از تولد اولین عابربانک دنیا تا رشد هوشمندترین تجهیزات بانکی
به گزارش گروه تحقیق و ترجمه عصر بانک؛یک سال پیش عابربانک 50 ساله شد؛ رخدادی پراهمیت و گران‌قدر در صنعت خدمات مالی. بسیاری از اعضای این صنعت ازجمله نویسندگان این حوزه، زمانی را به خاطر دارند که هیچ عابربانکی وجود نداشت، حتی چیزی به‌سادگی دستگاه سلف‌سرویس تحویل پول نقد.
زمانی هیچ عابربانکی برای دریافت و پرداخت پول نقد، نقد کردن چک و پرداخت قبض وجود نداشت. به‌طورقطع و یقین هیچ عابربانکی با تحویلدار ویدیویی از راه دور یا عابر بانک فعال مبتنی بر تلفن هوشمندی نیز وجود نداشت. عابر بانک 40 ساله بود که آیفون پا به گود گذاشت. اما اگر سال 2017 همان سالی بود که این صنعت موفقیت فوق‌العاده عابربانک را در 50 سالگی جشن گرفت و آن را انقلاب بانکداری نام گذاری کرد، سال 2018 سالی است که این صنعت به اوج رسید و حریف طلبید.
عصر رشد
عابربانک در 50 سال نخست خود در قالب انتظارات متواضعانه مشتریان رشد کرد و طی آن هر دستاوردی مورد استقبال عموم قرار گرفت؛ از ظهور شبکه‌های چندبانکی تا دریافت سپرده بدون پاکت و امکان پرداخت پول نقد بدون کارت.
در این دوران کانال عابربانک در کشورهای غربی با سرعتی فوق‌العاده‌ای رشد کرد و هم‌زمان بانکها جایگاه شبکه عابربانک‌های خارج از محل شعب را گسترش دادند و مشتریان خود را ترغیب کردند برای رفع نیازهای اولیه خود به بانک، به‌جای شعبه، به این مکان‌ها مراجعه کنند.
درعین‌حال اپراتورهای مستقل عابربانک در حال قدرت گرفتن و پر کردن حوزه خود با دستگاه‌هایی در تمام نقاط ممکن بودند که بانکها قبلاً آن‌ها را تصاحب نکرده بودند. درنهایت بازارهای غربی پا گرفتند و شتاب برای نصب عابربانک در هر فروشگاه و خرده‌فروشی فروکش کرد. این صنعت وارد دور کندتر جایگزینی بر اساس طور عمر و به‌روزرسانی‌های مبتنی بر نرم‌افزار و موجب سهولت و کارایی بیشتر عابربانک‌ها شد.
فناوری‌های نوپا، بازارهای نوپا
در ابتدا بانکها از رشد عظیم اینترنت برای توسعه کانال بانکداری آنلاین استفاده کردند که باعث شده امروز تمام صاحبان حسابی که دارای کامپیوتر خانگی و اینترنت هستند، نیازهای بانکی خود را از داخل خانه رفع کنند.
دوما بانکها فرصت را برای سهولت بیشتر مشتریان با معرفی بانکداری موبایلی غنیمت شمردند که موجب شد آن‌ها در هر زمان و مکان‌از خدمات بانکی بهره‌مند شوند.
این موضوع بر بانکداری تأثیر عظیمی داشت زیرا افرادی که به کامپیوتر و اینترنت دسترسی نداشتند، حتی بانکها، توانایی افتتاح حساب سپرده از طریق مخابرات و دسترسی به آن از هر مکانی که امکان استفاده از تلفن همراه بود را پیدا کردند.
تأثیر این دستاورد در کشورهای درحال‌توسعه که فاقد شبکه‌های وسیع شعب و زیرساخت‌های همگانی مخابراتی هستند، شگفت‌انگیز بود.
حتی در بازارهای توسعه‌یافته، ظهور بانکداری موبایلی اوضاع را تغییر داد و به مشتریان آزادی بیشتری داد تا کانالهای بانکداری منتخب خود را با نیازهای شخصی خود هماهنگ کنند. هم‌چنین به بانکها به‌واسطه گسترش دامنه کانالهای سلف‌سرویس، فرصت کاهش هزینه‌ها و رسیدن به اهداف درآمدی را داد.
سوما تلفن هوشمند ناگزیر منجر به موبایلی شدن و نوآوری در کانالهای پرداخت شد و به‌طور بالقوه نیاز هرروزه به پول نقد و تعداد مراجعه به عابر بانک را کاست.
تأثیرات بر روی استفاده از پول نقد
در انگلیس حجم تراکنش‌های کارت‌های غیرتماسی و روش‌های موبایلی در ماه ژوئن برای نخستین بار از حجم پول نقد فراتر رفت. هم‌چنین سیستم ترانزیت لندن، کسب‌وکاری مبتنی بر پول نقد، در حال حاضر کاملاً بدون پول نقد فعالیت می‌کند. البته نمونه سوئد هم وجود دارد که خوب یا بد، تمایل دولت برای حرکت به‌سوی جامعه‌ای عاری از پول نقد به‌زودی در آن به واقعیت می‌پیوندد. خلاصه آن‌که پول نقد هم چنان شکل ترجیحی پرداخت در تمام مناطق جهان است.
بر اساس گزارش World Cash Report در سال 2018، «در اروپا 80 درصد تراکنش‌ها در نقطه خرید با پول نقد انجام می‌شود اما در آمریکای شمالی که عمدتاً پرداخت‌ها به‌صورت کارتی انجام می‌شود، استفاده از پول نقد 31 درصد تراکنش‌ها را شامل می‌شود.»
این گزارش در ادامه می‌افزاید: «در آسیا سعود خریدهای آنلاین بدان معنا نیست که پول نقد از حالت برابری خارج شده و در برخی کشورها از هر خرید آنلاین، سه مورد آن با پول نقد در زمان تحویل تسویه می‌شود.» هم‌چنین در گزارش آمده تعدادی فزاینده از کشورها (ازجمله کنیا، نیجریه، آفریقای جنوبی، زامبیا، چین، هند، اندونزی، روسیه، ایرلند، سوئد، آرژانتین و برزیل) شاهد کاهش استفاده از پول نقد هستند. هم‌چنین حجم کلی پرداخت رو به افزایش است و پرداخت‌های الکترونیکی با سرعتی بیشتر از پرداخت‌های نقدی روبه رشد هستند.
دولت‌ها در برخی بازارها ترجیح می‌دهند تراکنش‌های دیجیتال جایگزین پرداخت‌های نقدی شود زیرا ردیابی و وضع مالیات برای آن‌ها ساده‌تر است. در این بازارها بانکها ترجیح می‌دهند مشتریان از پرداخت‌های موبایلی استفاده کنند تا آن‌ها برای گسترش شبکه‌های عابربانک هزینه نکنند. در حال حاضر شبکه‌های عابربانک برای تعداد رو به رشد صاحبان حساب به‌ویژه در مناطق روستایی کفایت نمی‌کند.
این انگیزه و دلایل دیگر منجر به به‌کارگیری سریع بانکداری و پرداخت موبایلی در کشورهایی مانند چین شده که در آن‌ها استفاده از پول نقد از سال‌های 2015 تا 2016 کاهش داشته است.
دولت هند برای کاهش پول سیاه و تشویق مردم در به‌کارگیری پرداخت‌های دیجیتال، به‌عمد پول نقد را از سیستم خارج کرده است. درنتیجه حذف پول نقد و کارمزد بسیار پایین بانک مرکزی، تعداد عابربانک‌ها در هند در سال گذشته به‌شدت کاهش یافت، درحالی‌که تعداد آن‌ها طی پنج سال قبل از آن، رشد چشمگیری داشت.
دسترسی برای افرادی که به بانک دسترسی ندارند
هم چنان دولت‌های چین، هند و دیگر کشورهای درحال‌توسعه آسیا، اهمیت عابربانک را به‌عنوان ابزاری برای فراهم کردن دسترسی افراد فاقد دسترسی به نظام بانکی رسمی، به‌ویژه در مناطقی که فعالیت شعب سنتی ممکن نیست، مهم تلقی می‌کنند.
قابلیت عابربانک برای پر کردن جای خالی شعبه بانک موجب شده طی سال‌های اخیر تعداد عابربانک‌های نصب‌شده در آسیا 3/16 درصد رشد داشته باشد. علیرغم توقف رشد آن در هند، توسعه گسترده‌تر آن هم چنان هدفی رسمی است. دولت می‌خواهد هر شهروندی با 15 دقیقه پیاده‌روی به یک عابر بانک برسد.
با در نظر گرفتن نسبت کنونی 183 عابربانک به ازای هر یک‌میلیون بزرگ‌سال در هند در مقایسه با نسبت 448 دستگاه به ازای یک‌میلیون در سایر نقاط جهان، محتمل است که دولت در این صنعت برای تشویق به تداوم رشد تلاش کند. قاره آفریقا از کمبود شدید عابربانک رنج می‌برد و تنها به پتانسیل آتی توسعه این صنعت می‌افزاید. برخی کشورهای آفریقایی و آسیایی ازنظر تعداد عابربانک پایین‌تر از منحنی تعداد عابربانک‌ها و بین 10 تا 20 درصد پایین‌تر از کشورهای غربی هستند. این کشورها برای توسعه دسترسی تلاش می‌کنند و این یکی از دلایل افزایش تعداد کلی عابر بانکها در سراسر جهان است.
عصر نوآوری
به گزارش عصربانک، صرف‌نظر از افزایش تعداد عابربانک‌ها، این صنعت هم چنان ازنظر کارکرد رو به رشد است زیرا دولت‌ها و مشتریان به‌صورت فزاینده انتظار دارند عابر بانکها درون شعب باشند و خدمات بانکی و پرداخت بسیار بیشتری عرضه کنند.
بانکها از زمان عابربانک‌هایی که صرفاً پول نقد می‌دادند تا پیچیده‌ترین آن‌ها که راهکارهای ویدیویی از راه دور و کیوسک‌های خدمات مالی هستند، فرصت آن را داشته‌اند که ابزارهای سلف‌سرویس را به‌صورت گزینشی انتخاب و برای رفع نیازهای بسیار ویژه جامعه و ترجیحات مشتریان به کار بگیرند.
زمان گرامیداشت اولین عابر بانک تحویل پول نقد جهان سپری شده اما 50 سال آینده برای نوآوری در عابر بانک تازه شروع شده است.