خودترمیمی ویژگی بارز نظام کارمزدی نوین
بانک مرکزی در هفته گذشته در راستای کارآمدتر شدن شبکه پرداخت الکترونیکی و ارتقای سطح خدمات به کاربران، اصلاحاتی را در نظام کارمزد شبکه پرداخت اعمال و شیوه نامه جدید را ابلاغ کرد. اما این بروزرسانی چه تاثیری بر عملکرد شرکت‌های پرداخت دارد و چه عاملی باعث شد تا بانک مرکزی بعد از10 سال تصمیم به تعدیل نظام کارمزدی بگیرد؟ ما در عصربانک در گفت‌وگو با دکتر حمزه آقابابایی، مدیرعامل شرکت تجارت‌الکترونیک سپهر به بررسی ابعاد مختلف این تغییر پرداخته‌ایم.
حمزه آقابابائی، مدیرعامل شرکت پرداخت‌الکترونیک سپهر، خودترمیمی را از ویژگی‌های بارز نظام کارمزدی جدید توصیف کرده و گفت: این اصلاح، جان تازه‌ای به شرکت‌های پرداخت خواهد دمید اما به نظر می‌رسد اصلاح کامل زمانی روی خواهد داد که هزینه و درآمد سیستم پرداخت، متناسب شده و به نقطه تعادل برسد.
حمزه آقابابایی در گفت‌وگو با «عصربانک» ضمن بیان مطلب فوق تصریح کرد: با تعدیل نظام کارمزدی، این امید وجود دارد که هزینه و درآمد شرکت‌های پرداخت متناسب با تورم و نظام اقتصادی ترمیم شود.
چالش‌های اساسی در نظام کارمزدی کلاسیک
آقابابایی با اشاره به چالش‌های نظام کارمزدی گذشته گفت: صنایع به دو دسته تک‌سویه و دوسویه تقسیم می‌شوند که در صنایع تک‌سویه، مکانیزم قیمتی با شرکت در مناقصه و انتظارات کارفرما مشخص می‌شود اما در صنایع دوسویه، مفهومی به نام اسکیم وجود دارد که ایجادکننده بازار و متشکل از بنگاه‌های اقتصادی برای هدفی خاص است.
وی اسکیم صنعت پرداخت را بانک‌ها و شرکت‌های PSP معرفی کرد و توضیح داد: اسکیم در صنعت دوسویه فراهم‌کننده بستر است. در نظام پرداخت، دارنده کارت و پذیرنده آن، دو سوی فرآیند تراکنش هستند که بانک و PSPبین این دو جای می‌گیرند. بنابراین مدل منصفانه صنایع دوسویه با محوریت اسکیم، دریافت منافع قابل قبول است. در مدل پیشین کارمزد، این منافع حاصل نمی‌شد و از سال 93 تمام بار هزینه صنعت پرداخت بر دوش بانک پذیرنده بود و عملاً دارنده کارت و پذیرنده (فروشنده) که ذینفعان اصلی در صنعت پرداخت بودند، سهمی پرداخت نمی‌کردند.
عدم توازن درآمد شرکت‌های پرداخت با هزینه‌های دلاری!
آقابابایی با اشاره به اصل بهای تمام‌شده در نظام اقتصادی، افزود: براساس این اصل، هر سرویس ارائه‌شده، دارای حاشیه سود منطقی است اما در صنعت پرداخت با توجه به اینکه عمده هزینه‌های این صنعت، ارزی و تمام درآمد آن ریالی است، طی سال‌هایی که نوسانات شدید ارزی را شاهد بودیم، شکاف بین درآمد و هزینه تشدید شده بود. همان‌گونه که از سال ۹۳ تاکنون شاهد بودیم اصل بهای تمام‌شده در صنعت پرداخت رعایت نشده بود چراکه هرچند در این بازه زمانی، شاهد افزایش میزان تراکنش‌ها بودیم اما به دلیل رشد چند برابری قیمت دلار، درواقع درآمد شرکت‌های فعال در این عرصه افزایش نیافته بود.
مدیرعامل پرداخت‌الکترونیک سپهر عدم خودترمیمی نظام کارمزدی متناسب با واقعیت‌های نظام اقتصادی کشور را از چالش‌های جدی نظام پرداخت سابق عنوان کرد و گفت: با تغییرات صورت گرفته که به تازگی از سوی بانک مرکزی ابلاغ گردید پیش‌بینی می‌شود درآمد شرکت‌های فعال در عرصه پرداخت افزایش یافته و متعاقباً حرکت این شرکت‌ها به سمت نوآوری و رقابتی شدن آغاز گردد، همچنین به نظر می‌رسد در آینده‌ای نه چندان دور شاهد حضور شرکت‌های نوپا در این عرصه خواهیم بود که این موضوع به‌نوبه‌خود منجر به ایجاد مزیت‌های رقابتی در صنعت پرداخت کشور خواهد شد.
نقش نظام کارمزدی جدید در ارتقا عملکرد PSP ها
آقابابایی در پاسخ به این سوال که تعدیل نظام کارمزدی چه میزان در ارتقا عملکرد شبکه پرداخت موثر خواهد بود، پاسخ داد: به شخصه برای تحولات اخیر در نظام کارمزدی از بانک مرکزی و حوزه نظام‌های پرداخت و شاپرک تشکر می‌کنم که پای این اصلاحات ایستادند. متاسفانه همان‌گونه که پیش‌تر نیز اشاره شد، با رشد نرخ ارز و تورم حاصل از این رشد، هزینه‌های صنعت پرداخت روزبه‌روز افزایش می‌یافت که البته برخیPSP ها نیز با برهم زدن تعادل بازار در این زمینه مقصر بودند و در این شرایط تنها نظام پرداخت برای بقا می‌جنگید اما با اصلاحات نظام کارمزدی که اخیرا از سوی بانک مرکزی انجام شد، می‌توان تا حدودی به بهبود شرایط امیدوار بود.
هنوز از نقطه ایده‌آل فاصله داریم
مدیرعامل شرکت پرداخت‌الکترونیک سپهر اصلاح نظام کارمزدی را امری ضروری و لازم الاجرا دانست و گفت: پیش‌بینی می‌شود این تغییرات موجب تحولات مثبت در صنعت پرداخت کشور شود هرچند هنوز تا نقطه ایده‌آل فاصله داریم و تعادل زمانی اتفاق خواهد افتاد که هزینه و درآمد سیستم پرداخت متناسب بوده و به نقطه بدون شکاف برسد. به گفته این فعال حوزه پرداخت، با توجه به اینکه نظام جدید کارمزد دارای ویژگی‌های مثبت خودترمیمی است این امید وجود دارد که درآمد PSPها متناسب با تورم و هزینه‌های اقتصادی ترمیم شود و با بهبود کیفیت سرویس‌دهی، منفعت آن به مردم نیز برسد.
سرمایه و زمان، لازمه نوآوری در شبکه پرداخت
مدیرعامل پرداخت‌الکترونیک سپهر همچنین در پاسخ به این سوال که اصلاح اخیر نظام کارمزدی چه میزان در نوآوری شبکه پرداخت موثر خواهد بود، توضیح داد: با توجه به گزارش سالانه Gii، ایران درمیان کشورهای منطقه دارای بهترین شاخص نوآوری است. در واقع بسترهای نوآوری به لحاظ سرمایه انسانی در کشور مهیاست اما هزینه‌کرد تغییر و توسعه به عنوان مهمترین آیتم نوآوری در کشور، محدود است. این امر در نوآوری نظام کارمزدی نیز صدق می‌کند و طبیعتا اگر درآمد PSPها بیشتر و متناسب با نرخ تورم و رشد نرخ ارز افزایش یابد و از طرفی تمام بازیگران نظام پرداخت، هزینه‌های خود را پرداخت کنند شاهد نوآوری در صنعت خواهیم بود.
وی لازمه نوآوری در شبکه پرداخت را سرمایه و زمان کافی عنوان کرد و افزود: طی سال‌های اخیر با شکافی که بین هزینه و درآمد سیستم‌های پرداخت وجود داشت، تمرکز بیشتر بر حفظ بقا در شرایط سخت اقتصادی بود که امیداوریم با اصلاح نظام کارمزدی، PSPها به درآمد واقعی خود برسند تا نسبت به هزینه‌کرد تغییر و توسعه اقدام و با شرکت‌های استارتاپی در این زمینه همکاری کنند.
منفعت شرکت‌های پرداخت از اصلاح نظام کارمزدی
آقابابایی با اشاره به نقش نظام کارمزدی جدید در میزان سودآوری و کسب درآمد شرکت‌های پرداخت، گفت: 97 درصد از تراکنش‌ها زیر 600 هزار تومان است که در اصلاح جدید نظام کارمزدی، سهم پذیرنده در پرداخت کارمزد تراکنش افزایش یافته و سهم بانک‌ها نیز در راستای خودترمیمی قابل افزایش است.
به گفته این فعال حوزه پرداخت، با توجه به تفاوت سیاست شرکت‌های پرداخت که برخی بر تعداد تراکنش و برخی بر مبلغ تراکنش متمرکز هستند، میزان سودآوری از نظام کارمزدی جدید متغیر است و میزان آن برای شرکت پرداختی که بازاریابی متمرکزی بر میزان مبلغ داشته از سایر شرکت‌ها بیشتر خواهد بود اما در نهایت این اصلاحات موجب افزایش درآمد برای تمام شرکت‌های PSP خواهد شد.
چشم انداز توسعه در پرداخت سپهر
مدیرعامل پرداخت‌الکترونیک سپهر با اشاره به برنامه‌های توسعه‌ای شرکت متبوعش در سال جاری گفت: تمرکز اصلی شرکت پرداخت‌الکترونیک سپهر بر توسعه نرم‌افزارهای شخصی‌سازی‌شده برای مشتریان است و هم‌اکنون بخش‌بندی بازارهای هدف سرویس خاص خود را در دستور کار قرار داده‌ایم.
وی تصریح کرد: تمرکز ما در سال گذشته بر تراکنش‌های اینترنتی بود که به توفیقات خوبی نیز دست یافتیم و اکنون تراکنش‌های اینترنتی، سهم 27 درصدی از تراکنش‌های ما را تشکیل می‌دهند. اما هدف امسال ما توسعه پایانه‌های فروش است و امیدواریم در بانک صادرات سهم بیشتری دریافت کرده و به مشتریان مختلف در تمام حوزه‌ها سرویس‌های متناسبی ارائه دهیم.
شفافیت و نوآوری دو اصل مهم در پرداخت الکترونیک سپهر
آقابابایی شفافیت و انضباط مالی را از دیگر اهداف شرکت پرداخت‌الکترونیک سپهر عنوان کرد و افزود: خوشبختانه میزان سود شرکت به لطف بانک صادرات که از سهامداران اصلی شرکت پرداخت سپهر است، ارتقا یافته و در نظر داریم بر حوزه نوآوری و ارتقا زیرساخت‌ها متمرکز شویم.
رخوت احتمالی در نظام پرداخت موقتی است
مدیرعامل پرداخت‌الکترونیک سپهر با اشاره به حذف پول نقد از چرخه مبادلات کشور گفت: نقش شرکت‌های پرداخت در مبادلات کشور غیرقابل انکار است اما پیش‌بینی می‌شود با تعدیل اخیر نظام کارمزدی، شاهد مقاومت پذیرنده‌ها در انجام تراکنش‌ها و رخوت در نظام پرداخت باشیم که به نظر می‌رسد سهولت و امنیتی که شرکت‌های پرداخت در نظام پرداخت ایجاد کرده‌اند، منجر به موقت بودن این مقاومت و رخوت خواهد شد و کارکرد نظام پرداخت، دوباره به چرخه استاندارد خود باز خواهد گشت. به نظر می‌رسد این امر نیازمند هم‌افزایی شرکت‌های PSP، آگاهی‌بخشی و شفافیت از سوی بانک مرکزی و سازمان مالیات به مردم است.