ووچر چیست؟ / آثار ممنوعیت ارائه خدمات به معاملات ووچرها
شاپرک به‌تازگی طی نامه‌ای به شرکت‌های پرداخت‌یار، ارائه خدمات به پذیرندگان فعال در حوزه ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ هر گونه ووچر را ممنوع اعلام کرده و دستور داده این شرکت‌ها «ضمن شناسایی فوری درگاه‌های پرداخت فعال در این حوزه، کلیه درگاه‌های مذبور، پس از ابلاغ به پذیرنده خاطی و در صورت عدم توقف فعالیت مربوطه پس از ۳ روز کاری مشمول مسدودی درگاه گردند».
ابلاغیه شاپرک که با انتقاد فعالان حوزه فروش ووچر مواجه شده، از جنبه‌های مختلفی قابل‌بررسی است؛ ووچرهای معتبر در دنیا یکی از روش‌های پرداخت آنلاین به‌حساب می‌آیند که به دلیل مزایای خاص همواره موردتوجه کاربران ایرانی بوده‌اند. سرعت بالا، امنیت و سهولت از جمله مواردی است که کاربران ایرانی را به خرید این ووچرها سوق داده است. علاوه بر این موارد، عدم تأثیرپذیری این ووچرها از تحریم‌های ظالمانه‌ای که علیه کشورمان اعمال می‌شود در موارد متعدد، به محبوبیت آنها افزوده است و باعث شده تا ووچرهایی مانند پرفکت مانی که امکان صدور ووچر را هم فراهم می‌‌آورد با اقبال قابل‌توجهی از سوی کاربران ایرانی مواجه باشند.
ووچرها چقدر معتبر و قابل نظارت هستند؟
ووچرها اصولاً باید دارای پشتوانه معتبر باشند و اصطلاحاً خالی فروشی در آن صورت نگرفته باشد، کمااینکه برخی از سیستم‌های صدور ووچر که در ایران نیز فعالیت دارند؛ مانند پی اس ووچرز، هات ووچر و… دارای شبهاتی هستند؛ ولی نکته مهم این است که فعالیت آنها نباید مزایای تمام سیستم‌های پرداخت را زیر سؤال ببرد. یکی از این سیستم‌های معتبر، پرفکت مانی است که استفاده آن در بین کاربران ایرانی از همان ابتدای فعالیت و باتوجه‌به افزایش تحریم‌ها رواج یافته است و در پی این اقبال، امکان خریدوفروش آن با احراز هویت کامل توسط صرافی‌های ارزی آنلاین فراهم شده است و نظارت بر آن توسط دستگاه‌های اطلاعاتی به‌صورت مستمر صورت می‌گیرد. ازاین‌رو است که متوقف کردن آن می‌تواند اثرات جبران‌ناپذیری از قبیل فعال‌شدن بازارهای زیرزمینی بدون رصد و همین‌طور رواج گزینه‌های نامعتبر مانند پی اس ووچرز و… را به دنبال داشته باشد.
آیا از هرگونه ووچر در صنعت مالی می‌توان استفاده کرد؟
باید گفت خیر؛ لازم است پیش از استفاده از هر گونه ووچر در صنعت مالی برای سؤالات مهمی پاسخ یافت؛
مؤسس ووچر کدام کمپانی یا کدام برند است؟ اعتبار این کمپانی و برند ارائه‌دهنده ووچر چقدر است؟ پشتوانه ووچر چیست؟ نوسانات ارزش این ووچر ثابت است یا متغیر اگر متغیر است به چه دلیل؟ به‌غیر از کمپانی صادرکننده ووچر چه مجموعه‌هایی و در کدام کشورها این ووچر را می‌پذیرند آیا تعداد انگشت‌شمار است یا خیر؟ امنیت ووچرها به‌اندازه کافی است؟
به‌عنوان نمونه یکی از ووچرهایی که پاسخ‌های روشنی درباره آن وجود دارد، پرفکت مانی است که یک سیستم پرداخت الکترونیکی به‌حساب می‌آید و در سال 2007 میلادی شروع به کار کرده است. این شبکه پرداخت متعلق به Perfect Money Finance Corp است که در پاناما ثبت شده و دفتر مرکزی آن در زوریخ دارد. به‌طور کلی این سیستم پرداخت دفاتر متعددی در سراسر جهان از جمله هنگ و کنگ و سایر مراکز مالی مهم تأسیس کرده است و نکته قابل‌توجه اینکه این کمپانی به دو کشور امریکا و کانادا سرویس نمی‌دهد.
نکته مهم دیگر اینکه این شرکت مانند سایر شرکت‌های مالی دیگر از اصول و قوانین ضد پول‌شویی تبعیت می‌کند و در صورت مشکوک بودن تراکنش و یا موردی که نقض قوانین آن باشد تراکنش را freez و مراحل قانونی آن را طی می‌کند به همین جهت در زمان افتتاح حساب نیاز به وریفای آن وجود دارد و در بخش احراز هویت، باید تصویر مدرک شناسایی خود (پاسپورت) به همراه تصویر یک قبض خدماتی (مثل قبض برق، تلفن یا قبض موبایل) را به‌صورت فایل عکس برای شرکت پرفکت مانی ارسال کرد.
این شرکت از زبان فارسی نیز پشتیبانی می‌کند و به‌صورت مداوم ریسک‌ها و اطلاعیه‌های مختلف را جهت جلوگیری از هر گونه کلاهبرداری و سوءاستفاده به کاربران خود یادآوری می‌کند.
همچنین کمپانی پرفکت مانی همکاری بسیار زیادی با کسب‌وکارهای داخلی و مقامات قضایی ایران دارد. بارهاوبارها پیش‌آمده که کسب‌وکارها توانسته‌اند رد پول را با گرفتن استعلام از پرفکت مانی پیدا کنند و حتی پول را مسدود و به ولت مبدأ باز گردانند که این امر در شرایط تحریمی یکی از مهم‌ترین مزایای پرفکت مانی است.
بنابراین، می‌توان گفت با وجود تحریم سرویس‌هایی مثل پی‌پل، ویزا و مسترکارت، هنوز هم سرویس‌های قدرتمندی وجود دارند که می‌توان با آنها خریدهای اینترنتی خارجی و انتقال دارایی را انجام داد که پرفکت مانی یکی از آن‌هاست
انتقال اعتبار به‌صورت آنلاین، خرید هاست و دامنه، خرید شماره‌های مجازی، خرید دوره‌های آموزشی، خرید کالا یا خدمات از سایت‌ها و کسب‌وکارهای اینترنتی از جمله کاربردهای این ووچر است. علاوه بر این نقدکردن درآمد ارزی فروشگاه‌های اینترنتی ایرانی که مشتریان خارجی دارند برای مثال خدمات برنامه‌نویسی، طراحی و دیزاین، و به‌طورکلی محصولات غیرفیزیکی مانند وب‌سایت‌های فیلیمو، نماوا و… که به مشتریان ایرانی مقیم خارج از کشور سرویس می‌دهند از این طریق ممکن است. همچنین برخی از اماکن متبرکه که جهت دریافت وجه خرد از خیرین خارجی یا ایرانی مقیم خارج محدودیت دارند توسط این سرویس به‌راحتی تسهیل می‌شود.
بر این اساس مشخص است که اعمال محدودیت جدید ابلاغ شده توسط شرکت شاپرک این قبیل خدمات را از دسترس کاربران ایرانی خارج خواهد کرد و در واقع بر محدودیت‌ها می‌افزاید و پیامدهایی از جمله این موارد را به دنبال خواهد داشت:
گسترش بازارهای زیر زمینی
بزرگ‌ترین آسیب، رونق بازارهای زیر زمینی است؛ بازارهایی که نه نهاد نظارتی و نه بانک مرکزی نمی‌تواند از آنها استعلامی بگیرد و توسط درگاه‌ها و حساب‌های اجاره‌ای اعتماد مردم را جلب می‌کنند. آمار کلاهبرداری و ازدیاد پرونده به‌شدت بالا می‌رود. این در حالی است که صرافی‌های آنلاین که از درگاه آنلاین قانونی بهره‌مند هستند هم احراز هویت‌های سختی انجام می‌دهند و هم مالیات آن را پرداخت می‌کنند. هم پول‌های ازدست‌رفته را می‌توانند رصد کنند و استعلام بگیرند و حتی در برخی موارد آن را برگردانند.
کمتر نشدن تراکنش‌های پرفکت مانی
در حال حاضر در همین چند روز محدودیت اخیر، برخی از فروشنده‌های پرفکت مانی خرید تتر یا ترون را به‌جای پرفکت مانی تبلیغ می‌کنند! این در حالی است که برخی از بازار پرفکت مانی هم به سمت کریپتوکارنسی می‌رود طی تحقیقات انجام شده سایت‌های قمار و شرط‌بندی نیز خیلی سریع‌تر تتر و ترون را به کاربران خود به‌عنوان جایگزین پرفکت مانی معرفی کرده‌اند که در آن به دلیل غیرمتمرکز بودن آن نه از استعلام خبری هست و نه از بازگرداندن پول.
به‌وجودآمدن ووچرهای نامعتبر جایگزین
در حال حاضر ووچرهایی در کشور رایج شده است که فقط کاربرد آنها در سایت‌های غیرمجاز صورت می‌گیرد و تأثیر منفی نیز بر ووچر پرفکت مانی نیز گذاشته است. در این شرایط کاملاً قابل‌تصور است که اگر ممنوعیت ووچر پرفکت مانی دائمی شود قطعاً وقتی تقاضا همچنان وجود دارد متأسفانه مردم به سمت ووچرهای نامعتبر و غیرمجاز سوق پیدا می‌کنند.
بیکاری در اکوسیستم صرافی‌های آنلاین
با مسدودکردن این سرویس بیش از هزاران نفر که غیرمستقیم در صرافی‌های آنلاین مشغول به کار هستند بیکار می‌شوند چرا که این سرویس حجم قابل‌توجهی در صرافی‌های OTC را شامل می‌شود و به تبعیت آن کارفرما به دلیل عاجز ماندن از پرداخت هزینه‌ها مجبور به تعدیل‌نیرو می‌شود.
براین‌اساس می‌توان گفت ممنوعیت ارائه خدمات به فعالان هرگونه ووچر از جمله مصادیق خود تحریمی است و بیراه نیست اگر لازم باشد نهادهای نظارتی با تجدیدنظر در این ابلاغیه و مشورت با کارشناسان حوزه‌های مرتبط، شمول این ممنوعیت را بازنگری کنند.