با رشد بیشتر نرخ دلار، وارد چرخه خود تقویت شونده بورس و دلار می‌شویم.
به‌طوری که رشد نرخ دلار به بورس سیگنال صعودی می‌دهد و رشد بیشتر سهام نیز دلار را ارزان جلوه می‌دهد. از این رو چرخه‌ای باطل ادامه پیدا می‌کند.
با این حال گمانه‌های قوی‌تری از سریع‌تر بودن رشد ارز وجود دارد. بسیاری از کارشناسان معتقدند تا به اینجای کار، بازار سهام سیگنال اصلی رشد را به بازار ارز صادر کرده است و این مهم سبب افزایش تقاضای حقیقی ارز شده است. در حال حاضر اما که نفس بازار سهام به شماره افتاده، ارز در مسیر صعودی می‌تازد و در صورت مهار نشدن می‌تواند ورق بورس را برگرداند.
اگر بنا را بر این بگذاریم که قیمت سهام از ارزش ذاتی خود فاصله گرفته‌اند و نیاز به اصلاح دارند، حجم زیادی از پول‌هایی که با انتظار کسب سودهای بیش از 2 درصدی در روز روانه تالار شیشه‌ای شده‌اند، راه خروج را در پیش می‌گیرند. طبیعتا مقصد این سرمایه خروجی نیز بازارهای مسکن و ارز خواهد بود. این موضوع سبب رشد قیمت ارز به سطوح بالاتر از ارقام فعلی خواهد شد که به معنای کاهش ارزش پول ملی است. از این رو با افزایش ریسک‌های سیستماتیک درخصوص آینده فعالیت شرکت‌ها و نگرانی از وضعیت اقتصادی، شاید بورس جذابیت کمتری برای سرمایه‌گذاری داشته باشد.