جای خالی چک‌های الکترونیکی در روز‌های کرونایی

 قانون اصلاح صدور چک در آبان سال 97 توسط مجلس شوای اسلامی تصویب شد که یکی از مواد این قانون راه‌اندازی چک الکترونیک توسط بانک مرکزی بود. مقرر شد ظرف مدت  یک سال یعنی تا 21/‏09/‏98 بانک مرکزی زیرساخت‌های لازم برای صدور چک الکترونیکی را فراهم کند اما حدود پنج ماهی از قول بانک مرکزی می گذرد و هیچ خبری از چک الکترونیک در بانک‌ها نیست.

لازم به ذکر است در طول این فرصتِ یک ساله، بانک مرکزی پیش‌نویسی را منتشر و از صاحب‌نظران خواست تا نظراتشان را درباره راه‌اندازی هر چه بهتر و موثرتر چک الکترونیک ارائه کنند.

با شیوع و گسترش ویروس کرونا، در چنین شرایطی که مراجعه به بانک‌ها امری بسیار خطرناک  و پرریسک است، خدمات غیر حضوری و الکترونیکی نقش بسیار مهمی در قطع این زنجیره کرونایی دارد.

با اینکه بسیاری از بانک‌ها سعی در گسترش ارائه خدمات غیرحضوری و الکترونیکی دارند, خدمات مربوط به چک از غافله جا مانده و به صورت حضوری  به مردم ارائه می‌شوند. در حالی که کافیست نگاهی به آمار چک‌های مبادله شده در ماه‌های مختلف بیندازید تا متوجه شوید که خدمات چک یکی از پرمتقاضی‌ترین خدمات شبکه بانکی کشور است.

برخی از کارشناسان مطرح اقتصادی در این باره می‌گویند: اگر قانون مربوط به چک‌های الکترونیک اجرا شوند, می‌توانیم امیدوار باشیم که آمار چک‌های برگشتی به مراتب کاهش می یابد و در این شرایط حساس تأثیر چشمگیری در کاهش مراجعات حضوری به بانک‌ها خواهد داشت.

چک الکترونیک چیست؟

چک الکترونیکی یک ابزار نوین پرداخت متشکل از امنیت، سرعت است و دارای فرآیند بازدهی تمام تراکنش‌های الکترونیکی مشابه و همراه با زیرساخت قانونی گسترش یافته صحیح است که  قابلیت جایگزینی با چک‌های کاغذی در فرآیندهای تجاری را دارد.

بدقولی بانک مرکزی مربوط به ضعف زیر ساخت نبود

هوشنگ ابراهیمی کارشناس مسائل اقتصادی، در این باره اظهار کرد: به نظر نمی رسد تعلل در راه‌اندازی چک الکترونیک مشکل پیش ساختی داشته باشد زیرا بانک مرکزی سامانه مخصوص چک‌های الکترونیک را معرفی هم کرده است.

وی ادامه داد: این مسئله درست است که بانک مرکزی به قول خود عمل نکرد اما باید در نظر بگیریم که بانک مرکزی بیماری کرونا را پیش بینی نکرده بود. علاوه بر آن در این وضعیت که ویروس کرونا در سراسر کشور گسترش یافته است, بانک مرکزی کنار مردم مانده است و اقدامات تاثیرگذاری برای آرامش مردم در نظر گرفته است.

ابراهیمی گفت: تعداد مبادلات چک در یک ماه بسیار بالاست, از این جهت بهتر بود بانک مرکزی توجه ویژه ای به الکترونیکی شدن خدمات چک کند زیرا خدمات مربوط به چک باعث مراجعه افراد به شعب بانکی می‌شود. بانک‌ها از یک سو سعی بر کاهش مراجعه به شعب بانکی دارند و از سویی دیگر شرایط را برای  این کار فراهم نمی‌کنند.

این کارشناس اقتصادی در پایان بیان کرد: خدمات چک الکترونیک می تواند از خرید و فروش دسته چک و گم شدن دسته چک جلوگیری کند و موجب تسهیل وصول چک شود.

گفتنی است طبق جدیدترین گزارش بانک مرکزی، تنها در بهمن ماه سال گذشته 8/6، میلیون فقره چک در کشور مبادله شده که برای تمامی مسائل آن از جمله وصول، برگشت زدن و … مشتری باید به بانک مراجعه می‌شد.

حذف کاغذ از بین مردم؛ نتیجه الکترونیکی شدن چک

زهرا مدنی یکی از کارمندان بانکی و کارشناس ارشد اقتصادی، در خصوص تعلل بانک مرکزی و عملیاتی نشدن چک الکترونیک اظهار کرد: بانک مرکزی موفق به عملیاتی شدن چک الکترونیک نشد اما امسال فرصت دارد تا زیرساخت های لازم جهت اجرایی شدن چک های الکترونیک فراهم کند.

وی ادامه داد: الکترونیکی شدن چک ها باید از خیلی وقت پیش اجرا می شد زیرا مبادلات مربوط به چک بیشترین مراجعه بانکی را دارد  و در حال حاضر که ویروس کرونا  باعث شده تا مردم در خانه های خودشان بمانند الکترونیکی و مجازی شدن چک ها می توانست کمک شایانی در از بین بردن این ویروس یا حداقل جلوگیری از گسترش آن کند.

مدنی بیان کرد: الکترونیکی شدن چک‌ها می‌تواند موجب حذف کاغذ در بین مردم باشد.از طرفی حذف کاغذ به زنده ماندن طبیعت کمک می کند و از طرفی دیگر جعل چک بانکی بشدت سخت و غیر ممکن می شود و می تواند از کلاهبرداری‌های ممکن جلوگیری کند.

وی در پایان گفت: امکان انتقال چک های الکترونیک بسیار آسان است. همچنین انتشار چک‌های الکترونیکی علاوه بر دستاوردهای اقتصادی، می‌تواند جان بسیار از افراد و کارمندهای بانک را نجات دهد.

حال باید  منتظر ماند و دید که بانک مرکزی در این روزهای کرونایی برای کاهش مراجعات مردمی به بانک ها و  نیز ممانعت  از  متضرر شدن مردم در حوادثی مانند آنچه در ابتدا ذکر شد، عزم خود را برای راه اندازی چک الکترونیک جزم خواهد کرد یا خیر؟

البته باید به این مسئله هم توجه کرد که بانک مرکزی در این ایام کمک‌های شایانی به مردم جهت آسان‌تر شدن شرایط زندگی و معیشتی از جمله وام یک میلیون تومانی کرده است.