ورورد بانک‌ها به بورس خطرناک است؟

کامل ابراهیمیان درباره مصوبات اخیر شورای عالی بورس مبنی بر انتقال یک درصد منابع صندوق توسعه ملی به صندوق ثبات بازار سرمایه و صدور مجوز سرمایه گذاری بانک‌ها در بورس اظهار داشت: بازار سهام در دو سال گذشته به شدت رشد کرده و ارزش بازار نسبت به تولید ناخالص داخلی و حجم تأمین مالی افزایش چشمگیری داشته است.

وی با اشاره به حضور تعداد زیادی از سرمایه گذاران خرد در بازار که بعضاً در برخی عرضه‌های اولیه تا 5 میلیون نفر به صورت مستقیم می‌رسد، افزود: حدود 100 هزار میلیارد تومان از ابتدای امسال وارد بازار سهام شده که نشان دهنده رشد سریع این بازار است.

کارشناس بازار سرمایه به موضوع تأمین مالی از طریق بازار بدهی در سال جاری اشاره و اظهار کرد: در سال 95 حجم تأمین مالی بازار سهام 3 درصد بود اما در حال حاضر این رقم به 11 درصد افزایش یافته است. وقتی چنین بازاری داریم، باید از آن حمایت شود؛ وقتی بازار رها شود و صرفاً اعلام کنیم که مکانیزم عرضه و تقاضا مانند کشورهای پیشرفته در آن جاری است، قطعاً با مشکل روبه رو خواهد شد.

وی ادامه داد: من مخالف کشف قیمت‌ها در سیستم عرضه و تقاضا و به صورت آزاد نیستم و اصلاً ماهیت بازار سهام هم همین موضوع است؛ اما زمانی که ارزش بازار سهام ما از ابتدای امسال رشد می‌کند و نقدینگی بالایی به آن وارد می‌شود و از سوی دیگر، سهامداران عمده، نهادها و بعضاً دولت، نسبت به عرضه سهام و شناورسازی سهام رغبتی نشان نمی‌دهند و این افزایش نقدینگی منجر به افزایش ارزش شرکت‌ها می شود در مواردی، این افزایش ارزش، بیش از ارزش ذاتی سهام شرکت است، به نقطه‌ای می رسیم که می‌بینیم برخی سهم‌ها بدون آنکه شناوری آنها رشد کند، بیش از حد ارزشمند می‌شوند.

ابراهیمیان با اشاره به بروز بی اعتمادی میان مردم و فعالان بازار به دلیل ناهماهنگی در عرضه دارا دوم (صندوق پالایشی یکم) و ریزش بیش از 25 درصدی شاخص کل بازار که در تاریخ بازار سرمایه ما در مدت زمان محدود، یک رکورد بود، یادآور شد: پس از آنکه اصلاحات قیمتی رخ داد، به جایی رسیدیم که حاکمیت، چاره را در حمایت از بازار دید؛ جلساتی میان مدیران ارشد سازمان بورس و سهامداران حقوقی برگزار شد تا بازار که از نظر روانی ریزش بیشتری را تجربه می کرد را مدیریت کنند.

وی تصریح کرد: بعد از برگزاری این جلسات، بازار کمی آرام شد؛ اما باز هم فشار عرضه بر روی اکثر سهم ها قابل ملاحظه بود و روند نزولی بازار از سر گرفته شد؛ درنتیجه سازمان بورس و نهادهای بالادستی بازار بار دیگر بحث حمایت از بازار را مطرح کردند که این بار در نشست شورای عالی بورس موضوع تخصیص یک درصد از منابع صندوق توسعه ملی به صندوق ثبات بازار سرمایه مطرح و تصویب شد.

فعال بازار سرمایه بیان کرد: به نظر من حمایت از بازار در شرایط بحرانی مهم است؛ انتقال منابع صندوق توسعه ملی به صندوق ثبات بازار سرمایه به این شرط که منجر به افزایش پایه پولی و بروز اثرات تورمی نشود، اقدام خوبی است.

ورود بانک‌ها به سهامداری اشتباه است

وی درباره حمایت بانک‌ها از بازار سهام نیز گفت: سالها بود که بانک‌ها در حوزه بنگاه داری وارد شده و از وظیفه اصلی خود دور مانده بودند. بنگاهداری بانک‌ها باعث شد تا در تولید با مشکل مواجه شویم و با قانون رفع موانع تولید، بانک‌ها موظف به خروج از بنگاه داری شدند؛ بنابراین بازگشت مجدد به بنگاه داری بانک‌ها اشتباه است و لزومی برای انجام آن نیست.

اینکه بانک‌ها بخواهند اشتباهی که قبلاً مرتکب شده بودند و اثربخشی مثبتی بر اقتصاد نداشتند، فرآیند صحیحی نیست. حتی دیدیم که بانک‌ها به شرکت‌های زیرمجموعه خود تسهیلات می دادند و تولید را با مشکل مواجه کردند.

به گفته این کارشناس اقتصادی، وظیفه بانک ها صرفاً جذب منابع مردم برای تأمین مالی از طریق اعطای تسهیلات است و غیر از این، وظیفه دیگری ندارند؛ اینکه بخواهند وارد بنگاه داری شوند، از کارکردشان منحرف می شوند.

نقش حقوقی‌ها در ریزش بازار

وی مصوبه الزام شرکت های بورسی به ایجاد صندوق های بازارگردانی را اقدام مناسبی دانست و گفت: از موضوع سهام شناور شرکت های بزرگی بورس مغفول مانده ایم؛ سهامداران عمده باید هم در روزهای صعودی و هم در روندهای نزولی بازار، نسبت به بازارگردانی شرکت های زیرمجموعه خود اقدام کنند اما بسیاری از شرکت ها در روندهای صعودی خریدار بودند ولی در روندهای نزولی، صرفاً نظاره گر بودند؛ وقتی ارزش بازار به حدود 9 هزار هزار میلیارد تومان رسید، فعالیت داشتند، اما حالا که ارزش بازار به 6 هزار هزار میلیارد تومان رسیده، فعالیتی ندارند که باید این رویه اصلاح شود.

ابراهیمیان ادامه داد: در حال حاضر بیش از 215 هزار میلیارد تومان صرفاً اوراق بدهی در بازار سرمایه ما خرید و فروش می شود که رقم قابل توجهی است؛ این رقم بسیار بزرگ، رشد ماهانه هم دارد؛ حتی در این 5 ماهه، 270 هزار میلیارد تومان تأمین مالی انجام شد که از تأمین مالی ای که در یک سال گذشته انجام شد (260 هزار میلیارد تومان) هم بزرگتر است؛ این نشان می دهد که نقش سهامداران خرد در بازار، نقش برجسته ای است.

در صندوق های سرمایه گذاری ما، 3 میلیون و 600 هزار نفر سهامدار حضور دارند. شاید در سال های گذشته بسیاری از مردم با واقعیتی به نام صندوق های سرمایه گذاری بورسی آشنایی نداشتند؛ همه این موارد، اهمیت حمایت از بازار سرمایه در شرایط فعلی را گوشزد می کند.

وی سرمایه گذاری مردم در بورس و صندوق های سرمایه گذاری بورسی را راه حلی برای واقعی شدن نرخ بهره در اقتصاد دانست و افزود: اگر این منابع که اکثراً منابع خُرد و مردمی است، در بورس و صندوق ها جذب نمی شد، امروز کشف نرخ بهره ای که در فضای رقابتی رخ می دهد، خیلی بالاتر از نرخ موجود بود و آسیب گسترده ای به اقتصاد ما وارد می کرد؛ بنابراین بازار سرمایه ای که با اعتماد مردم اینگونه رشد کرده اگر رها شود، آسیب زیادی وارد خواهد آمد؛ بازار سرمایه در یک سال اخیر، سپری در برابر تلاطمات ارزی و تورم حاصل از نقدینگی بالا بود و اجازه نداد تا این نقدینگی، به سایر بازارها ضربه بزند.

/مهر