تحلیل قوانین رمزارزی در ایران و تاثیر آن بر اقتصاد
در ایران نیز، با وجود محدودیت‌ها و شرایط خاص اقتصادی، علاقه به این بازار رو به افزایش است. اما سوال کلیدی اینجاست: چگونه می‌توان از پتانسیل عظیم رمزارزها بهره برد، بدون اینکه ثبات مالی و حاکمیت ملی به خطر افتد؟ این یادداشت به بررسی قوانین و مقررات مرتبط با رمزارزها در ایران، چالش‌های پیش‌رو و تاثیرات آن بر اقتصاد کشور می‌پردازد.
خلأ قانونی و سردرگمی در بازار رمزارزها
بازار رمزارزها در ایران با یک خلأ قانونی جدی مواجه است. تا به امروز، نهادهای قانون‌گذار نتوانسته‌اند یک چارچوب حقوقی جامع و شفاف برای فعالیت در این حوزه تدوین کنند. مصوبه‌ای که در سال ۱۳۹۸ توسط هیات وزیران در مورد ماینینگ (استخراج) رمزارزها به تصویب رسید، تنها به بخش کوچکی از این اکوسیستم می‌پردازد و فعالیت‌های مرتبط با خرید و فروش، نگهداری و استفاده از رمزارزها به عنوان ابزار پرداخت همچنان در‌هاله‌ای از ابهام قرار دارند.
این سردرگمی قانونی، نه تنها زمینه را برای کلاهبرداری‌ها و سوءاستفاده‌ها فراهم کرده، بلکه باعث شده است سرمایه‌های کلانی از کشور خارج شوند. سرمایه‌گذاران و فعالان این حوزه، به دلیل نبود قوانین حمایتی و نظارتی، با ریسک‌های بزرگی مواجه هستند و در صورت بروز مشکل، هیچ مرجع قانونی مشخصی برای پیگیری شکایات خود ندارند. از سوی دیگر، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، به دلیل نگرانی‌های مرتبط با پول‌شویی و تامین مالی تروریسم، موضعی محتاطانه و بعضا محدودکننده در برابر رمزارزها اتخاذ کرده است. این رویکرد انقباضی، در حالی است که بسیاری از کشورهای جهان به دنبال راه‌هایی برای قانون‌گذاری هوشمندانه و بهره‌برداری از مزایای این فناوری هستند.
رمزارزها و پتانسیل دور زدن تحریم‌ها
یکی از بحث‌برانگیزترین جنبه‌های رمزارزها در ایران، پتانسیل آنها برای دور زدن تحریم‌های مالی بین‌المللی است. به دلیل ماهیت غیرمتمرکز و مستقل از سیستم‌های بانکی جهانی، رمزارزها می‌توانند ابزاری برای تسهیل تبادلات تجاری و نقل و انتقال پول باشند. بسیاری از فعالان اقتصادی و کارشناسان، استفاده از رمزارزها در تجارت خارجی، به ویژه با کشورهایی که روابط تجاری محدودی با ایران دارند را یک فرصت طلایی می‌دانند. این رویکرد می‌تواند به کاهش وابستگی به دلار و یورو و همچنین تسهیل دسترسی به بازارهای جهانی کمک کند.
اما این فرصت، خالی از چالش نیست. در نبود یک زیرساخت قانونی و نظارتی قوی، استفاده از رمزارزها در این مسیر می‌تواند ریسک‌های جدیدی را به همراه داشته باشد. پول‌شویی و تامین مالی فعالیت‌های غیرقانونی، از جمله مهم‌ترین نگرانی‌ها هستند. علاوه بر این، نوسانات شدید قیمت رمزارزها، ریسک‌های مالی قابل‌توجهی را برای تجار ایجاد می‌کند. اینجاست که نقش یک نهاد نظارتی هوشمند برای ایجاد تعادل بین بهره‌برداری از پتانسیل‌ها و مدیریت ریسک‌ها حیاتی می‌شود.
قانون‌گذاری هوشمندانه و تاثیرات آن
تعیین ماهیت حقوقی رمزارزها، چه به عنوان دارایی، پول یا کالا، کلید اصلی در توسعه و اجرای قوانین مالیاتی و حقوقی مناسب است و می‌تواند مبنای سیاستگذاری‌های موثر در این حوزه باشد. در کنار این، ایجاد سازوکارهای نظارتی قوی و شفاف برای ثبت و نظارت بر فعالیت‌های صرافی‌های رمزارزی، به منظور مقابله با کلاهبرداری، پول‌شویی و حفظ سلامت بازار اهمیت حیاتی دارد.
همچنین، تدوین و تصویب قوانین مالیاتی شفاف و منسجم که سود حاصل از فعالیت‌های رمزارزی را به‌درستی پایه‌ریزی کند، از الزامات اساسی است. در نهایت، فرهنگ‌سازی جامع و آموزش گسترده درباره فرصت‌ها و ریسک‌های این بازار نوین، نقش مهمی در افزایش سطح آگاهی عمومی و توانمندسازی فعالان اقتصادی و جامعه در مواجهه با فناوری‌های نوین مالی ایفا می‌کند.
اگر ایران بتواند با تدوین یک قانون جامع و آینده‌نگر، از پتانسیل رمزارزها به درستی استفاده کند، می‌توان انتظار داشت که تاثیرات مثبتی بر اقتصاد کشور داشته باشد. تسهیل تبادلات تجاری، جذب سرمایه‌گذاری خارجی و داخلی در حوزه فناوری‌های بلاک‌چین، ایجاد اشتغال و توسعه استارت‌آپ‌های فین‌تک از جمله این تاثیرات هستند. اما هر گونه اقدام عجولانه یا افراطی، چه در مسیر محدودیت و چه در مسیر بی‌نظمی، می‌تواند نتایج مخربی به دنبال داشته باشد.
فرصت یا تهدید برای اقتصاد ایران؟
رمزارزها، پدیده‌ای هستند که نمی‌توان آنها را نادیده گرفت یا به سادگی حذف کرد. این فناوری، با تمام چالش‌ها و ریسک‌هایش، فرصت‌های بی‌نظیری را برای کشورهای در حال توسعه فراهم می‌کند تا از تحولات دیجیتال عقب نمانند. برای ایران، با توجه به شرایط اقتصادی و تحریم‌ها، این فرصت اهمیت ویژه‌ای دارد.
تدوین یک چارچوب قانونی شفاف، متعادل و هوشمندانه، نه تنها می‌تواند جلوی سوءاستفاده‌ها و خروج سرمایه را بگیرد، بلکه می‌تواند به عنوان یک اهرم قدرتمند برای توسعه اقتصادی و مقابله با چالش‌های موجود عمل کند. آینده در دستان دیجیتال است و انتخاب با ماست که چگونه از آن استفاده کنیم. آیا می‌خواهیم در مقابل این موج بایستیم یا با هوشمندی بر آن سوار شویم؟
/ دنیای اقتصاد