صنعت فین‌تک پیشروترین کسب‌وکار‌ها در ایران بوده‌اند
در ابتدای این پنل، قربانی این پرسش را مطرح کرد که «از دید شما کدام صنعت در ایران به ترند‌ها نزدیک‌تر بوده است؟». فاطمی در پاسخ به این سؤال در حوزه کسب‌وکار‌ها، بانک‌ها را پیشرو دانست و تصریح کرد که در حوزه مصرف‌کنندگان، فروشگاه‌ها و حمل‌ونقل داخلی، بیشترین فرصت را برای پیشرفت‌های آینده فراهم کرده‌اند.
بنیان‌گذار توسن در این‌باره اضافه کرد: «اینجاست که می‌توان سلیقه مردم را تحریک کرد، فناوری و توانمندی دیجیتال را به ظهور رساند و از دیتا استفاده‌های خوبی کرد. اگر بخواهم به عنوان یک ترند جدی نگاه کنم، من کامرس را بیش از حمل‌ونقل برای آینده توصیه می‌کنم. »
وکیلی‌نیا ترند حرکت به سمت پلتفرمی‌شدن را از اثرگذارترین روند‌ها در یک دهه گذشته برشمرد و یادآوری کرد که جهان در حوزه بانکداری هم به سمت پلتفرمی‌شدن و ارائه Bank as a service (بانکداری به‌عنوان سرویس) در حال حرکت است.
مدیرعامل ارتباط فردا اضافه کرد: «در یک دهه گذشته فکر می‌کنم ما در این حوزه‌ها خیلی جدی بوده‌ایم. علاوه بر اینکه فین‌تک هم تأثیر بسیار زیادی در نوآوری و شادابی اکوسیستم در ایران داشته است. فین‌تک واقعا شاید جزء معدود حوزه‌هایی باشد که ما حتی در دنیا می‌توانیم حرفی برای گفتن داشته باشیم. بحث تحریم و سختی کار در حوزه بین‌الملل وجود دارد ولی در حوزه فنی و کسب‌وکاری فکر می‌کنم چیزی از رقبای بین‌المللی کم نداریم.»
استمرار توسعه فناوری در ایران ضعیف است
او درباره نمونه‌های موفق این روند‌ها در ایران تصریح کرد: «در اکوسیستم ارتباط فردا همراه کارت در یک دهه گذشته با هزینه مارکتینگ بسیار پایین و در بعضی از سال‌ها واقعا صفر، توانست صرفا با ارائه محصول و خدمات خوب، مورد قبول مخاطب و مشتری واقع شود و به عنوان دومین اپلیکیشن پرداخت بازار در ایران شناخته شود. در بیرون از اکوسیستم ارتباط فردا، من مجموعه دیجی‌کالا را خیلی جدی می‌بینم و دو اکوسیستم بزرگ دیگر هم در ایران داریم که واقعا تأثیرگذار بوده‌اند. یکی اکوسیستم مجموعه اسنپ است و یکی مجموعه هزاردستان.»
فاطمی نیز یادآوری کرد که آن‌هایی در آینده موفق‌تر خواهند بود که بتوانند هوشمندسازی را پیاده کنند و سلیقه مشتریانشان را تشخیص دهند. او این شاخص را در پلتفرم‌های ایرانی فعلی ضعیف ارزیابی کرد و گفت: «ما در ایران با تقلید از نمونه‌های خارجی شروع کردیم ولی استمرار توسعه فناوری، مخصوصا در سال‌های اخیر، مقداری ضعیف است. ما سریع پلتفرم‌ها را راه‌اندازی کردیم و توانستیم کاربرانی بگیریم و همچنان داریم تعداد کاربران را زیاد می‌کنیم ولی در اثربخشی بیشتر ضعف داریم. پیش‌بینی من این است که ظرف دو تا سه سال تغییری جدی در بازار خواهیم داشت و اگر پلتفرم‌های موفق امروزی روی اثربخشی سرمایه‌گذاری جدی نکنند، به شدت دچار افول می‌شوند.»
بنیان‌گذار توسن در پاسخ به اینکه چطور ترند‌ها را از قبل می‌توان تشخیص داد، گفت: «من از جنس کپی‌کاری کار‌های موجود در دنیا خیلی خوشم نمی‌آید که عینا همان را ایجاد کنیم. بیشتر سعی می‌کنم اول جنس خود فناوری را بشناسم و بر کاربرد‌هایی که آن فناوری در فضای کسبوکار خودمان یا فضای کشور می‌تواند داشته باشد تمرکز کنم. عیب این کار هم این است که از درآمد روز جدا می‌شوید و ممکن است نتوانید تاب بیاورید؛ ولی اگر بتوانید دوره تاب‌آوری را رد کنید، احتمالا اثربخشی قابل توجهی خواهید داشت. ما سعی کرده‌ایم همیشه از منظر نیاز فناوری را بشناسیم؛ نه صرفا فناوری‌هایی که در دنیا موفق شده و جواب می‌دهد.»
اولین جایی که ارزش پول را درک می‌کند، بانک است
وکیلی‌نیا نیز با اشاره به تجربیات مجموعه ارتباط فردا در این باره گفت: «ما در ارتباط فردا و به طور کل در صنعت مالی مثال‌های خوبی داریم و آن، صدای مشتری را به‌خوبی شنیدن و حرکت در راستای رفع نیاز‌های مشتری یا ایجاد ارزشی‌ست که مشتری می‌خواهد. الزاما هر نوآوری، این ویژگی را ندارد که مردم با آن ارتباط برقرار کنند. ما خیلی مواظبیم که در ارتباط فردا تک‌تک محصولات و سرویس‌هایی که توسعه می‌دهیم برگرفته از نیاز مخاطب باشد و بازار خوبی داشته باشد.»
در ادامه، فاطمی تصریح کرد که «اقتصاد ما رانتی است و تا وقتی رانت داریم عملا صنعت برای ورود فناوری مقاومت زیادی دارد. اگر همین قانون جهش دانش‌بنیان اعتبار مالیاتی نبود، ورود فناوری به صنعت هم به این سادگی نبود.»
وکیلی‌نیا در واکنش به این سخنان گفت: «محدودیت منابع باعث نوآوری می‌شود و با اینکه اقتصادمان نفتی است، با توجه به شرایط موجود و محدودیتی که در منابع داریم این اقتصاد دارد به سمت نوآوری سوق پیدا می‌کند؛ شاهدش هم همین قانون جهش دانش‌بنیان است.»
مدیرعامل ارتباط فردا افزود: «از طرفی اولین جایی که پول و ارزش پول را درک می‌کند، بانک است. اگر ده سال گذشته را در نظر بگیریم، می‌بینیم که بانک‌ها به فناوری روی خوشی نشان داده‌اند. مثال عینی‌اش مجموعه ارتباط فردا است که دوران خوبی در حوزه نوآوری و سرمایه‌گذاری در حوزه‌های نوآورانه داشته است و من همچنان به آینده خوش‌بینم که می‌توانیم در کل اکوسیستم موفق‌تر عمل کنیم.»
در مقابل، فاطمی اشاره کرد که با درگیرشدن بانک‌ها با جنگ نرخ، در سطح مدیریت این نگاه که تمرکز بانک به سمت فناوری و نوآوری بیاید، وجود ندارد.
وکیلی در پاسخ، گفت: «اتفاقا ما در بانک آینده نگاه خوبی به این موضوع داریم. یکی از مثال‌های خوب در این موضوع، مجموعه «ایران‌کارت»، از محصولات برجسته اکوسیستم ارتباط فردا است که اتفاقا با نرخ هم کار نمی‌کند. ایران‌کارت سال گذشته به تقریبا یک میلیون کاربر فعال رسید و در باشگاه مشتریان ایران‌کارت نرخ صفر درصد است؛ یعنی صرفا با ارائه خدمات و سرویس‌ها، مخاطب را قانع می‌کنیم که منابع مالی‌اش را در سپرده صفر درصد بگذارد. منابع ایران‌کارت در سال گذشته دو و نیم برابر شد و نگاه بسیار خوبی هم در مدیریت عالی بانک آینده وجود دارد که از طریق محصولاتی مثل ایران‌کارت، صرفا با نرخ بازی نکنیم و به سمت خدمات و محصولات باکیفیت، جدید و جذاب برای مخاطب برویم.»
استارت‌آپ اگر بخواهد سریع جهش کند، یونیکورن نمی‌شود
مدیرعامل ارتباط فردا اضافه کرد: «اتفاق دیگری که در حوزه بانکی و استارت‌آپی از آفت‌های این اکوسیستم بوده و باز به ناچار دارد اصلاح می‌شود، نگاه درست به تفاوت استارت‌آپ با یک اینترپرایز (سازمانی) بود. خیلی از شرکت‌های بزرگ ما همچنان فکر می‌کنند معنی عنوان استارت‌آپی این است که فعلا لازم نیست سوددهی داشته باشند.»
وکیلی‌نیا یکی دیگر از مشکلات استارت‌آپ‌ها را مسئله خروج برشمرد و گفت: «ما خروج‌های موفق در لایه‌های بالا نداشتیم. شما همچنان می‌دیدید که سرمایه‌گذار‌ها در مرحله کشت ایده (Seed Funding) و حداکثر در مراحل B و C سرمایه‌گذاری کردند. چرا در مراحل بعدی این اتفاق ادامه پیدا نمی‌کرد؟ سرمایه‌گذاری که در مراحل آخر می‌خواهد وارد شود، اگزیت‌پلنش (برنامه خروج) را هم نگاه می‌کند.»
فاطمی اما بر این باور است که «استارت‌آپی که دچار این مرحله بشود، هیچ‌وقت یونیکورن نمی‌شود». او در این باره گفت: «استارت‌آپ اگر بخواهد سریع جهش کند باید بتواند یک دفعه‌ای پرش اصلی داشته باشد. همین پیچ تاریخی امسال و فشاری که می‌آورد و ممکن است بسیاری از شرکت‌ها را نابود کند، استارت‌آپ‌ها را مجبور می‌کند به بقا و درآمد فکر کنند؛ در صورتی که این استارت‌آپ‌ها اگر بخواهند به درآمد فکر کنند، قطعا جهش سریع را نخواهند دید.»
تحلیل داده و ترندشناسی؛ نیاز‌های اساسی کسب‌وکار‌های حوزه فناوری
فاطمی درباره توصیه‌اش به جوانانی که می‌خواهند کسب‌وکاری در حوزه فناوری داشته باشند، گفت: «توصیه من حداقل به دوستان خودم یا حتی بچه‌های خودم این است که کسی که در نقطه صفر می‌خواهد حرکت جدیدی بکند، باید دیتا آنالیتیک (تحلیل داده) را خیلی خوب بدانند و هرچقدر در حوزه توسعه صنعتی هم وقت بگذارند قطعا نتیجه خوبی می‌گیرند.»
وکیلی‌نیا نیز ترندشناسی را لازمه اصلی داشتن کسبوکار در این حوزه دانست و افزود: «دنبال اختراع چرخ نباشید و همینطور بر حوزه‌های مختلف هوش مصنوعی تمرکز کنید. چیزی هم هست در دنیا که ما کمی از آن محرومیم و آن، سرویس‌های ابری است. آنجا هم به نظرم کار‌های خوبی می‌توانیم انجام بدهیم و فاصله ایجادشده را کمتر کنیم.»