مواجهه موفق صنعت بانکداری و پرداخت با چالش‌های 1400

یکی از چالش‌هایی که با پایان قرن و آغاز سال 1400 پیش روی شبکه بانکی قرار‌گرفت، ضرورت آمادگی سیستم‌های نرم‌افزاری و سخت افزاری برای ورود به سده جدید (1400) بود، شبکه بانکی باید در سال جاری شمسی و همچنین کبیسه بودن سال 1399 پیش‌بینی‌های لازم را در این زمینه انجام داده و آزمونهایی را پشت سر می‌گذاشت که خوشبختانه شرکت خدمات انفورماتیک از مدت‌ها قبل ضمن اندیشیدن تمهیدات لازم، به جهت در اختیار داشتن سورس محصولات، با تشکیل کارگروهی این روند را مدیریت و با کمترین هزینه تمام اقدامات لازم را با همکاری بانک‌ها اعم از بانک‌های مشتری شرکت (بانک‌های ملی، صادرات، توسعه صادرات، آینده و موسسه اعتباری نور) و سایر بانک‌ها، انجام داد و بدون هیچگونه مشکلی این چالش با موفقیت پشت سرگذاشته شد.

در خصوص نحوه مواجهه با چالش مذکور و پشت سر گذاشتن موفقیت آمیز این دوران خطیر که همزمان با افزایش فشار بار کاری شبکه بانکی و پرداخت کشور در روزهای پایان سال نیز بود، با معاونین شرکت خدمات انفورماتیک گفتگوهایی انجام دادیم که در ادامه می خوانید:  

تغییرات تاریخ هجری شمسی در سامانه‌های کشور بسیار تاثیرگذار بوده و به همین جهت برای مدیریت این روند خوشبختانه از پنج سال قبل اقداماتی در معاونتهای نرم‌افزار آغاز شد که محوریت آن برای مدیریت حسابهای سپرده بلند مدت بود که با تغییر این تاریخ‌ها احتمال بروز مشکل در این بخش وجود داشت، به همین جهت تدابیر لازم به مرور در نرم‌افزارها دیده شد و در بخش عملیات نیز تدریج اجرایی گردید.در بخش سامانه‌های رقابتی و بانک‌های مشتری شرکت، ارتقای پردازشگر مین فریم دوم بانک ملی سایت اصلی در راستای ظرفیت سازی و آماده‌سازیهای محیطهای تست بانکداری متمرکز کاملا مشابه سایت عملیاتی در سایت پشتیبان برای آزمون انتقال به 1400 در دستور کار قرار گرفت.

از آنجا که تاریخ تراکنش در پایگاه داده تراکنش حساب مشتریان 6 رقمی بود، برای پشتیبانی از تاریخ 8 کاراکتری و لحاظ نمودن قرن در تاریخ، پایگاه‌های داده صورتحساب از IMS به DB2 تبدیل شد.

کل فرایند عملیات پایان سال YEARLY BATCH مربوط به CORE بانک ایران و تسهیلات با داده واقعی و در سایت پشتیبان حداقل 5 بار تست شد و مشکلات قبل از رسیدن به انتهای سال پیگیری و رفع گردید. سناریوی حساس انتقال مانده حسابها از سال 1399 به 1400 در کلیه بانک‌ها با داده واقعی و در محیط جانبی بارها تست و در زمانبندی تعیین شده مراتب طی جلسه توافق پایان سال بانک‌ها به اطلاع ایشان رسانده شد.

در حوزه سامانه‌های حاکمیتی نیز عملیات پایان سال و ورود به قرن جدید از جمله حساب‌های دولتی و تمامی سامانه‌های حاکمیتی به نحو مطلوبی مدیریت و راهبری شد. در این راستا تست و اجرای سناریوهای تغییر تاریخ به 1400 به مدت 14 هفته در روزهای پنج شنبه و جمعه توسط همکاران مدیریت کیفیت‌ سیستمها انجام پذیرفت تا با اطمینان خاطر و بدون مشکل، این فرایند سپری شود.

افزایش تراکنش‌ها در سال گذشته بسیار بی سابقه بود، قریب به 160 میلیارد تراکنش در تمامی سامانه‌های تحت پوشش شرکت ثبت شد، انجام حدود 325 میلیون شاپرکی و 253 میلیون تراکنش شتابی، همچنین 201 میلیون تراکنش کر و کارت بانک‌های طرف قرارداد صرفا در 28 اسفند ماه همزمان با اجرای مانورهای ورود به سال 1400 جز با تمهیداتی که پیشتر به آن اشاره شد قطعا میسر نبود، حاصل این ظرفیت سازیها با همراهی تمامی بانک‌ها رسیدن به پایداری 99.9 درصدی سامانه‌ها بود.

توسعه ارتقای سامانه ها ‌در راستای پاسخگویی مطلوب به مشتریان در شرایطی انجام می شد که ما در سامانه شاپرک هر ثانیه 8 هزار تراکنش و در سامانه شتاب هر ثانیه 6600 تراکنش را مدیریت می کردیم و تنها یک دقیقه قطعی، بار عظیمی از نارضایتیها را رقم می زد که خوشبختانه چنین اتفاقی نه تنها رخ نداد بلکه خود باعث ثبت رکوردی مثال زدنی در مدیریت این حجم عظیم از تراکنش‌ها شد.

در سال جاری سامانه نسیم که سامانه مدیریت حسابهای دولتی بانک مرکزی است در یک آزمون جدی موفق عمل کرد، پردازش بیش از 10 میلیون قبض دولتی به مبلغ بیش از 34.5 هزار میلیارد ریال جهت وصول درآمدهای دولت، سرویس‌دهی همزمان به حدود 5000 کاربر ذیحساب دولتی در سازمانهای دولتی به منظور صدور بیش از 330 هزار حواله الکترونیک از دستاوردهای موفق سامانه نسیم بوده است.

در آستانه اجرایی شدن قانون جدید چک نیز مدیریت و اتصال 16 بانک دیگر به صیاد 2، پاسخگویی به بیش از 3 میلیون استعلام از صیاد اعم از چکاوکی، دولتی و پیامکی، صدور بیش از 22 هزار دسته چک جدید بالغ بر 770 هزار برگ چک جدید در سال نو، صدور بیش از 127 هزار دسته چک در 5 روز پایانی سال انجام شد که بدیهی است روند توسعه این سامانه‌ها تداوم داشته و متناسب با نیازهای روز ارتقا می‌یابد.

دستاوردهای فوق در شرایطی حاصل شد که ویروس منحوس کرونا و تحریم های شدید و فشارهای تهیه تجهیزات را نیز می بایست مدیریت و کنترل می کردیم.

اولویت عبور موفق کربانکینگ و نرم افزارها

جناب محمد علی سلطانپور، معاون نرم افزار 1 شرکت خدمات انفورماتیک با توجه به نگرانی‌های همیشگی مشتریان شرکت درخصوص افزایش بار شبکه بانکی در پایان سال، چه برنامه ریزی برای اطمینان خاطر مشتریان از پایداری سرویس‌ها و گذر موفقیت آمیز از چالش 1400 در بخش نرم افزاری صورت دادید؟

در خصوص افزایش ناگهانی تراکنش های Core و کارت بانک‌ها در پایان سال، با توجه به اینکه این موضوع بصورت مستمر در سال های متمادی در شرکت مدیریت شده و عملاً تجربیات خوبی در این زمینه در شرکت نهادینه شده است. با کمک کنترل و نظارت دقیق سامانه ها و رصد آنها توسط ابزارهای پایشی که در طی سالیان تهیه گردیده،  ظرفیت سازی سامانه ها چه از لحاظ تجهیزات و چه از لحاظ برنامه های کاربردی همواره در دستور کار مستمر همکاران فنی قرار دارد و در ظرفیت سازیهای مزبور افزایشهای ناگهانی  پایان سال مورد نظر قرار می گیرند.

برای سال کبیسه نگرانی وجود نداشت چراکه در سالیان گذشته چندین بار سال‌های کبیسه را تجربه کرده بودیم و آمادگی لازم را داشتیم ولیکن بابت سال 1400 بسیار حساس بودیم چرا که سامانه کربانکینگ شرکت خدمات اساساً تاریخ ها را 6 رقمی در نظر گرفته بود و برای پشتیبانی از سال 1400 باید آماده می شد. با توجه به اهمیت بسیار زیاد موضوع مناسب است که تاریخچه مختصری از اقدامات و تمهیدات در نظر گرفته شده در این زمینه ذکر گردد:

در سال 1394 مشاهده شد که سپرده های پنج ساله در محاسبات تاریخ سررسید برای سال 1400 با چالش مواجه می شوند از اینرو برنامه های درگیر با این تاریخ، مرور و بررسی شدند و با اولویت در همان سال، تغییرات لازم تا سال 95 برای همه بانک‌های تحت پوشش انجام و عملیاتی شد. همزمان با تغییرات فوق، مشکلات تاریخ شش رقمی، مورد بررسی کلان قرار گرفت و سه حوزه مهم و چند حوزه با اولویت پایینتر شناسایی گردید.

پس از اعلام حساسیت، خطرات پیش رو و حجم تغییرات مورد نیاز، لزوم تعریف پروژه استراتژیک در حوزه مهم و حساس کربانکینگ احساس شد و تغییرات در حوزه های بانکداری متمرکز از سال 1397 به طور رسمی آغاز گردید. هماهنگی با تمام حوزه های مرتبط با core جهت انجام تغییرات مذکور صورت گرفت و لزوم بررسی سامانه های دیگر شرکت، ذکر گردید.

با توجه به حساسیت کربانکینگ و حجم بالای تغییرات (بیش از 510 فرم تغییر برای هر بانک) به منظور کاهش خطای کار، از همان ابتدای پروژه تستهای کلان در حوزه های سامانه های بچ و برنامه های برخط با همکاری واحدهای آزمون سیستمهای شرکت و واحدهای عملیاتی بطور جدی انجام می پذیرفت و در نهایت، در سال 1399 مانورهایی به طور غیرهمبند در حوزه سامانه بچ، ترافیکی و کانال در مدیریت بانکداری متمرکز، عملیات و آزمون انجام شد. مکاتباتی نیز جهت آمادگی بانک‌ها انجام شد و به روالها، استانداردهای تغییر و برخی ملاحظات اشاره شد .

از ابتدای پروژه، برای انتقال امن اطلاعات حساب (مانده و حداقل مانده های سود) سناریوهای مختلفی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت و جهت کاهش زمان اجرا و نیز افزایش دقت کار، راهکارها مورد بررسی و تبادل نظر قرار گرفت و پیش نیازهای اجرایی، قبل از شب 30 اسفند 1399 مشخص و با همکاری همکاران محترم عملیات، برای پنج بانک، اجرا و با چک لیست های تعیین شده، روند کار کنترل گردید. این کار باعث شد تا زمان قطعی پیش بینی شده در 30 اسفند 1399 به حداقل ممکن برسد و بیشترین زمان قطعی، برای برخی بانک‌ها کمتر از نیم ساعت بود.

حضور فعال همکاران در حوزه های بانکداری متمرکز و عملیات، در طول اجرای پروسه بچ 30 اسفند 1399 باعث شد تا مشکلات اندکی که در حین اجرا وجود داشت، به سرعت و دقت رفع گردد و همچنین کنترل انتقال امن اطلاعات حساب نیز انجام شد. حضور  همکاران مرکزی بانکداری متمرکز با پیوستن همکاران حوزه تحویلداری در روز یکم فروردین 1400 ادامه یافت تا تراکنش‌های تحویلداری شعب منتخب، بدون مشکل انجام گردد. همکاران مرکزی بانکداری متمرکز، خصوصا همکاران حوزه سیستمهای سپرده ای جهت کنترلهای حساس محاسبات سود در طول پروسه بچ یکم فروردین نیز حاضر بودند .شایان ذکر است، بسیاری از همکاران کلیدی در روزهای 28 اسفند 1399 و پنج فروردین 1400 نیز به طور حضوری، پشتیبان سیستم‌ها بودند.

حجم بالای برنامه ها و منابع و احتمال جا افتادن برخی برنامه ها یکی از چالش‌ها بود که سعی شد با برگزاری مانورها و تستهای عملیاتی، به حداقل ممکن برسد. همچنین مشترک بودن بسیاری منابع در پروژه های دیگر و کارهای جاری شرکت، با توجه به محدودیت زمانی، کار را دشوار می نمود. ضمنا پایان تغییر ناپذیر این پروژه، چالش دیگری بود که گریزی از آن وجود نداشت.

در نهایت با حفظ امنیت اطلاعات و پردازش‌ها، تداوم پایداری سیستم و عبوری امن به سال 1400 خوشحالیم که با تلاش همکاران عزیز بر این چالش بزرگ غلبه کردیم.