داده به عنوان سرویس (DaaS) چیست و چه کاربردهایی دارد؟
نجمه نوذر، کارشناس ارشد طراحی سامانه‌های بانکی شرکت بهسازان ملت و دانشجوی دکتری حرفه‌ای بانکداری دیجیتال دانشگاه تربیت مدرس؛ بسیاری از استراتژی کاربرد داده‌ها در حد دامنه هوش تجاری شرکت‌ها و به صورت داخلی محدود شده و گاهی بدون ایجاد ارزش از بین می رود. مدل‌های داده به عنوان سرویس، از تصمیمات داخلی فراتر می‌رود و برای ایجاد ارزش برای مشتریان از داخل یک شرکت، به خارج آن جریان پیدا می‌کند. در سال‌های اخیر علاوه بر داده‌های داخلی، داده‌های خارجی نیز در تحلیل پیشرفته کسب‌و‌کارها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
DaaS یک استراتژی مدیریت داده و مدل استقرار تحت کلود (عمومی یا خصوصی) است که انواع خدمات مرتبط با داده مانند ذخیره‌سازی، پردازش و تحلیل پیشرفته را ارائه می‌دهد. نه تنها در مورد به اشتراک‌گذاری یک زیرساخت برای دستیابی به صرفه اقتصادی است بلکه علاوه بر آن برای به اشتراک گذاشتن برخی داده‌ها در بین تیم‌های مختلف جهت همکاری و انتقال دانش را فراهم می‌نماید. هدف آن غلبه بر محدودیت‌های رویکردها در فناوری‌های داده جهت ایجاد دانش مشترک است که براساس آن داده از مخازنی که مکان آن مشخص است و برای به اشتراک‌گذاری و پردازش مناسب میباشد، در دسترس قرار می‌گیرد.
به نقل از موسسه پژوهشی و مشاوره گارتنر: “مدل DaaS” سکوی پرتابی برای بازارهای هوش تجاری و تحلیل پیشرفته کلان داده است.
مدل کسب‌وکار این سرویس در حالت کلی به‌صورت شکل زیر است:
کسب‌وکار DaaS مبتنی بر اشتراک است و در مواردی بسیار مفید واقع میشود که مشتری برای طیفی از خدمات هزینه پرداخت می‌کند. این مدل نه تنها کانال‌های درآمد ویژهای را فراهم می‌کند بلکه راهی را برای تغییر شکل کسب‌وکار مبتنی بر هوش رقابتی[1] باز می‌نماید.
موارد زیر از جمله مهمترین مزایای داده به عنوان سرویس است؛
- چابکی: اکثر ارائه‌دهندگان DaaS معماری سرویسگرا دارند و همین امر موجب افزایش انعطاف‌پذیری برای دسترسی به داده‌های کسب‌وکار شده و به دنبال آن چابکی حاصل می‌گردد.
- کیفیت بالاتر داده: در این گونه ارائه سرویس معمول است که یک لایه قوی از امنیت و کنترل کیفیت وجود دارد که موجب کنترل داده‌ها و افزایش کیفیت ارائه آنها میشود.
- مقرون به صرفه بودن: DaaS نیز مانند سایر خدمات کلود برای مشتری هزینه کمتری را همراه دارد. بسیاری از هزینه‌های مدیریت و اسکان این مجموعه داده‌های پیچیده تنظیم شده و کاهش پیدا می‌کند.
نکته مهم در مورد این فناوری، بخش حفظ حریم خصوصی و حقوق مالکیت است. در کشورهای پیشرفته با وجود استانداردها و قوانین و روال‌های قضایی مشخص درصورتی‌که مشکلی از این دست بوجود آید، قابل پیگیری است. در کشور ما این مورد با دشواری‌هایی همراه است، بنابراین در مواردی که بالاخص داده‌ها حساس است، شرکت‌ها میبایست قراردادهای محکمی را تنظیم کنند.
برخی از ارائه کنندگان سرویس‌های DSaaS (تحلیل پیشرفته به عنوان سرویس)، داده‌های ساخت یافته (مانند داده‌های پایگاه داده‌های رابطه‌ای) و غیرساخت یافته (مانند داده‌های حاصل از اینترنت اشیاء، شبکه‌های اجتماعی و اخبار) را دریافت می‌کنند و نتایج تحلیل‌های پیشرفته را در قالب‌های مختلف ارائه می‌کنند.
سرویس‌های ذخیره‌سازی آمازون، پلتفرم کلود گوگل و آژر مایکروسافت نمونه‌هایی از سرویس‌دهندگان مطرح DaaS هستند. سازمان‌ها با داشتن داده در یک زیرساخت متمرکز از مزایای اقتصاد مقیاس‌پذیر و سرمایه‌گذاری زیرساخت بهره‌مند می‌شوند. شکل زیر را ملاحظه بفرمایید، شرکت اوراکل یکی از ارائه کنندگان DaaS میباشد.
به عنوان نمونه DaaS ای که شرکت لیگادیتا [2] ارائه می‌کند، با ساختار و امکاناتی که در شکل زیر نمایش داده شده، میباشد:
[1] Competitive Intelligence
[2] LigaData