گزارش ده سالگی داتین؛ از پردازش 570 تراکنش در هر ثانیه تا اتصال یک چهارم شعب بانکی به سامانه‌های داتین
این گزارش که با رویکرد داده محور به بررسی عملکرد داتین در یک دهه گذشته پرداخته است، حاوی آمار رسمی، داده‌های استخراج شده از سامانه‌های داتین و روایت‌هایی از گذشته تا به امروز این شرکت است که منجر به کسب تجربه‌های یکتا و منحصربه‌فرد در مسیر پر پیچ و خم صنعت مالی کشور شده است. مسیری که شش سال پیش از تاسیس شرکت داتین، با راه‌اندازی فناپ و تولید نرم‌افزار کربنکینگ تماما بومی برای «بانک پاسارگاد» آغاز می‌شود و یک دهه پس از تاسیس داتین نیز با مهاجرت داده‌های «بانک سپه» به سامانه متمرکز بانکداری داتین و ادغام چند بانک دیگر در آن، تدوام دارد.
«داستان داتین» در شش فصل اصلی گردآوری شده است که تلاش می‌کند تصویری جامع از مجموعه فعالیت‌های شرکت داتین به‌عنوان بزرگترین زیرمجموعه هلدینگ فناپ ارائه کند. این گزارش علاوه بر روایت‌های پیدایش داتین، استراتژی، راهکارها و محصولات، مشتریان و پروژه‌ها، به بررسی عملکرد داتین و همچنین وضعیت سرمایه‌های انسانی این شرکت با رویکردی داده محور و آماری پرداخته است.
فصل اول؛ پیدایش داتین
فصل اول این گزارش به معرفی داتین و نحوه شکل‌گیری آن پرداخته است.
تاریخچه داتین به پیدایش فناپ گره خورده است. داتین، بزرگترین زیرمجموعه فناپ -هلدینگ فناوری اطلاعات و ارتباطات گروه مالی پاسارگاد- است که راهکارهای نرم‌افزاری بانکی، مالی و بیمه را به بانک‌ها، موسسات مالی و اعتباری، بیمه‌ها و سازمان‌های مرتبط ارائه می‌دهد و هسته اولیه آن توسط تیم راهکارهای بانکی فناپ شکل گرفته بود.
در این گزارش مجید قاسمی -مدیرعامل بانک پاسارگاد- در یادداشتی به نحوه شکل‌گیری این تیم و تاسیس فناپ در جریان یک جلسه کوهنوردی هفتگی اشاره می‌کند:
«یک صبح جمعه درحال کوهنوردی، چند جوان را دیدم که مشغول صحبت درباره نرم‌افزار هستند. من کنجکاو شدم و دیدم بچه‌های خیلی مثبتی هستند. در مسیر با هم حرکت کردیم. خیلی احترام گذاشتند و هم‌کلام شدیم. به آن‌ها گفتم می‌خواهم بانکی درست کنم و دنبال کُربنکینگش هستم. فکر می‌کنید بتوانید کُربنکینگ بنویسید؟ آن‌ها استقبال کردند و من این جوانان را به دفترم دعوت کردم. به آن‌ها گفتم از کارهای بزرگ نترسید. تکنیک از شما و مدیریت از ما. تمام امکانات بانک را در اختیارتان می‌گذاریم. در این گفت‌وگوها، فضای پراعتمادی میان همه ما ایجاد شد و این‌گونه بود که هسته اولیه فناپ و تیم راهکارهای بانکی شکل گرفت و بعدها به شرکت مستقل داتین تبدیل شد.»
در ادامه این فصل تایملاین فعالیت‌های این شرکت ترسیم شده است. این نمودار زمانی، از سال 1384 -شش سال پیش از تاسیس رسمی داتین- آغاز می‌شود و به تاسیس «فناپ» و تشکیل تیم پنج‌نفره راهکارهای بانکی اشاره دارد. در ادامه مسیر در دی ماه سال 1390 شرکت مستقل داتیس آرین قشم (داتین) تاسیس می‌شود و مسیر حرکت داتین تا ده سال بعد در دی ماه سال 1400 با افزوده‌شدن تعداد مشتریان، محصولات، پروژه‌ها و همکاران داتین تداوم پیدا می‌کند.
فصل دوم؛ استراتژی داتین
در ادامه «داستان داتین» به اهداف کلان و استراتژی‌های داتین پرداخته شده است.
بوم استراتژی داتین که در افق 1403 ترسیم شده است، چشم‌انداز خود را توسعه «فراگیری مالی» قرار داده است تا همه افراد جامعه به
خدمات مالی هوشمند دسترسی آسان داشته باشند. در این بوم استراتژی، ماموریت داتین توسعه و توانمندسازی زیست‌بوم صنعت مالی بر مبنای فناوری و داده‌ها است و داتین ارزش‌های خود را بر مبنای «قابلیت اعتماد»، «نتیجه‌گرایی»، «انعطاف‌پذیری»، «هم‌آفرینی»، «نوآوری» قرار داده است.
داتین برای تبدیل‌شدن به یک سازمان پیشرو با قابلیت ارائه خدمات به مشتریان بزرگ، برنامه رشد جهشی یا Scale-Up خود را از ابتدای سال 1398 در ابعاد مختلف آغاز کرده است. این توسعه در دو بُعد کسب‌وکار و سازمانی قابل بررسی است.
محمد نژادصداقت -مدیرعامل داتین- در یادداشتی با عنوان «نقش داتین در فراگیری مالی» به سند استراتژی داتین و اهمیت فراگیری مالی برای این شرکت اشاره کرده است:
«فراگیری مالی یعنی می‌خواهیم موانع را هم در سمت مشتری و هم در سمت بانک کاهش دهیم تا بتوانیم خدمت عادلانه را به همه افراد ارائه دهیم. بروز فرصت‌های جدید برای مشتریان، تاثیرات بسیار مثبتی روی کاهش فقر و بالابردن سطح رفاه دارد و بهترین ابزار برای توسعه فراگیری مالی، فناوری است. منظور از فناوری در اینجا فین‌تک است؛ همان‌جایی که داتین ایستاده و در حال تولید فناوری‌هایی است که به ما، بانک‌ها و شرکت‌های بیمه کمک می‌کند تا سطح فراگیری مالی را بالا ببرند و این نقطه زیبای این داستان برای من است. جایی که داتین می‌تواند کمک کند تا خدمات مالی سریع، کم‌هزینه و قابل ردیابی شود.»
فصل سوم؛ راهکارها و محصولات داتین
فصل سوم گزارش ده‌سالگی داتین به معرفی راهکارها و محصولات داتین می‌پردازد.
ارائه راهکار جامع بانکی مهمترین و در عین حال پررنگ‌ترین ماموریت داتین از ابتدای فعالیت آن بوده است. در ادامه مسیر، طراحی و تولید راهکار جامع بیمه‌گری، راهکار جامع سازمانی و بانکداری دیجیتال به سبد محصولات و خدمات داتین اضافه شد.
در این فصل، راهکارها و محصولات مهم داتین مانند «سامانه‌های بانکداری متمرکز»، «سامانه‌های پردازش تراکنش»، «سامانه‌های بانکداری مدرن»، «سامانه‌های بانکداری دیجیتال»، «سامانه‌های تحلیلی»، «راهکار جامع سازمانی»، «راهکار جامع بیمه‌گری»، «خدمات زیرساخت»، «خدمات مشاوره» و «خدمات مهاجرت داده و سامانه» معرفی شده‌اند.
فصل چهارم؛ مشتریان و پروژه‌های داتین
اگر چه داتین بیش از هر چیز به عنوان یک شرکت فعال در صنعت بانکی و بیمه‌ای شناخته می‌شود، اما در واقع سرویس‌های خود را به تمامی کسب‌وکارهای حوزه مالی اعم از بانک‌ها، بیمه‌ها، شرکت‌ها، سازمان‌ها و موسسات مالی و اعتباری ارائه می‌کند. در حال حاضر داتین به هشت بانک و موسسه مالی اعتباری، چهار شرکت حوزه پرداخت، چهار شرکت بیمه و سه شرکت و نهاد در سایر زمینه‌ها خدمت‌رسانی می‌کند.
بانک‌های پاسارگاد، سپه، قرض‌الحسنه رسالت، گردشگری، توسعه تعاون، رفاه کارگران، سرمایه و شهر، هشت بانکی هستند که از راهکارها و محصولات داتین استفاده می‌کنند. علاوه بر این بانک‌ها، وزارت امور اقتصادی و دارایی، بیمه پاسارگاد، بیمه کوثر، بیمه حکمت صبا، بیمه باران، شرکت پرداخت نوین آرین، شرکت توسعه سرمایه پیشگامان پویا، شرکت پرداخت الکترونیک پاسارگاد، شرکت تجارت الکترونیک ایران خودرو، شرکت پتروشیمی پردیس و هلدینگ پارس آریان نیز از دیگر مشتریان داتین هستند.
در این فصل همچنین به پروژه مهاجرت بانک سپه به سامانه جامع بانکی داتین و همچنین پروژه مهاجرت بانک‌های ادغامی به بانک سپه نیز اشاره شده است. پروژه مهاجرت بانک سپه از ابتدای سال 1398 با برگزاری آغاز شده بود و پس از اتمام فازهای تحلیل شکاف، بومی‌سازی و استقرار، نهایتا عملیات مهاجرت و بهره‌برداری از سامانه‌های داتین در بانک سپه از ساعت ۱۳ روز پنجشنبه ۱۹ تیر 1399 با توقف ارائه خدمات بانک، رسما آغاز و در نهایت در ظهر روز جمعه ۲۰ تیر 1399 ، تایید پایان عملیات و مجوز آغاز بهره‌برداری صادر شد.
در این مهاجرت کم‌نظیر که به صورت بیگ‌بنگ و یک‌باره انجام گرفت و بخش اصلی آن 22 ساعت و مهاجرت داده‌های تکمیلی آن پس از بهره‌برداری ۴۲ ساعت طول کشید، داده‌های حدود 30 میلیون مشتری، 43 میلیون سپرده، 21 میلیون کارت و 500 میلیون برگ چک مهاجرت داده شد.
با ادغام بانک‌های سابق مهر اقتصاد، حکمت ایرانیان، کوثر، قوامین و انصار در بانک سپه، سامانه‌های آن‌ها نیز در یک برنامه زمان‌بندی شده به راهکار جامع بانکی داتین که در بانک سپه پیاده‌سازی شده است، مهاجرت داده می‌شوند.
مهاجرت داده های موسسه اعتباری کوثر سابق، در روزهای 21 و 22 مردادماه 1400 و در یک بازه زمانی حدودا 15 ساعته پایان یافت. داده‌های دو بانک مهر اقتصاد و حکمت ایرانیان سابق در روزهای 22 و 23 مهرماه 1400 و طی یک فرایند حدودا 20 ساعته مهاجرت داده شدند و مهاجرت داده‌های بانک قوامین سابق در 18 و 19 آذرماه 1400 نیز حدود 18 ساعت طول کشید.
فصل پنجم؛ گزارش آماری عملکرد
فصل ششم دستاوردها و تجربیات داتین در یک دهه گذشته را با استفاده از اینفوگرافی به نمایش گذاشته است. داده‌های این فصل علاوه بر گزارش‌ها و آمار منتشر شده از سوی مراجع رسمی، بر آمار و گزارش‌های استخراج‌شده از سامانه‌های داتین نیز استوار است. بخشی از مهمترین قسمت‌های این بخش به شرح زیر هستند:
سامانه‌های داتین در پرتراکنش‌ترین روز بانک‌ها 570 تراکنش را در هر ثانیه پردازش کردند
با نزدیک‌شدن به سال جدید در روزهای پایانی اسفندماه هر سال، تعداد تراکنش‌های بانکی هم به طور چشمگیری افزایش می‌یابد.
سامانه‌های داتین در 27 اسفند 1399 از ساعت 6 صبح تا 12 شب، در هر ثانیه به طور میانگین بیش از 570 تراکنش مالی و تا پایان روز بیش از 37 میلیون تراکنش را پردازش کردند.
از هر پنج دستگاه خودپرداز در کشور یک دستگاه به سوئیچ بانکی داتین متصل است
بر اساس اطلاعات استخراج‌شده از سامانه‌های داتین تا پایان آذر ماه 1400، تعداد کل دستگاه‌های خودپرداز متصل به سامانه‌های سوئیچ بانکی داتین بیش از 12 هزار دستگاه بوده است.
این عدد با احتساب خودپردازهایی که از طریق سوئیچ واسط به سوئیچ داتین متصل می‌شوند، به 15 هزار دستگاه می‌رسد.
یک چهارم شعب بانکی کشور به سامانه جامع بانکداری متمرکز داتین متصل هستند
بر اساس اطلاعات استخراج‌شده از سامانه‌های داتین تا پایان آذرماه 1400، تعداد کل شعب بانکی متصل به سامانه بانکداری متمرکز داتین بیش از شش هزار شعبه بوده که معادل 25 درصد شعب کل بانک‌های کشور است.
همچنین مجموعا در 10 هزار شعبه بانکی در کشور، به کمک حداقل یکی از سامانه‌های داتین به مشتریان ارائه خدمات می‌شود.
جمعیت مشتریان بانک های داتینی، بیستمین کشور جهان است
بر اساس اطلاعات استخراج‌شده از سامانه‌های داتین تا پایان آذر ماه 1400، مجموع مشتریان بانک‌های استفاده‌کننده از سامانه جامع بانکی داتین، بیش از 71 میلیون نفر و چهار میلیون نفر بیشتر از جمعیت بریتانیا است.
سه پتابایت داده در پایگاه داده کربنکینگ داتین نگهداری می‌شود
بر اساس اطلاعات استخراج‌شده از سامانه‌های داتین تا پایان آذر ماه 1400، حجم کل اطلاعات روی پایگاه‌های داده سامانه جامع بانکی داتین 3158 ترابایت معادل 3 پتابایت بوده است.
چهار شرکت بیمه مشتریان راهکار بیمه‌گری داتین
داتین با تامین زیرساخت چهار شرکت بیمه‌ای، سهم بازار 14 درصدی را از این صنعت در اختیار دارد و در میان شرکت‌های تولیدکننده راهکارهای بیمه‌گری در رتبه دوم قرار می‌گیرد. دو شرکت از مشتریان داتین در لیست 10 شرکت برتر بیمه کشور هستند
در طول مدت فعالیت داتین در صنعت بیمه، بیش از ۱۱.۵ میلیون بیمه‌نامه توسط نرم‌افزار بیمه‌گری داتین صادر شده است و بیش از ۸.۵ میلیون پرونده خسارت در سامانه داتین پردازش شده است.
فصل ششم؛ سرمایه‌های انسانی داتین
فصل ششم و پایانی این گزارش به معرفی دستاوردهای داتین در حوزه سرمایه‌های انسانی می‌پردازد.
داتین متشکل از بیش از هزار نفر سرمایه انسانی جوان و متخصص است که با تکیه بر توانمندی آن‌ها موفق به اجرای پروژه‌های مختلف، به‌کارگیری تکنولوژی‌های جدید، و انعطاف‌پذیری در ایجاد محصولات متنوع و نوآورانه در عین حفظ یکپارچگی با سایر محصولات مشتریان شده است.
بر اساس نمودارهای زیر، داتین تا پایان آذرماه 1110 همکار دارد که 48.8 درصد آن را آقایان و 51.2 درصد را خانم‌ها تشکیل داده‌اند.
همچنین داتین با ایجاد «مدرسه داتین» برای پرورش نیروهای متخصص از افراد کارآموز، تلاش کرده است تا به چالش جذب سرمایه‌های انسانی پاسخ بدهد.
مدرسه داتین فعالیت خود را از سال ۱۳۹۹ آغاز کرد. در این سال، همزمان با توسعه همه‌جانبه شرکت داتین، مدرسه نیز به جذب فارغ‌التحصیلان رشته‌های کامپیوتر و فناوری اطلاعات پرداخت و بیشترین جذب را در شاخه برنامه‌نویسی داشته است.
با آغاز پاندمی کرونا و در راستای توسعه همه جانبه در سال‌های آینده، داتین پروژه دورکاری و جذب همکار از سراسر کشور را از زمستان 1399 آغاز و متخصصان نرم‌افزار شامل برنامه‌نویس، تحلیل‌گر و آزمون‌گر را از سراسر کشور به همکاری دعوت کرد. برنامه‌نویسی دات‌نت و در جایگاه دوم، برنامه‌نویسی جاوا دو عنوان شغلی پرتکرار بوده که همکارانی از سایر استان‌ها به داتین پیوسته‌اند.
آگاهانه داتینی زیستن
گزارش «داستان داتین» با یادداشتی از شهاب جوانمردی -مدیرعامل فناپ و عضو هیئت مدیره داتین- به پایان می‌رسد. در این یادداشت با اشاره به اصالت و هویت داشتن سازمان‌ها مانند انسان‌ها، به نگاه خردمندانه و همراه با پرسش و تفکر از گذشته تاکید شده است.
در بخش پایانی این یادداشت می‌خوانیم:
«خودمان و شما را دعوت می‌کنم به آگاهانه زیستن در داتین. از آنجایی که امروز بخش جدی‌ای از عمرمان را در محل کارمان برای ساختن رویاهایمان صرف می‌کنیم، خوب است که هر لحظه نسبت به دوستی‌ها و همکاری‌ها، نسبت به پاسخگویی مسئولانه به مشتریان و خلق آینده‌ای بهتر آگاه‌تر باشیم. قطعا داتین در تاریخ صنعت مالی کشور یک برگ درخشان بوده، هست و خواهد بود و همه شما دوستان خوبم تصویرگران و نگارندگان این برگ زرین بوده‌اید، هستید و خواهید بود. تولد 10 سالگی داتین مبارک!»
نسخه پی‌دی‌اف «داستان داتین؛ روایتی از یک دهه تلاش و تجربه‌های یکتا» را از اینجا دانلود کنید.