درس بزرگ برای همه فعالان بازارهای مالی
به گزارش رویترز، بذر این ورشکستگی را چند ماه قبل، «سم بنکمن-فراید» مدیرعامل این صرافی کاشته بود، وقتی تصمیم گرفت همزمان با افزایش نرخ بهره، چند شرکت رمز ارزی را نجات دهد. برخی از اقدامات او از جمله در رابطه با شرکت تریدینگ «آلامدا ریسرچ»(Alameda Research) نهایتا به ضررهای مالی هنگفت و سقوط او منجر شد. این اتفاق چه تاثیری بر بازار رمز ارزها دارد؟ آیا پیامدهای آن به سایر بازارهای مالی نیز سرایت خواهد کرد؟ آیا می‌توان درباره دورنمای بازار رمزارزها خوش‌‌بین بود؟
شوک تریدرها و هولدرها
حدود دو هفته پیش در تاریخ یازدهم نوامبر، صرافی اف تی ایکس به مدیریت «سم بنکمن- فراید» اعلام ورشکستگی کرد و به گمانه‌‌زنی‌‌ها درباره احتمال سقوط خود برای همیشه پایان داد. او در پیامی به کارکنان شرکتش گفت: «متاسفم، من گند زدم!» این پیام نه تنها برای کارکنان بلکه برای بسیاری از سرمایه‌‌گذاران بازار رمز ارزها شوک بزرگی بود. پس از ماه‌ها سیر نزولی این بازار، ورشکستگی این صرافی باعث افزایش نگرانیها درباره آینده این بازار پر‌تلاطم شده. به گزارش رویترز، یکی از عوامل این ورشکستگی را باید در افزایش نرخ بهره جست‌وجو کرد که بنکمن را بر آن داشت تا برای نجات چند شرکت، دست به اقدام بزند؛ اقداماتی که نهایتا به ضررهای مالی هنگفت و ورشکستگی او منجر شد.
مصاحبه‌های رویترز و پیام‌‌های ارسالی به این خبرگزاری، ابعاد جدیدی از رقابت میان بنکمن و رقیب اصلی‌‌اش، «چانگ پنگ ژائو»، مدیرعامل صرافی بایننس را آشکار می‌کند. در ماه‌های اخیر، این دو میلیاردر برای کسب سهم بیشتر بازار، رقابت تنگاتنگ داشتند و یکدیگر را به تخریب کسب‌‌وکار دیگری متهم می‌کردند. ژائو، ملقب به CZ که قبلا تصمیم داشت برای حفاظت از از کاربران رمز ارزها، صرافی اف‌تی ایکس را خریداری و با بایننس ادغام کند، نهایتا در نهم نوامبر اعلام کرد که به دلیل اخبار مبنی بر «آینده نامعلوم» اف‌تی ایکس، از خرید آن منصرف شده. این نقطه پایان رقابت این دو صرافی بود.
دو نفر از افراد نزدیک به بنکمن به رویترز گفتند که او پس از شنیدن این خبر به دنبال حامیان جدید گشت و در پیامی به کارکنانش گفت که بایننس قبلا هیچ اشاره‌‌ای به این نگرانیها نکرده بود. هیچ‌کدام از این دو صرافی به درخواست رویترز برای اظهارنظر پاسخی ندادند. فقط بنکمن در روز سه‌‌شنبه به رویترز گفت که شرایط مصاحبه ندارد و به پیام‌‌های بعدی پاسخ نداد. انصراف ژائو از خرید اف تی ایکس، بدبیاری بزرگی برای بنکمن بود. این میلیاردر ۳۰ساله، اف‌تی ایکس را در سال ۲۰۱۹ تاسیس کرده و پس از مدتی، به مالک یکی از بزرگ‌ترین صرافی‌‌های رمز ارز با ارزش ۱۷ میلیارد دلار تبدیل شد.
صرافی‌‌ها زیر ذره‌‌بین قانون‌‌گذاران
در ماه ژانویه، مراجعی از جمله «سافت بنک» و «بلک راک» شروع به تحقیق و تفحص درباره اف‌تی ایکس کردند و از وقوع بحران نقدینگی در این صرافی خبر دادند. این خبر، در دنیای رمزارزها مثل بمب صدا کرد و باعث سقوط بهای ارزهای مهم از جمله بیتکوین به کمترین میزان در دو سال اخیر و فشار بیشتر بر بازاری شد که طی این سال، به دلیل تصمیمات بانک مرکزی، حدود دوسوم ارزش خود را از دست داده بود. ژائو اگر اف‌تی ایکس را می‌‌خرید، ممکن بود درگیر تحقیق و تفحص درباره این صرافی شود. با انصراف از این تصمیم، او خودش را از دردسرهای بیشتر نجات داد، چرا که خودش همین حالا درگیر مسائل قانونی است. قانون‌‌گذاران مالی در اقصی نقاط جهان، بارها بابت فعالیت بدون مجوز بایننس و سرپیچی از قوانین پولشویی و تحریم‌های آمریکا هشدار دادهاند.
سردی یک رابطه
رابطه میان ژائو و بنکمن سال ۲۰۱۹ شروع شد. یکی از منابع آگاه به رویترز گفته که شش ماه پس از آغاز به کار اف‌تی ایکس، ژائو ۲۰ درصد این صرافی را به مبلغ ۱۰۰ میلیون دلار خرید. در آن زمان، بایننس اعلام کرد که هدف از این سرمایه‌‌گذاری، «کمک به رشد اقتصاد رمز ارزها با همکاری یکدیگر» است.
اما در کمتر از ۱۸ ماه، این رابطه شکرآب شد. یکی از کارکنان سابق بایننس به رویترز گفت که اف‌تی ایکس به سرعت رشد می‌کرد و حالا، ژائو این صرافی را یک رقیب واقعی با جاه‌‌طلبی‌‌های بزرگ می‌دید. بدین‌ترتیب، شروع به سنگ‌‌اندازی بر سر راه اف‌تی ایکس کرد. بین ماه‌های مه و جولای ۲۰۲۱، اف‌تی‌ایکس به دنبال کسب مجوز فعالیت در منطقه‌‌ای در واشنگتن بود که به اطلاعاتی درباره ژائو نیاز داشت. وکلا و مشاوران این صرافی بیش از ۲۰ نامه به بایننس نوشته و خواهان ارائه جزئیات از منابع ثروت ژائو، روابط بانکی و مالکیت بایننس شدند. در ژوئن همان سال، یکی از وکلای اف‌تی‌ایکس به مدیر ارشد مالی بایننس گفته بود: «شما با ما همکاری نمی‌کنید. دارید یکی از پروژه‌های مهم ما را به خطر می‌‌اندازید.» بایننس اما جواب‌‌های سر بالا می‌‌داد. بنکمن که از این ماجراها کلافه شده بود، نهایتا سهم ژائو را به مبلغ ۲ میلیارد دلار خرید. دو ماه بعد، حالا که بایننس دیگر در امور اف‌تی ایکس دخیل نبود، اف‌تی ایکس توانست به راحتی مجوز بگیرد.
قایق نجاتی که خود غرق شد
در ماه مه و ژوئن امسال، شرکت تریدینگ «آلامدا ریسرچ» که مالکش، بنکمن است به دنبال چند قرارداد، متحمل ضررهای مالی هنگفت شد، از جمله توافق وام ۵۰۰ میلیونی با شرکت «وویجر دیجیتال». یک منبع ناشناس به وال استریت ژورنال گفت که اف‌تی ایکس برای جبران این ضررها مبلغی از موجودی کاربران خود به شکل FTT را به آلامدا قرض داده؛ اقدامی که خلاف مقررات اف‌تی ایکس بود و بعدها، بنکمن آن را نسنجیده و عجولانه خواند. «کارولین الیسون»، مدیر آلامدا در توییتی گفت: «این اطلاعات درز شده از ترازنامه مالی آلامدا، مربوط به زیرمجموعه کوچکی از شرکت‌‌های ما بوده و بیش از ۱۰ میلیارد دلار از دارایی‌‌های شرکت در آن انعکاس نیافته.» پس از انتشار این خبر، حضور کارولین در شبکه‌های اجتماعی کمرنگ شد.
طی چند هفته اخیر، حساب کاربری لینکدین کارولین الیسون، بسیاری از عکس‌های آنلاین و اطلاعات تماس او ناپدید شده. خبرنگاران و بازپرس‌‌ها در تلاش برای یافتن اطلاعات او هستند. اما همین اطلاعات ناچیز کافی است تا به این نتیجه برسیم که او به‌شدت باهوش و تحصیل‌‌کرده بوده. او در حساب کاربری خود در تامبلر، بارها به تغییرات نقش زنان در فرهنگ و جامعه اشاره کرده بود. طبق گزارش مفصل بیزنس اینسایدر، او در دانشگاه استنفورد، ریاضیات خوانده و در دوران دانشگاه، همواره به دنبال راه‌هایی برای بهره‌‌گیری از زمان و پول و منابع برای کمک به دیگران بوده. او پس از فارغ‌‌التحصیلی از دانشگاه، در یک شرکت معاملات با بنکمن آشنا شد و علاقه مشترک هر دو به فعالیت‌‌های بشردوستانه، باعث شد رابطه‌‌شان ادامه‌‌دار شود.
بنکمن در سال ۲۰۱۸، آلامدا را تاسیس کرد و الیسون را متقاعد کرد که به این شرکت بپیوندد. پس از تاسیس اف‌تی‌ایکس توسط بنکمن، مسوولیت‌های الیسون در آلامدا بیشتر شد تا جایی که نامش در لیست کارآفرینان برتر مجله فوربس آمد. پس از مدتی، اف‌تی ایکس به شهرت رسید و تبدیل به یکی از بزرگ‌ترین صرافی‌‌های جهان شد. اما طبق ادعای کارکنان اف‌تی ایکس، الیسون علاقه چندانی به شهرت نداشت و کماکان در پشت صحنه ماند. اما حالا پس از سقوط اف‌تی ایکس، او به سر‌خط خبرها آمده و شهرتی ناخواسته یافته. تیم‌‌های تحقیقات به دنبال اطلاعات بیشتر درباره او هستند.
دورنمای عرصه رمزارزها
طی یک سال اخیر، بیتکوین و اتریوم بیش از ۷۰ درصد ارزش خود را از دست دادهاند. طبق گزارش فوربس، تحلیلگران جی پی مورگان هشدار دادهاند که سقوط اف‌تی ایکس می‌تواند به کاهش ۲۵ درصدی در ارزش این ارزها منجر شود. البته آنها همزمان اعلام کرده‌‌اند که به سرمایه‌گذاری‌‌هایشان در این زمینه خواهند افزود. با توجه به بحران اخیر و ضررهای گسترده، بازار رمز ارزها با یک آینده مبهم مواجه است که ممکن است برای نخستین بار، پای قانون‌‌گذاران فدرال را نیز به این عرصه باز کند.
با وجود این، رمز ارز، هنوز هم یکی از بازیگران اصلی عرصه دیجیتال است که پول‌‌های دولتی را دور می‌‌زند و از طریق تکنولوژی بلاک‌‌چین، امکان تراکنش‌‌های منحصر به فرد و ناشناس را فراهم می‌کند. حتی پس از سقوط اف‌تی ایکس و وقایع مربوط به لونا، رهبران این حوزه، کماکان نگاه خوش‌‌بینانه‌‌ای نسبت به آینده دارند و معتقدند که این اتفاقات، نقطه پایان رمز ارزها نیست، بلکه یک نقطه عطف است. «جردن بلفورت»، معروف به گرگ وال استریت، ضمن «دیوانه خواندن» بنکمن، گفته که سقوط اف‌تی ایکس کاملا قابل پیش‌‌بینی بوده و برایش عجیب است که چرا برخی از شرکت‌‌های حامی، نشانه‌ها را نادیده می‌گرفتند.
«ویتالیک بوترین»، هم‌‌بنیان‌‌گذار اتریوم که دومین ارز معتبر پس از بیتکوین است، می‌گوید که ماجرای اف‌تی ایکس، درس‌‌های ارزشمندی برای تمام رمز ارزها دارد. او در فستیوالی در سنگاپور، ضمن تاکید بر ثبات شبکه بلاک‌‌چین و همزمان، اذعان به تاثیرات سنگین سقوط امپراتوری بنکمن، گفت که با وجود این اتفاقات، لایه‌های اصلی بلاک‌‌چین و پروتکل‌های اقتصاد غیرمتمرکز به فعالیت خود بدون دردسر ادامه دادهاند. او در ادامه گفت: «اتفاقی که در اف‌تی ایکس افتاد، قطعا یک تراژدی بود اما برای جامعه اتریوم، این مهر تاییدی بود بر چیزی که در تمام این مدت، به آن باور داشتند؛ هر چیزی که متمرکز باشد، ذاتا مشکوک است.» او نیز مانند بسیاری از مالکان رمز ارزها در تلاش بوده تا اعتماد مردم را به این حوزه جلب کند. ورشکستگی بنکمن، باعث شد خیل عظیمی از فعالان این حوزه، اهمیت شفافیت و ریسک را دوباره به خود یادآوری کنند. بوترین معتقد است که اتفاقاتی مثل سقوط لونا برای این اکوسیستم لازمند اما گفت: «ای کاش این اتفاق زمانی می‌‌افتاد که لونا، ۱۰ برابر کوچک‌تر بود.»
اما همه مثل او خوش‌‌بین نیستند. «کن گریفین»، مدیر شرکت خدمات مالی سیتادل در مصاحبه‌‌ای به بلومبرگ گفته که کل این ماجرا، باعث کاهش اعتماد به بازارهای مالی می‌شود. او در ادامه گفت: «اعتماد یک نسل به بازارهای مالی، خدشه‌‌دار شده. این خیلی وحشتناک است چون ۲۰ تا ۴۰ ساله‌ها که خیلی درگیر رمز ارزها هستند و باید دنبال راهی برای پس‌‌انداز دوران بازنشستگی باشند و اگر به بازارهای مالی اعتماد یا اعتقاد نداشته باشند، این مشکل بسیار بزرگی است.» طبق گزارش فایننشال تایمز، بازارهای قانونمندتر، شاید بی‌عیب و نقص نباشند اما ظاهرا الان برای خیلی‌‌ها جذاب شده‌‌اند چرا که در شرایط بهتر و باثبات‌‌تری به سر می‌‌برند.
ارزش برخی از شرکت‌‌های فعال در حوزه رمز ارزها از جمله کوین‌‌بیس، گلکسی دیجیتال و مایکرواستراتژی پس از اتفاقات اخیر، با کاهش مواجه شده‌‌اند. سوال اینجاست که تاثیر ورشکستگی اف‌تی ایکس بر دنیای اقتصاد چقدر است. ارزش این شرکت‌‌ها مجموعا ۲۳ میلیارد دلار است، یعنی چیزی حدود ۸ درصد ارزش متا. پس می‌توان این‌طور نتیجه گرفت که استرس ناشی از این اتفاق، واقعی است ولی تاثیرش بر جهان اقتصاد، ناچیز است.
بسیاری از قانون‌‌گذاران نگران «سرایت» پیامدهای این اتفاق به سایر بازارهای مالی هستند. اما برخی از کارشناسان حوزه مدیریت سرمایه معتقدند که این ترس‌‌ها هرگز نمود بیرونی نداشته و احتمال این اتفاق، بسیار کم است. یکی از این افراد به فایننشال تایمز گفت: «این مشکل، زمانی سیستمی می‌شود که از طریق بانک‌ها وارد سیستم‌‌های مالی رایج شود. اگر بانک‌ها دچار ضررهای مالی شدید در رمزارزها شوند، این منجر به مشکلات نقدینگی در سایر جاها خواهد شد. اما تا حالا که چنین مشکلی وجود نداشته.» سقوط اف تی ایکس دو درس بزرگ برای همه فعالان بازارهای مالی داشته: تحقیقات کافی انجام بده و همه‌چیز را ساده نگه دار.