آیا استرس می‌تواند مفید هم باشد؟
عصر بانک؛به عقیده نویسنده دنبال کردن یک زندگی بدون دغدغه و استرس سبب ایجاد مشکلات و استرس‌های بیشتری خواهد شد و همچنین بدون مواجهه و رویارویی با چالش‌های سخت زندگی، قادر به غلبه بر آنها نیستیم.
زمانی را به یاد آورید که در حال تجربه یک رشد شخصی یا حرفه‌ای مهم و اساسی بوده‌اید. استرس ویژگی‌های قابل‌توجهی دارد: به ما یادآوری می‌کند که دقت بیشتری به‌کار بریم، ما را به‌طور مستقیم با چالشی‌ترین و مهم‌ترین جنبه‌های زندگی روبه‌رو می‌کند و به‌طور کلی مزایای غیرمنتظره‌ای را در قالب رشد شخصی به همراه دارد.
با ترکیب نتایج به‌دست آمده از تجربیات برگزاری سمینار‌های رهبری و آموزش‌هایی درباره نحوه تفکر و هنر‌های رزمی طی سال‌ها و همچنین انجام تحقیقات تجربی در زمینه روان‌شناسی، ما به این نتیجه رسیدیم که افراد دارای این ذهنیت «استرس سبب بهبود می‌شود» نسبت به کسانی که اعتقاد دارند استرس یک عامل ناتوانی در زندگی است، در کارشان عملکرد بهتری از خود نشان می‌دهند و همچنین عواقب منفی استرس بر سلامتی آنها کمتر است.
در پژوهشی که با همکاری مدیران، دانشجویان و ورزشکاران حرفه‌ای به انجام رسیده است، موفق به طراحی سه مرحله شده‌ایم که می‌تواند به فشار ناشی از استرس پاسخ دهد و اثرات منفی ناشی از آن را کاهش دهد.
مرحله اول: آن را ببینید
اولین گام برای پاسخ به استرس خود، دیدن آن به جای انکار استرس است. توصیه ما به شما این است که دلیل استرس خود را برای خود شرح دهید (آن را نامگذاری یا بر چسب‌گذاری کنید) به‌عنوان مثال به خود بگویید که درباره عدم موفقیت فرزندم در مدرسه استرس دارم. تحقیقات انجام شده در زمینه علوم عصب‌شناسی توسط مت لیبرمن نشان می‌دهد که چگونه اعتراف به استرس داشتن می‌تواند به مغز شما کمک کند تا آگاهانه‌تر واکنش نشان دهد. در یک مطالعه به شرکت‌کنندگانی که تحت اسکن مغزی قرار داشتند تصاویر احساسی منفی نشان داده شد و سپس از آنها خواسته شد تا به این تصاویر برچسبی بزنند. در این حالت فعالیت عصبی از منطقه آمیگدال (منطقه احساسی مغز) به قشر جلویی مغز (جایی که مغز به‌صورت آگاهانه و عمدی فعالیت می‌کند) انتقال یافت. به عبارت دیگر اذعان به استرس در مواقعی که دچار استرس شده‌اید به شما این امکان را می‌دهد تا واکنش درونی خود را متوقف کنید و آگاهانه‌تر پاسخ دهید.
به هر حال طفره رفتن از استرس زیان‌بارتر از اذعان به آن است. تحقیقاتی که ما با همکاری پیتر سالو وی و شأن آکور انجام داده‌ایم، نشان داده است که کسانی که معتقدند استرس به‌عنوان یک عامل بازدارنده است معمولا بیش از حد یا در سطح خیلی پایینی درگیر استرس می‌شوند و به آن پاسخ می‌دهند، درحالی‌که کسانی‌که دیدگاهشان راجع به استرس به‌عنوان یک عامل بهبود و پیش برنده است به‌صورت متعادل تری به استرس پاسخ می‌دهند و بیشتر به دنبال بازخورد آن هستندکه این بازخورد برای یادگیری و رشد بلندمدت آنها نیز بسیار حائز اهمیت است. تمرکز حواس و دیگر شیوه‌های تمرکز می‌تواند در اذعان به استرس و چگونگی پاسخ به فشار‌های ناشی از آن به شما کمک کند. هر فرد به‌صورت منحصربه‌فردی واکنش نشان می‌دهد.
مرحله دوم: آن را از آن خود بدانید (به رسمیت بشناسید)
یک راه برای به رسمیت شناختن استرس این است که ما در مواجهه با مسائلی که برایمان حائز اهمیت است استرس بیشتر و باشدت‌تری داشته باشیم، این استرس به ما نشان می‌دهد که مساله موجود برای ما بسیار مهم است و ما به آن اهمیت می‌دهیم. این کار باعث ایجاد انگیزه مثبت در ما می‌شود زیرا می‌دانیم مسائل مهم به راحتی قابل انجام نیستند. یک استعاره که برای توصیف این وضعیت مورد استفاده قرار می‌گیرد چنین است «این وضعیت شبیه یک شب سرد و تاریک در اورست است». اگر شما قصد صعود به اورست را داشته باشید این تصور وجود دارد که طی مسیر شب‌های سرد و تاریک نیز وجود داشته باشد. انجام سایر کارهای مهم زندگی نیز مانند این صعود است. قطعا رشد و پرورش یک کودک یا راه‌اندازی یک کسب‌وکار و امثال اینها کار ساده‌ای نیست. به رسمیت شناختن استرس لزوما سبب دور کردن شرایط سخت نمی‌شود، اما شرایط قابل تحملی را به وجود می‌آورد تا به شما انگیزه کافی بدهد.
در یک دوره آموزشی، یکی از اعضای ارشد چنین گفت که کادر رهبری موقعیت‌ها را به گونه‌ای طراحی می‌کند که استرس‌زا، پرهرج و مرج و پویا است به‌گونه‌ای که تیم یاد می‌گیرد در شرایط دشوار نیز خود را کنترل کند.
مرحله سوم: از آن استفاده کنید
برخلاف آنچه ممکن است تصور کنید، پاسخی که بدن به استرس می‌دهد طوری طراحی نشده است که ما را از پای در آورد. در حقیقت هدف تکاملی بدن در پاسخ به استرس، کمک به ذهن و بدن برای بهبود عملکرد است. هنگامی که بدن با شرایط استرس زا مواجه می‌شود، هورمون‌هایی نظیر آدرنالین و دوپامین ترشح می‌شود که این هورمون‌ها باعث می‌شوند به مغز و بدن اکسیژن و خون بیشتری تغذیه شود و باعث می‌شود فرد با انرژی، حساسیت و تمرکز بیشتری به شرایط پاسخ دهد. اگرچه در بعضی شرایط استرس ممکن است مضر باشد اما در بسیاری از مواقع هورمون‌هایی که هنگام استرس ترشح می‌شوند باعث رشد، افزایش ایمنی بدن و بازسازی سلول‌ها می‌شوند. این امر به خود استرس مربوط نمی‌شود بلکه به نحوه پاسخی که ما به استرس می‌دهیم مربوط می‌شود.
در بسیاری از شرایط به وضوح مشخص نیست که چگونه از استرس بهترین استفاده را ببریم، خصوصا در موقعیت‌های طولانی یا پیچیده‌تر. یک درگیری مداوم با همسر یا رئیس خود، شرایط نامساعد سلامتی یا حتی اختلاف با یک دوست را در نظر بگیرید. راهکار مهم در این شرایط استرس‌زا این است که نسبت به فرصت‌های به‌وجودآمده و زمینه‌های یادگیری آگاه باشید. درست همانند چالش‌هایی که در چرخه طبیعی زندگی خود تجربه کرده اید، هیچ‌کس بدون اندوه و غم در این چرخه نیست. رویارویی با این شرایط سبب می‌شود تا آگاهی عمیق تر، چشم‌انداز‌های جدید، حس لذت بیشتر برای زندگی و حس معنادار بودن زندگی را کسب کنید.
در حال حاضر جامعه تا حد زیادی موفق به طراحی استرس به‌گونه‌ای شده است تا به‌طور بالقوه فرصت یادگیری و رشد در شرایط استرس‌زا فراهم شود. این امر به این معنی نیست که ما تمام عوامل استرس‌زا را به‌عنوان یک عامل مثبت در نظر بگیریم بلکه به این معنی است که به‌گونه‌ای به استرس خود پاسخ دهید که امکان غلبه بر چالش‌های اجتناب‌ناپذیر زندگی را داشته باشید.
مترجم: صالحه حسینی
منبع: HBR
/دنیای اقتصاد