نبود نظارت بانک مرکزی عامل ایجاد معوقات بانکی
یک استاد دانشگاه عامل اصلی خلق پول در دولت روحانی را افزایش سود سپرده بانکی دانست و گفت: عامل دیگر خلق پول بی‌رویه در چند سال اخیر معوقات بانکی است.
عصر بانک؛ کنترل تورم جز ملزومات ثبات در اقتصاد هر کشور است. برای کنترل تورم عوامل بسیاری باید مورد توجه قرار گیرد ولی بدون شک، یکی از مهم‌ترین آن‌ها حجم پول در اقتصاد است که نقدینگی گفته میشود. سال‌هاست که اقتصاد ایران با افزایش حجم نقدینگی افسارگسیخته دست‌وپنجه نرم میکند.
*رشد نقدینگی افسارگسیخته عامل تورم‌های چهار دهه گذشته
علی سعدوندی استادیار بانکداری و فاینانس با اشاره به اینکه خلق پول ذاتاً برای اقتصاد مضر نیست، گفت: لازم است خلق پول صورت بگیرد. در تمام دنیا و در نظام بانکی ما خلق پول توسط بانکهای تجاری صورت می‌گیرد و این مشکلی ندارد.
سعدوندی افزود: مسئله اصلی این است خلق پول با رشد تولید متناسب نیست، درنتیجه ممکن است موجب رکود یا تورم شود. درواقع معمولاً نرخ رشد نقدینگی در درازمدت بین 25 تا 30 درصد تغییر کرده و تغییر میکند و چون رشد تولید ما بسیار کمتر از این مقدار هست، لاجرم این مازاد نقدینگی تبدیل به تورم خواهد شد.
این استاد دانشگاه در ادامه درباره عامل اول رشد نقدینگی در چند دهه گذشته گفت: اولین دلیل اینکه ذخایر خارجی بانک مرکزی مرتباً افزایش پیدا میکند و به دنبال آن، پایه پولی افزایش پیدا میکند. این روند، سیستم را به سمتی برده است که بانکها می‌دانند که پایه پولی رشد خواهد داشت. این رشد پایه پولی هم دست بانکها برای خلق پول بیشتر را باز خواهد گذاشت.
*بانکها عامل اصلی خلق پول پس از سال 92
سعدوندی به اشاره به تغییر عامل رشد نقدینگی از سال 92، در مورد افزایش این شاخص اقتصادی گفت: ما از سال 92 به بعد شاهد بودیم مشکل دیگری به وجود آمد. آن‌هم اینکه بانکها با عدم تزریق پایه پولی مورد فشار قرار گرفتند. دچار مشکل شدند و برای اینکه می‌خواستند در بازار بین‌بانکی دچار کسری نشوند، راهی نداشتند جز اینکه سود سپردهها را افزایش دهند تا از آن طریق توان لازم برای فعالیت در بازار بین‌بانکی را بدست آورند. با افزایش سود سپردهها وضعیت تراز جریان نقد بانکها بدتر شد. این وخیم‌تر شدن باعث کسری بانکها شد و میبایست از بانک مرکزی خطوط اعتباری دریافت کنند.
وی عامل دیگر خلق پول بی‌رویه در چند سال اخیر را معوقات بانکی دانست و درباره نظارت بانک مرکزی در چند سال گذشته برای جلوگیری از افزایش نقدینگی اظهار داشت: اگر نظارت درست صورت میگرفت و تسهیلات درست اعطا میشد از یک سو مشکل معوقات به وجود نمیآمد و سیستم به توازن میرسید. از سوی دیگر اگر وضعیت ترازنامه، وضعیت جریان وجوه بانکها در تعادل بود و ناترازی نداشت بانکها احتیاجی نداشتند در بازار سپرده اقدام به بازی پونزی (پرداخت سود سپرده‌های قدیمی با جذب سپرده‌های جدید و افزایش بهره بانکی) کنند. در هر دو زمینه به این نتیجه میرسیم که اگر در کشور تورم نسبت به سایر کشورها بسیار بالاتر است، به دلیل این است که نظارت به‌صورت درستی در نظام بانکی اعمال نمیشود.
*خروج از بحران با دو راهکار
در پایان سعدوندی ضمن اشاره به راهکارهای مدیریت تورم در اقتصاد ایران گفت: اول تفکیک بودجه ارزی و ریالی کشور. درآمد حاصل فروش ثروت تنها به احداث زیرساختها تعلق یابد. اگر نفتی یا مواد معدنی به فروش میرسد باید صرف بودجه ریالی نشود. وقتی‌که درآمد را صرف بودجه ریالی میکنیم ازیک‌طرف تورم ایجاد میشود از طرف دیگر به کالاهای خارجی یارانه می‌دهیم و بیماری هلندی ایجاد میکنیم.
این استاد دانشگاه راه‌حل دوم را نیز اجرا کردن عملیات بازار باز دانست و ادامه داد : تزریق ذخایر خارجی به بازار بین‌بانکی تنها از طریق عملیات بازار باز امکان داشته باشد. البته عملیات بازار یک عملیات متمم دارد و آن کریدور نرخ بهره است که آن‌هم باید در کنار عملیات بازار وجود داشته باشد.
/فارس