اولین رویداد تخصصی “بانکداری باز در مسیر تحول دیجیتال” برگزار شد

در این رویداد تخصصی، مباحث متعددی پیرامون کشف فرصت‌ها و مواجهه با چالش‌های بانکداری باز مطرح شد. همچنین، متخصصان و فعالان موفق این حوزه تجارب و راه‌کارهای عملی خود را به اشتراک گذاشتند که می‌تواند برای نهادهای مالی و فین‌تک‌ها الهام‌بخش باشد. این نشست با هدف تقویت همکاری میان بانک‌ها و شرکت‌های فناورانه برگزار شد و شرکت‌کنندگان از آن به‌عنوان بستری مؤثر و قابل اعتماد برای ایجاد تغییرات مثبت در صنعت مالی یاد کردند.

این رویداد با هدف معرفی مفاهیم اصلی بانکداری باز، بررسی مدل‌های موفق و کاربردی در این حوزه، مطالعه موردی (Use Cases) از نمونه‌های بین‌المللی، اشتراک‌گذاری تجربیات موفق در بانک‌های جهانی و رویداد تخصصی پیاده‌سازی بانکداری باز در ایران و… برگزار شد.

در این رویداد مجید کیوان، مدیر ارشد شرکت مشاوره مدیریت ایلیا، فرهاد اینالویی، عضو هیئت مدیره tit، محمد نیک‌کار، مدیر ارشد در تیم بین‌المللی خدمات مالی و بانکداری شرکت مشاوره مدیریت Arthur D. Little، محمدمهدی شریعتمداری هم‌بنیان‌گذار و مدیرعامل ایوان رایان پیام (جیبیت)، مصطفی ثابتی، مدیرعامل و عضو هیئت مدیره هلدینگ توسعه فناوری اطلاعات گردشگری ایران، و فرشاد صفری راهبر کسب‌وکار سازمان ازکی‌وام به عنوان سخنران حضور داشتند.

مصطفی ثابتی، مدیرعامل هلدینگ توسعه فناوری اطلاعات گردشگری ایران (TIT)، طی سخنرانی خود در این رویداد به اهمیت نوآوری و بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته برای دستیابی به اهداف تحول‌آفرین اشاره کرد و نقش بانکداری باز را به‌عنوان پلی میان صنعت بانکداری سنتی و دیجیتال برجسته دانست.

بانکداری باز به‌عنوان یک رویکرد نوین در نظام مالی، اشتراک‌گذاری داده‌های مالی مشتریان را با رضایت آن‌ها از طریق APIهای امن ممکن می‌سازد. این مدل جدید همکاری و رقابت را بین بانک‌ها و فین‌تک‌ها تقویت کرده و زیست‌بومی جدید و نوآورانه در صنعت مالی ایجاد کرده است.

بانکداری باز یک مدل نوآورانه است که سه بازیگر اصلی دارد. بازیگر اول بانک‌های سنتی به عنوان ارائه‌دهندگان داده‌ها و زیرساخت‌های اصلی، دوم فین‌تک‌ها و ارائه‌دهندگان خدمات ثالث به عنوان توسعه‌دهندگان نوآورانه خدمات به مشتریان و سوم مشتریان به عنوان افرادی که از خدمات بانکداری باز بهره‌مند می‌شوند سه بازیگر اصلی بانکداری باز هستند.

چالش‌های بانکداری باز در ایران

در ایران، بانکداری باز با چالش‌های کلیدی روبه‌رو است که مانع از پیشرفت آن می‌شود. شاید اولین چالش، ابهام در مالکیت داده‌ها است که هنوز مشخص نیست که داده‌های مالی مشتریان متعلق به چه کسی است. این ابهام موجب کاهش اعتماد مشتریان و مشکلات قانونی می‌شود. دوم فقدان پروتکل‌های اشتراک‌گذاری داده است که موجب عدم وجود استانداردهای مشخص برای اشتراک‌گذاری داده‌ها و مشخص نبودن سطح دسترسی فین‌تک‌ها به داده‌های حساس مشتریان، موجب بروز مشکلات در تعاملات مالی می‌شود و سوم چالش عدم وجود چارچوب‌های

حاکمیت داده  (Data Governance) است که باعث نبود سیاست‌های دقیق برای مدیریت کیفیت و امنیت داده‌ها باعث تهدیدهای امنیتی و حریم خصوصی می‌شود.

تجربه‌های موفق جهانی در بانکداری باز

به عنوان یک تجربه موفق در مورد بانکداری باز می‌توان به مدل PSD2 در اتحادیه اروپا اشاره کرد. این مدل قانون‌گذاری، بانک‌ها را موظف به اشتراک‌گذاری داده‌های مشتریان با فین‌تک‌ها و ارائه‌دهندگان خدمات ثالث کرده است و موجب افزایش رقابت و شفافیت در بازار شده است؛ همچنین در استرالیا مدل CDR وجود دارد؛ این کشور به‌عنوان  پیشگام در حقوق داده‌های مصرف‌کننده  (Consumer Data Right)، توانسته است بانکداری باز را به سایر صنایع نیز گسترش دهد.

بانکداری باز در کشورهای خاورمیانه

کشورهای خاورمیانه مانند امارات متحده عربی، عربستان سعودی و بحرین در حال توسعه بانکداری باز هستند. این کشورها با ایجاد زیرساخت‌های لازم و همکاری میان بانک‌ها و فین‌تک‌ها، در جهت تسهیل اشتراک‌گذاری داده‌ها و ارتقای رقابت در بازارهای مالی گام‌های مؤثری برداشته‌اند.

مثلا مشرق بانک (امارات) و ریاض بانک (عربستان سعودی) از پیشگامان این حوزه در خاورمیانه هستند که نمونه‌هایی از بانک‌های فعال در بانکداری باز به شمار می‌روند.

تفاوت حملات سایبری در بانکداری سنتی و بانکداری باز

در بانکداری سنتی، حملات سایبری معمولاً به روش‌های شناخته‌شده مانند نفوذ به سیستم‌های مرکزی، دزدی اطلاعات و کلاهبرداری‌های مالی انجام می‌شود اما در بانکداری باز که داده‌ها از طریق APIهای امن به اشتراک گذاشته می‌شوند، حملات به شکل پیچیده‌تری صورت می‌گیرد که شامل دسترسی غیرمجاز به APIها و جعل هویت است.

بانکداری باز با رعایت استانداردهای امنیتی مانند احراز هویت چندعاملی  (MFA)  و استفاده از APIهای امن، می‌تواند به‌طور قابل توجهی میزان حملات سایبری را کاهش دهد.

راهکارهای پیشنهادی برای ایران

تدوین چارچوب‌های قانونی، ایجاد قوانین شفاف برای مالکیت داده‌ها و اشتراک‌گذاری آن‌ها، ارتقای زیرساخت‌های فناوری، توسعه APIهای امن و نظارت مستمر بر فعالیت‌های مشکوک، تعامل با FATF و پذیرش اصول FATF  جهت شفافیت داده‌های مالی و افزایش اعتماد، تشویق سرمایه‌گذاری فین‌تک‌ها و حمایت از استارت‌آپ‌ها و افزایش همکاری بین بانک‌ها و فین‌تک‌ها، افزایش فرهنگ‌سازی در جهت آگاهی‌بخشی به مشتریان درباره مزایای بانکداری باز و حقوق داده‌های آن‌ها از راهکارهای پیشنهادی برای بانکداری باز در ایران است.

بانکداری باز در ایران پتانسیل بالایی برای تحول نظام بانکی دارد، اما نیازمند حل چالش‌های کلیدی مانند ابهام در مالکیت داده و نبود پروتکل‌های اشتراک گذاری داده مشخص است. با بهره‌گیری از تجربیات موفق جهانی و تعامل با نهادهای بین‌المللی، می‌توان زیست‌بومی پایدار و نوآورانه در این حوزه ایجاد کرد.