در واحد تعمیرات سداد چه می‌گذرد؟ / تعمیر هشت هزار کارتخوان بانک ملی در ماه
سر و کله زدن با قطعات، باز و بسته کردن پیچ و مهره و کار با ابزارآلات، بیشتر تصویر کاری مردانه را در ذهن مجسم می‌کند تا کاری زنانه، اما در پرداخت الکترونیک سداد، زنانی حضور دارند که با وجود حساسیت‌های این صنعت در مسئولیت‌هایی که به آنها محول شده خوش می‌درخشند؛ نرگس آقایی کریم، یکی از متخصصان حوزه سخت‌افزار POS است. مهندسی برق در گرایش کنترل خوانده و از سال 1394 با عنوان کارشناس فنی تعمیرات، وارد پرداخت الکترونیک سداد شده است. کارش را با تعمیرات POS، تست نسخه، عیب‌یابی دستگاه‌ها و مهندسی معکوس قطعات و بردهای الکترونیکی آغاز کرده و حالا چهار سالی می‌شود که رئیس واحد تحقیق و توسعه و مدیریت کیفیت شده است.
در کنار نرگس آقایی اما یک مدیر و همکار قدیمی هست که صبورانه در این مسیر رشد کمک و همراه او بوده است؛ یوسف حیدری دستجردی. کسی که فارغ‌التحصیل رشته نرم‌افزار است و از سال 1393 وارد داده‌ورزی سداد شده و درست از زمان راه‌اندازی پرداخت الکترونیک سداد، بخارست را به مقصد پاسداران ترک کرد و به این شرکت پیوست. او ابتدا در سمت کارشناس پشتیبانی شرق کشور مشغول بود اما به دلیل برخورداری از تخصص فنی، کارشناس واحد تعمیرات شد. در ادامه نیز با گسترش این واحد، مراتب بالاتری را طی کرده و در جایگاه کارشناس فنی تحقیق و توسعه، رئیس دفاتر تعمیرات استانی و در حال حاضر هم به عنوان رئیس واحد تعمیرات استانی به فعالیتش در پرداخت الکترونیک سداد ادامه می‌دهد. سومین شنبه از ماه اکتبر به عنوان روز جهانی تعمیرکار نام گذاری شده است. به همین بهانه و برای آشنایی بیشتر با روند کاری در بخش تعمیرات سداد و آگاهی از جزییات و فرآیندهای کاری، سری به این واحد زدیم و با دو مدیر قدیمی این مجموعه گفتگو کردیم.
بازاری به وسعت ایران
هم‌اکنون بیش از 10 میلیون دستگاه کارتخوان فعال در سراسر کشور وجود دارد که ماهانه نزدیک به چهار میلیارد و 500 هزار تراکنش را مدیریت می‌کنند. هر چند که در مورد این تعداد دستگاه انتقادات بسیاری مطرح می‌شود اما بانک ملی که شرکت پرداخت الکترونیک سداد وظیفه سرویس‌دهی در بخش کارتخوان‌های این بانک را به عهده دارد، نخستین بانکی بود که خدمات پایه بانکداری الکترونیکی در قالب دستگاه‌های خودپرداز و کارتخوان را ارایه داده است.
یکی از مهمترین وظایف واحد تعمیرات شرکت سداد، حفاظت از عملکرد درست ناوگان دستگاه‌های کارتخوان است؛ امری که جز با یاری این واحد و سرکشی مداوم همکاران این بخش برای پشتیبانی، به‌روزرسانی، نوسازی و تعمیرات دستگاه‌ها اتفاق نمی‌افتد. واحد تعمیرات با بیش از هشت سال سابقه و با در اختیار داشتن کارشناسانی که عمدتا فارغ‌التحصیل رشته‌های برق و الکترونیک هستند، می‌کوشد تا همواره کارتخوان‌ها و سایر تجهیزات مورد نیاز پذیرندگان را کارآمد و در دسترس نگه دارد.
یوسف حیدری دستجردی، در رابطه با گستردگی و وسعت کار این واحد می‌گوید: «سداد با پشتیبانی بیش از 800 هزار دستگاه کارتخوان در حال خدمت‌رسانی به 660 هزار پذیرنده در بیش از 1117 شهر است. جالب آنکه کارتخوان‌ها در هر بخش از ایران بنا به ویژگی‌های خاص آب و هوایی و کسب‌وکاری آن منطقه، دچار مشکلات به‌خصوصی می‌شوند که رواج بیشتری در آن قسمت از کشور دارد.»
تعمیر دستگاه‌های کارتخوان اساسا فرآیند خاص خود را طی می‌کند. نرگس آقایی کریم در خصوص جزئیات این فرآیند در سداد اینطور توضیح می‌دهد: «تعمیر دستگاه‌ها سه سطح دارد. سطح اول شامل تعمیراتی است که توسط پشتیبان در محل و بدون نیاز به هویه و ابزار تعمیر حرفه‌ای انجام می‌شود؛ مثل تعویض غلتک در چاپگر، تعویض نگهدارنده باتری و رفع عیوبی از این قبیل. اما سطح دوم شامل تعمیراتی است که در دفاتر پشتیبانی صورت می‌گیرد. تعمیراتی که نیاز به باز کردن دستگاه دارد؛ نظیر تعویض یا تعمیر چاپگر، هد کارتخوان، صفحه نمایش، ماژول‌های داخل دستگاه، باتری پشتیبان و قلع‌کاری‌های ساده. پیچیده‌ترین بخش، مربوط به سطح سوم تعمیرات است که تخصص ویژه‌ای می‌طلبد. کارشناسان در این مرحله روی بردهای اصلی، تعویض ICها، پروگرام کردن ICها و سیم‌کشی‌های داخلی کار می‌کنند.»
نگاهی به واحد تعمیرات
حیدری دستجردی، رئیس واحد تعمیرات استانی پرداخت الکترونیک سداد در رابطه با ساختار واحد تعمیرات این شرکت می‌گوید: «ما 31 متخصص داریم که از این تعداد، دو نفر سمت ریاست دارند، چهار نفر کار QC انجام می‌دهند، یک نفر با پیمانکارها در ارتباط است، یک نفر نیروی اداری تعمیرات است و دو نفر هم در بخش نظافت دستگاه‌ها مشغول به کار هستند. همچنین 10 نفر در تهران و 13 نفر به عنوان تعمیرکار در سایر شهرها فعالیت می‌کنند.»
در ادامه آقایی کریم، رئیس تحقیق و توسعه و کنترل سداد نیز در خصوص حجم متوسط کارهای انجام شده در واحد تعمیرات اضافه می‌کند: «در شرایط استاندارد هر تعمیرکار به‌طور میانگین روزانه 17 دستگاه را در سطح دو و سه تعمیر می‌کند، که در مجموع ماهانه به هشت هزار و 200 دستگاه می‌رسد.»
حیدری، فرمول تخصیص کارشناسان در استان‌های مختلف را برایمان باز می‌کند: «به هر شهری که به‌طور میانگین ماهانه بیش از 370 دستگاه خراب، ورودی داشته باشد کارشناس تعمیرات اختصاص می‌دهیم، اما مسلما شهرهایی هم هستند که بیش از این حجم، ورودی کارتخوان خراب دارند؛ در این صورت دو کارشناس تعمیرات به آنجا تعلق می‌گیرد. اما ترافیک خرابی دستگاه در بعضی از شهرها نیز پایین است در این شهرها دستگاه جایگزین ارسال و دستگاه معیوب برای تعمیر به واحد مرکزی تحویل داده می‌شود.»
همه فن‌حریفان سداد
بنا به گفته حیدری دستجردی، بخش تعمیرات علاوه بر تعمیر و بروزرسانی دستگاه‌های معیوب، کار جمع‌آوری دستگاه‌های از رده خارج را نیز به عهده دارد. این دستگاه‌های از رده خارج صرفا دستگاه‌های معیوب و قابل تعمیر نیستند. بلکه دستگاه‌هایی هستند که ممکن است براساس قوانین و استانداردهای شاپرک، شرکت‌های پرداخت الکترونیک ملزم به جمع‌آوری و جایگزین کردن آنها با دستگاه‌های جدید و نو باشند. او در این مورد می‌گوید: «در حال حاضر نزدیک به 361 هزار کارتخوان در واحد تعمیرات پرداخت الکترونیک سداد وجود دارد که از این تعداد رسما بیش از 258 هزار دستگاه حتی اگر سالم هم باشند غیر قابل استفاده‌اند؛ چرا که از دیدگاه شاپرک استاندارد PCI آنها منقضی شده است. بدین‌ترتیب فقط حدود 100 هزار دستگاه در صف تعمیرات سداد هست که روند تعمیرات آنها به سرعت در حال انجام است.»
حیدری، با بیان تنوع برندها و مدل‌های متفاوت در بخش دستگاه‌های کارتخوان می‌گوید: «ما کار پشتیبانی از کارتخوان‌هایی با 10 برند در 37 مدل مختلف را انجام می‌دهیم. در بین دستگاه‌های خرابی که مجوز شاپرک را دارند، کارتخوان‌هایی وجود دارد که نیازمند تعویض قطعات هستند؛ قطعاتی که قابل تامین در داخل نیست و با توجه به تحریم‌های موجود، نمی‌توان با کشورهایی نظیر کره جنوبی برای واردات این قطعات تعامل کرد. تمامPSPهایی که از دستگاه‌های غیر چینی استفاده می‌کردند در مقیاس‌های گوناگون با این مشکل دست به گریبانند. البته ما تلاش کرده‌ایم تعدادی از این دستگاه‌ها که قطعات‌شان قابل تامین از داخل بود یا قابلیت بومیسازی داشتند را همچنان به چرخه استفاده بازگردانیم.»
آقایی کریم، در تکمیل صحبت‌های حیدری اضافه می‌کند: «حدود یک سوم ناوگان کارتخوان‌های سداد را برندهای کره‌ای تشکیل می‌دهند که اگر خرابی‌شان به نحوی باشد که نیازمند تعویض قطعه باشد به رغم وجود دانش تعمیر آنها، به دلیل نبود یا کمبود قطعات ما را با مشکل مواجه می‌کنند. ما در واحد توسعه و تحقیق کوشیده‌ایم برخی از این قطعات را از منابع داخلی تامین کنیم یا آنها را بومیسازی کنیم اما این کارها درنهایت فقط کفاف برخی تعمیرات سطح یک و دو را می‌دهد.»
شاید این‌گونه تصور شود که واحد تعمیرات، صرفا کارش تعمیر دستگاه‌های کارتخوان است، اما در واقع اینطور نیست. در این واحد تمام ملزومات و قطعات فنی که نیاز به تعمیر داشته باشند نظیر آداپتور، باتری، چاپگر و هد کارتخوان روی ریل تعمیرات می‌روند. حتی در مواقع ضروری، تعمیر ابزارهای مختلف تست مربوط به قطعات و برنامه‌ریزی انواع Cashless نیز توسط واحد تعمیرات انجام می‌شود.
آقایی کریم، مشارکت و حضور در پروژه‌ها و رویدادهای نمایشگاهی نظیر نمایشگاه کتاب تهران را از دیگر فعالیت‌های این بخش از سداد عنوان کرده و می‌گوید: «در کنار تعمیر دستگاه‌های کارتخوان، تعمیر مودم، پاوربانک و تولید انواع کابل‌های ارتباطی مثل PCPOS و PINPAD نیز در این واحد انجام می‌شود. در مواقعی هم که با کمبود قطعه مواجه می‌شویم، تمرکزمان بر تعمیر قطعات الکترونیکی و بردها بیشتر است.»