قوت و ضعف دارایی‌های دیجیتال در شرایط بحرانی
آیا بیت‌کوین و هم‌نوعانش می‌توانند در میانه جنگ، جای پناه امن را بگیرند یا آنکه تنها موجی از ریسک و بی‌ثباتی به دنبال دارند؟ و این پرسش مطرح می‌شود که آیا سرمایه‌گذاری روی آنها در شرایط جنگی، تصمیمی هوشمندانه است یا اشتباهی پرهزینه؟
سقوط موقتی
در روز ۱۳ ژوئن، همزمان با حمله نظامی اسرائیل به ایران، قیمت بیت‌کوین در کمتر از چند ساعت حدود ۴درصد کاهش یافت و به زیر ۱۰۳هزار دلار رسید.
سایت «فوربز» در گزارشی نوشت که همزمان با این اتفاق، قیمت طلا برخلاف بیت‌کوین رشد کرد و حدود ۱ درصد افزایش یافت. رمزارزهای دیگر هم با شوک منفی روبه‌رو شدند؛ اتریوم بیش از ۷درصد افت کرد و سولانا نزدیک به ۹درصد پایین آمد. بااینحال، نوسان منفی دوام نیاورد.
براساس گزارش «کوین‌تلگراف»، بازار رمزارز ظرف چند روز بخش زیادی از افت قیمت را جبران کرد و بیت‌کوین دوباره به کانال قبلی برگشت. این رفتار پیش از این هم در بحران‌های مشابه دیده شده بود؛ از جمله در جریان جنگ روسیه و اوکراین، سقوط بازارهای سنتی پس از کرونا و تنش‌های نفتی خاورمیانه.
بررسی‌های «بیت‌وایز» از ۲۰ رویداد ژئوپلیتیک مهم بین سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۴ نشان می‌دهد که بیت‌کوین معمولا پس از افت اولیه، در میان‌مدت روند صعودی ملایمی را تجربه می‌کند.
اما برخلاف طلا که بلافاصله پس از بحران به‌عنوان پناهگاه شناخته می‌شود، بیت‌کوین و سایر رمزارزها ابتدا با موج فروش مواجه می‌شوند. به گفته پیتر شیف، تحلیلگر آمریکایی، طلا هنوز هم جایگاه مطمئن‌تری دارد، چون بیت‌کوین در بحران اخیر نه‌تنها رشد نکرد، بلکه با کاهش قیمت مواجه شد. روزنامه «وال‌استریت ژورنال» هم تایید کرد که در روز حمله نظامی، بیت‌کوین سقوط کرد ولی طلا افزایش یافت.
آزادی بالا با امنیت پایین
رمزارزها به دلیل ساختار غیرمتمرکزشان، در زمان‌هایی که دولت‌ها محدودیت‌های مالی اعمال می‌کنند، می‌توانند ابزار مفیدی باشند. رسانه «بلومبرگ» گزارش داد که در کشورهای درگیر بحران اقتصادی مانند ونزوئلا و ترکیه، مردم برای حفظ ارزش دارایی‌های خود به رمزارزها روی آوردند.
همچنین در جریان جنگ اوکراین، برخی از مهاجران توانستند تنها از طریق کیف‌پول دیجیتال دارایی‌شان را حفظ کنند.
اما امنیت این دارایی‌ها همچنان یکی از دغدغه‌های جدی بازار است.
هک اخیر صرافی نوبیتکس در ایران که منجر به سرقت بیش از ۹۰میلیون دلار شد، نمونه‌ای از همین تهدیدات است.
به گزارش «وایرد»، این حمله را گروه سایبری «گنجشک درنده» انجام داد که در جریان جنگ سایبری میان ایران و اسرائیل فعال شده است. همچنین داده‌های «چین‌الیسیس» نشان می‌دهد گروه هکری لازاروس در کره‌شمالی طی دو سال گذشته بیش از ۱.۵میلیارد دلار رمزارز سرقت کرده است. قطع اینترنت و محدودیت‌های دولتی هم می‌توانند مانع استفاده از رمزارزها شوند.
تجربه ایران در همین هفته‌های گذشته نشان داد که در شرایط بحرانی، دولت‌ها می‌توانند به‌راحتی دسترسی به صرافی‌ها یا شبکه بلاک‌چین را مسدود کنند. بنابراین اگرچه رمزارزها آزادی مالی می‌دهند، اما نمی‌توانند در همه شرایط امنیت کامل را فراهم کنند.
می‌توان به رمزارزها تکیه کرد؟
در اغلب مواقع، افزایش معاملات رمزارزها در دوران جنگ موقتی است. داده‌های منتشرشده از سوی «گلس‌نود» و «کایکو» نشان می‌دهد که حجم خرید بیت‌کوین در روزهای نخست بحران بالا می‌رود، اما پس از چند روز کاهش می‌یابد. این رفتار نشان می‌دهد که بخشی از سرمایه‌گذاران تنها با ترس از سقوط سیستم مالی سنتی وارد بازار می‌شوند، نه با تحلیل عمیق یا دید بلندمدت.
سرمایه‌گذاران نهادی نیز هنوز اعتماد کامل به رمزارزها ندارند. با وجود پذیرش ETF بیت‌کوین در آمریکا و سرمایه‌گذاری گسترده شرکت‌هایی مثل «مایکرو استراتژی»، بخش بزرگی از سرمایه کلان جهانی همچنان به سمت دارایی‌هایی مانند طلا، اوراق قرضه و انرژی می‌رود.
براساس گزارش «رویترز»، رمزارزها فعلا نتوانسته‌اند جایگاهی هم‌تراز با دارایی‌های سنتی در سبد سرمایه‌گذاران حرفه‌ای پیدا کنند.
بااینحال، برخی پژوهش‌های دانشگاهی از جمله مقاله‌ای در نشریه Finance Research Letters پیشنهاد می‌کنند که بیت‌کوین می‌تواند در کنار طلا و دلار، نقش مکمل داشته باشد و تنوع مناسبی برای سبد دارایی‌ها فراهم کند. اما حتی در این سناریو نیز توصیه شده که نسبت رمزارزها در سبد سرمایه‌گذاری، محدود و تحت کنترل باقی بماند.
شرط معامله موفق
داده‌های معتبر نشان می‌دهند که رمزارزها در روزهای اول بحران با افت مواجه می‌شوند، اما در صورت تداوم تنش‌ها و کاهش ارزش پول ملی، می‌توانند بخشی از دارایی افراد را حفظ کنند. بااینحال، این دارایی‌ها هنوز ریسک بالایی دارند و تهدیدهای امنیتی و زیرساختی همچنان جدی است. اگرچه رمزارزها گزینه جذابی برای بخشی از سرمایه‌گذاران هستند، اما نمی‌توان آنها را جایگزینی مطمئن برای طلا یا دیگر دارایی‌های سنتی دانست.
برای ورود به این بازار در شرایط بحرانی، باید با دقت بیشتری تصمیم گرفت؛ ترکیب هوشمندانه با دارایی‌های مطمئن، رعایت اصول امنیت دیجیتال و درک کامل از وضعیت ژئوپلیتیک، لازمه سرمایه‌گذاری موفق در دنیای رمزارزهاست.
/دنیای اقتصاد