راهکارها و چالش‌های یک شرکت ایرانی با محصولات مبتنی بر بلاک‌چین
عصر بانک؛با شروع تحریم‌های بانک مرکزی و مشکلات مبادله ارزی، بکارگیری فناوری بلاک‌چین و ارزهای دیجیتال برای دور زدن تحریم‌ها به موضوع اصلی محافل صنعت پرداخت الکترونیک تبدیل شده است. همچنین با توجه به ممنوعیت خرید و فروش بیت‌کوین توسط بانکها از سوی بانک مرکزی و پیشنهاد وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات برای تولید ارز دیجیتال بومی، برخی از فین‌تک‌ها و شرکت های ایرانی در تلاشند تا راهکارهای بومی خود را برای برون رفت از این شرایط ارائه کنند. اول بلاک یکی از این شرکت‌هاست که در زمینه فناوری بلاک‌چین و رمزارز در ایران فعالیت می کند و راهکارهای متنوعی در این حوزه ارائه کرده است.
در همین رابطه، به سراغ مهرداد فرنوش مدیرعامل شرکت اول بلاک رفتیم تا در گفت و گویی با راهکارهای مبتنی بر بلاک‌چین این شرکت آشنا شویم و ببینیم که ارزهای دیجیتال و به طور ویژه ارز دیجیتال ملی چه نقشی می تواند در دور زدن تحریم ها داشته باشد.
ضرورت وجود استارتاپها و فین‌تک‌های در حوزه بلاک‌چین و ارزهای رمزنگاری‌شده ؟
ما در دنیا با فناوری‌هایی روبرو هستیم به نام رمزارز یا به‌صورت عام‌تر، بلاک‌چین. ما نسبت به هر فناوری از جمله این فناوری که به‌زعم برخی‌ها فناوری انقلابی است، باید بازخوردی داشته باشیم؛ یا آن را ممنوع و با آن مقابله کنیم و یا اینکه خود را با آن انطباق بدهیم. در ساختار کسب‌وکارهای مختلف، معمولاً اولین واکنش‌ها از سوی شرکت‌هایی است که کسب و کاری کوچک دارند؛ یعنی هزینه‌های تحقیق و توسعه آنها اندک است و ورود آنها به این حوزه‌ها، هزینه کمتری در بر خواهد داشت. پس طبیعی است که استارتاپها و شرکت‌های نوپا اولین بازخوردها را نشان می‌دهند و به سراغ راه‌حل‌های تبدیل فناوری به پول می روند.
در حوزه رمزارز و بلاک‌چین چه خلا قانونی و رگولاتوری در ایران وجود دارد؟
متأسفانه یا خوشبختانه در این حوزه قانونی وجود ندارد و ما تا به امروز در خلا قانونی کار می‌کردیم. بر اساس بخشنامه بانک مرکزی بانکها و مؤسسات مالی اجازه خریدوفروش بیت‌کوین را ندارند، اما خبر خوشحال‌کننده این است که در شهریورماه آقای فیروزآبادی دبیر شورای عالی فضای مجازی، صنعت ماینینگ را قانونی اعلام کرد و قرار بود شهریور ماه بانک مرکزی هم درباره بیت کوین اظهارنظر کند که هنوز خبری نشده است. با توجه به تمام اتفاقاتی که در بازار افتاده است نظر غیرمساعدی در این زمینه وجود ندارد. تصور من این است که خرید و فروش رمزارز ممنوع اعلام نشده و بصورت محدود انجام شود؛
چراکه با توجه به قانونی شدن ماینینگ رمزارز، سرمایه‌گذاری که قصد سرمایه گذاری برای راه اندازی یک Farm بیت کوین دارد، باید بتواند بیت‌کوین استخراج شده را به جریان درآمدی تبدیل کند که این امر نیاز به فضایی برای خرید و فروش خواهد داشت. بنابراین این کار منطقاً نباید ممنوع شود ولی در ایران برخی سازمان‌ها و دستگاه‌ها بعضا کارهایی انجام می دهند که کمی عجیب است. از طرفی چون معامله رمزارزها می‌تواند به فرایندهای کلان مالی کشور کمک کرده و باعث شفافیت شود و همچنین خود بانک مرکزی یا هر نهاد نظارتی دیگری هم می‌تواند به‌صورت لحظه‌ای معاملات را رصد کند، فکر نمی‌کنم بانک مرکزی مخالفتی با معامله رمزارز داشته باشد؛ اما در کل قانون صریحی برای آن وجود ندارد.
آیا امکان دور زدن تحریم از طریق بیت کوین یا ارز دیجیتال بومی وجود دارد؟
معتقدم موضوع دور زدن تحریم‌ها با استفاده از بیت کوین راحت و ساده نیست و بستگی دارد که از چه زاویه‌ای به این موضوع نگاه کنید. اگر ایران تا این حد قدرت سیاسی داشت که بیت کوین را قانونی اعلام کند و از تولید ناخالص، 20 درصد را برای خریدوفروش بیت کوین با کشورهای دیگر استفاده کند، همین کار را با ریال انجام می‌داد! سوال این است که اگر ایران کشور دیگری را قانع کند که برای دادوستد مالی، بیت کوین را قبول کند، چرا این کار را با ریال و ارز آن کشور انجام ندهد؟
مسئله دیگر این است که کل بیت‌کوینی که بتواند در ایران تولید و استفاده شود، عددی نیست که بتواند در معاملات بین‌المللی نقش مهمی داشته باشد. نمی‌گویم ایران توان سیاسی و اقتصادی این کار را ندارد، اما اول باید مشکلات را در سایر حوزه‌ها حل کند و بعد به سراغ مبادله با بیت‌کوین برود. در نهایت در صورت نیاز به مبادله با بیت کوین، این کار در مدت بسیار کوتاهی و تنها با نصب یک اپلیکیشن قابل انجام خواهد بود، اما در حال حاضر با وضعیت اقتصادی و سیاسی که کشور دارد حداقل در کوتاه مدت، شدنی نیست. بنابراین زمانی می‌توانید از بیت‌کوین برای تجارت استفاده کنید که این موضوع در جامعه فراگیر، شفاف و مشکل قانونی معامله آن حل شده باشد. در گام بعد می توانیم از شرکت‌ها بخواهیم که در صورت تمایل، این کار را انجام دهند و مستقیم با شرکت‌های خارجی معامله کنند.
باز هم تاکید می کنم، این کار در کوتاه‌مدت عملی نیست ولی اگر روزی در ایران این اتفاق بیفتد باعث افزایش قیمت بیت کوین در دنیا هم خواهد شد. از طرف دیگر کارشناسان این ایده را می‌دهند که مثل ونزوئلا رمزارز ملی راه بیندازیم. باز در اینجا هم مشکل فنّاوری نیست. فنّاوری یک ابزار است و بانک مرکزی باید زیرساخت‌ها را فراهم و ثبات را برقرار کند و قیمت ریال را ثابت نگه دارد که متاسفانه امروز ریال بیش از بیت کوین نوسان دارد. در مرحله بعد، به پشتوانه بانک مرکزی ادعا کند که به‌جای ریال، از یک رمزارز به نام “ریال کوین” استفاده شود. از طرفی دور زدن تحریم‌ها هم کار ساده‌ای نیست. امریکا از همان روز اول پترودلار را ممنوع اعلام کرد. بنابراین حتی اگر زیرساخت و مشکلات غیرفنی را حل کنیم، شاید نیازی به راه انداختن یک ارز جدید نباشد و یا به صلاح نیست؛ چون باید در سطح جهانی این ارز جدید را جا بیندازند. ولی استفاده از رمزارز معتبری مثل بیت کوین در اینجا معنی پیدا میکند. با قانونی کردن بیت کوین این مزیت بوجود می‌آید که بخشی از سرمایه‌های خارج از ایران که بلوکه شده است، به‌راحتی و بدون نظارت آمریکا، وارد کشور شده و روند گردش سرمایه به داخل کشور و از داخل به خارج تسهیل گردد.
لطفاً در خصوص راهکارها و محصولات مجموعه اول بلاک توضیح دهید.
ما در اول بلاک دو دسته محصول و راهکار اصلی داریم؛ دسته اول شامل چندین محصول در حوزه B2C است: اول پی به عنوان اولین محصول، یک کیف پول بیت‌کوین متصل به درگاه بانکی است که از طریق خریدوفروش بیت کوین فرایند انتقال وجه بین‌المللی را تسهیل میکند. اول درگاه محصول بعدی است که پذیرندگی بیت کوین یا هر رمزارزی را در کنار ارزهای دیگر پشتیبانی خواهد کرد. اول‌ترید یک exchange رمزارز است که در مرحله اول فعلاً بیت کوین و ریال در آن معامله می‌شود. مشتری های این دسته از محصولات، عموم مردم و کلیه کسانی هستند که قصد دارند به هر شکلی در صنعت رمزارز تعاملی داشته باشند. رویکرد ما این است که این محصولات را در آینده به یکدیگر متصل کنیم و محصولات یکپارچه اول بلاک را ارائه دهیم. دسته دوم محصولات اول بلاک، پروژه‌های B2B مرتبط با بلاک‌چین است که به ارزهای رمزنگاری‌شده ربطی ندارند و بیشترین مورد استفاده‌ی آنها در زنجیره‌های تأمین است. به عنوان نمونه در حال حاضر در تلاشیم که در صنعت بیمه از این فناوری استفاده کنیم و البته چند پروژه دیگر نیز برای سازمان‌های مختلف داریم.
آیا در حوزه ماینینگ بیت کوین هم ورود کرده اید؟
بله، علاوه بر اجرا و راه‌اندازی ماینینگ بیت کوین، با چند محصول کلیدی وارد موضوع ماینینگ بیت‌کوین شده‌ایم. در حال حاضر برای راه اندازی Farm بیت کوین در حال مذاکره با چند سرمایه گذار هستیم.
علاوه بر آن یک پکیج نرم‌افزاری هم داریم که استخر یا Pool یکی از مهمترین‌های آنها برای راه‌اندازی Farm بیت کوین است. با توجه به زیرساخت‌هایی که در ایران داریم، محصولی به نام اول Pool را ساختیم که قرار است تمامی دستگاه‌های ماینینگ کشور و حتی منطقه را با نرخ کارمزد پایین‌تر به خود جذب کند. مزیت این Pool در آن است که با داشتن تاخیر پایین شبکه، سطح خطای دستگاه‌های ماینینگ خیلی پایین خواهد آمد. در آینده قصد داریم که این سیستم ایرانی را به درگاه متصل کرده و تراکنش‌های آن را بطور مستقیم در exchange ثبت میکند که توسط آن، همان لحظه کاربر می‌تواند بیت کوین بدهد و به‌جای آن ریال تحویل بگیرد. جدا از این‌ها، قصد توسعه‌ی دو محصول دیگر در صنعت ماینینگ را نیز داریم. اولی مانیتورینگ Farm و در کنار آن محصول Cloud Mining است.
در پایان برنامه‌های آتی اول بلاک را شرح دهید و پیش‌بینی شما از آینده این صنعت در ایران چیست؟
تصورم این است که با توجه به بستر مشترک اول بلاکی که توسعه می‌دهیم، در سال جاری بتوانیم به نقطه هدف خود برسیم و با توجه به اینکه، حتی در دنیا نیز سیستم یکپارچه مشابه مختص بیت کوین وجود ندارد که مردم بتوانند همه سرویس‌ها را بصورت یکپارچه و منطبق با هم دریافت کنند، می توانیم ارزش‌افزوده جذابی را در حوزه رمزارزها، در ایران و حتی کشورهای اطراف تولید کنیم. بنابراین اگر اتفاق خاصی رخ ندهد، ما این پلتفرم را تا آخر سال نهایی می‌کنیم و معتقدم راهکارهای اول بلاک از لحاظ درآمدزایی و تسهیل فرایندهای مختلف ازجمله پرداخت و پذیرندگی هم برای فعالان این حوزه و هم برای کاربران عادی مناسب خواهد بود.
نمونه‌ی استفاده از بلاک‌چین در پروژه‌های بزرگ و زیرساختی نیز، ، پروژه زنجیره تأمین است. در زنجیره تأمین بسیاری از فرایندها برای کسانی که در زنجیره هستند، خودکار و شفاف می‌شود. در مقیاس کلان بدون تغییر زیرساخت ها، هزینه تمام‌شده کالا پایین‌تر می‌آید، نیروی انسانی آزاد می‌شود و شرکت‌ها می‌توانند بهینه‌تر مصرف کنند. IBM این روش را در یک زنجیره تامین بین‌المللی آزمایش کرده و تا 35 درصد کارآمدتر شده است. به طور کل، پروژه‌های موجود اول بلاک از ویژگی هایی همچون شفافیت، پرداخت‌های مالی خودکار، بهینه کردن فرایندها و کم کردن پیچیدگی زنجیره‌ها برخوردار است که بر این اساس، آینده اول بلاک در بحث رمزارز و بلاک‌چین مثبت و امیدوار کننده به نظر می‌رسد.